کیفیت کالای داخلی با سرمایه رانتی بهبود نمی‌یابد/ ابزارهای تأمین مالی در خدمت حمایت از تولید ملی

به گزارش ایکنا، بازار بورس، یکی از مهم‎ترین بخش‎های اقتصاد هر کشوری است که نقشی تعیین‌ کننده در تأمین مالی تولید و حمایت از کالای داخلی دارد. از سوی دیگر با توجه به نامگذاری سال جاری با عنوان «حمایت از کالای ایرانی» بررسی نقش بازار سرمایه در این مورد و موانعی که با آن مواجه است اهمیت بسیاری پیدا می‏کند؛ هرچند که واضح است در شرایط کنونی، بانک‌محوری در اقتصاد ایران مانعی جدی برای حمایت بازار سرمایه از کالای ایرانی است.
حجت‎الاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‎وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره نقش بازار سرمایه در تحقق شعار «حمایت از کالای ایرانی» پرداخت و اظهار کرد: قطعا حمایت از کالای ایرانی نیازمند تأمین سرمایه واحدهای تولیدی است و تأمین سرمایه هم از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذار انجام می‌شود که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار هستند و همچنین بخشی از این تأمین سرمایه توسط بانک‎ها انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه بیشتر تأمین سرمایه واحدهای تولیدی در ایران توسط بانک‌ها انجام می‎شود، اظهار کرد: بیشتر سرمایه هم در سیستم بانکی متمرکز است. البته می‌توان سیاستگذاری کرد که واحدهای تولیدی که کالای با کیفیت تولید می‌کنند از تسهیلات ویژه برخوردار شوند و مشکل کمبود سرمایه آنان برطرف شود تا میزان تولید خود را افزایش دهند.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار یادآور شد: اکنون کالای برخی تولیدکنندگان دارای کیفیت نیست و در نتیجه سرمایه نباید به سمت آنان برود تا ظرفیت تولیدی واحدهای دارای کیفیت بیشتر تکمیل شده و اشتغال افزایش پیدا کند. اگر هم اشتغال بیشتر شود، کالای تولیدی با کیفیت داخلی منبع مصرف جامعه شده و صادرات کالا هم افزایش پیدا می‌کند.
نظری تأکید کرد: واحدهای دیگری که کالای با کیفیتی تولید نمی‎کنند باید خود را آماده کنند و این موضوع را بپذیرند که در صورتی می‎توانند از امکانات بازار سرمایه استفاده کنند که کیفیت کالای تولیدی خود را افزایش دهند. البته یکی از مهم‎ترین آسیب‎هایی که اقتصاد ایران با آن مواجه است این است که سرمایه‎های دستوری و رانتی به واحدهای تولیدی اختصاص یافته است و همچنین با نرخ سود دستوری، این واحدهای تولیدی عادت کرده‎اند به اینکه همواره از رانت استفاده کنند و هرگز به فکر کیفیت بخشیدن به کالاهای تولیدی خود در جهت افزایش صادرات نیفتند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: در کشور ما عده‎ای از واحدهای تولیدی سعی کرده‎اند کالای ضعیف و بی‌کیفیت تولید کنند و این وضعیت باعث شده است که مردم به سمت کالاهای خارجی بروند؛ بنابراین اگر می‎خواهیم فرهنگ مردم را تغییر داده و اعتماد آنان را جلب کنیم که از کالای ایرانی حمایت کنند باید این واحدها را ترغیب کنیم که کیفیت کالاهای خود را افزایش دهند و هزینه‎های خود را هم کاهش دهند.
وی درباره ظرفیت‎ها و موانع بازار سرمایه برای حمایت از کالای ایرانی اظهار کرد: مهم‎ترین آسیب جدی که بازار سرمایه برای حمایت از کالای ایرانی با آن مواجه است، نظام بانکی است. این سیستم بانکی باید مورد اصلاح قرار گیرد؛ چراکه بیشترین سرمایه را در اختیار شرکت‌هایی قرار می‌دهد که از قدیم با آنها کار کرده است و این شرکت‌ها هم این سرمایه‎ها که رقم‌های بزرگی هم هستند را به موقع پس نمی‎دهند و بانک‌ها با بحران بدهی‌‎ها مواجه می‎شوند؛ در نتیجه چنین وضعیتی، بانک‎ها آنگونه که باید و شاید در خدمت تولید قرار نمی‎گیرند چون دارای معوقات هستند.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار درباره اهمیت شفافیت در بازار سرمایه در راستای حمایت از کالای ایرانی عنوان کرد: شفافیت ایجاب می‎کند که وقتی در بازار سرمایه رقابت ایجاد می‎شود، شرکت‌ها از طریق سرمایه‎گذاری به سود برسند. در چنین شرایطی شرکت‎ها مجبور می‎شوند برای اینکه از رقابت حذف نشوند، شفاف عمل کرده و در خدمت تولید نیز قرار بگیرند. البته این راه بلندمدت است و در کوتاه مدت آنقدر تقاضا برای سرمایه وجود دارد که گاهی اوقات رانت‎خواری هم پدید می‎آید.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی درباره نقش بورس در تشکیل بازارهای جدید صادراتی در راستای حمایت از کالای ایرانی اظهار کرد: این کار را باید از طریق شرکت‎های سرمایه‎گذاری انجام داد. اگر این شرکت‎ها تشویق شوند که کسانی تأمین سرمایه شوند که کالای تولیدی آنها دارای کیفیت است و یا در راستای کیفیت بخشی به کالای خود گام برمی‎دارند صادرات کشور ما نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه درباره اهمیت بورس کالا اظهار کرد: البته در بورس کالا نباید برای هر کالایی تبلیغ کرد بلکه باید برای کالاهای با کیفیت یا مؤسسات تولیدی که کالای با کیفیت تولید می‎کنند تبلیغات صورت گیرد. از سوی دیگر باید یک رقابت بین نظام بانکی و شرکت‎های سرمایه‎گذار وجود داشته باشد تا انحصار از بین برود؛ چراکه اگر بانک‎ها بدانند که همه سرمایه کشور در انحصار آنهاست، روند تأمین مالی در کشور چنان پیش خواهد رفت که تاکنون وجود داشته است.
حجت‎الاسلام نظری با اشاره به ضرورت آسیب‌شناسی مشکلات بازار سرمایه اظهار کرد: بازار سرمایه حجم اندکی از نقدینگی را در اختیار ندارد اما باید آسیب‌های این بازار به صورت شفاف بررسی شود؛ چراکه وضعیت تأمین مالی اینگونه است. همچنین باید دلایل ورشکستگی مؤسسات را بررسی کنیم والبته در نهایت مشخص خواهد شد که دلیل اصلی آن رانت خواری و عدم رعایت معیارهای اقتصادی بوده است.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار درباره وضعیت کنونی تأمین سرمایه از سوی بازار سرمایه اظهار کرد: بازار سرمایه از واحدهای تولیدی به حمایت می‎کند و البته در این جهت فرقی نمی‏‌کند که یک واحد، کوچک یا بزرگ باشد چراکه ممکن است واحدی کوچک بوده اما کیفیت داشته باشد یا واحدی بزرگ باشد اما کالای بی‎کیفیت تولید کند و هزینه آن هم زیاد باشد.
وی با اشاره به نقش رسانه ملی در حمایت از کالای ایرانی یادآور شد: رسانه ملی هم باید در خدمت کالای ایرانی باشد و در این راستا به تبلیغات بپردازد. البته بنده اخیرا در یکی از برنامه‎های تلویزیونی با نام «دورهمی» مشاهده کردم که وقتی می‎خواستند جایزه بدهند، جایزه خارجی و ساخت آلمان را اهدا کردند. این موضوعی است که قطعا با حمایت از کالای ایرانی در تضاد است.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تأکید کرد: در یک گوشه تلویزیون بر لزوم تحقق شعار سال و حمایت از کالای ایرانی تأکید می‎شود اما در همین برنامه «دورهمی» که بالاترین بینندگان را دارد و بسیاری از برنامه‎های دیگر، جایزه خارجی اهدا می‌شود و این تبلیغ برای کالای خارجی است. صدا و سیما باید چنین کاری را ممنوع کند، نه اینکه خرید کالای خارجی را تشویق کند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی ادامه داد: روشن است که در شرایط کنونی کیفیت بسیاری از کالاهای خارجی از کالاهای تولید داخل بهتر است و هزینه‎های آن هم گاهی اوقات کمتر است اما اگر قصد حمایت از کالای ایرانی داریم باید مسیر صحیح را در پیش بگیریم و برای این کالاها تبلیغ کنیم تا به مرور زمان کیفیت آن هم افزایش پیدا کند.
نظری افزود: بسیاری خانواده‎ها ناچارند جهیزیه دختران خود را تأمین کنند. تلویزیون می‎تواند اعلام کند فلان تلویزیون یا یخچال واقعا استاندارد است و کیفیت دارد. تلویزیون اگر به فکر کسب درآمد است می‎تواند از شرکت‎ها داخلی هم کسب درآمد کند. تلویزیون باید برای کالاهایی تبلیغ کند که واقعا کیفیت دارند تا از تولید داخلی هم حمایت شود؛ مثلا می‎تواند اعلام کند فلان مارک‎ها و برندها دارای کیفیت هستند تا آن مارک‎هایی که ضعیف هستند از گردونه خارج شوند.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به بررسی ابزارهای مختلف تأمین مالی در این کمیته اظهار کرد: البته در این کمیته ابزارهای مالی از جنبه شرعی مورد بررسی قرار می‎گیرند اما بسیاری از این ابزارها که تاکنون در کمیته فقهی مورد بررسی قرار گرفته‎اند، این امکان را دارند که به واحدهای تولیدی در راستای حمایت از کالای ایرانی کمک کنند؛ به عنوان مثال ابزار خرید دِین یا اسناد خزانه اسلامی که در کمیته فقهی به سامان رسیده‎ است می‏‌تواند به حمایت از تولید و سرمایه‎گذاری در داخل کمک کند.
وی یادآور شد: اسناد خزانه اسلامی برای کمک به پروژه‎های دولتی است که با کمبود بودجه مواجه هستند و در حال متوقف شدن هستند. انتشار و فروش این اوراق نقش مهمی در ایجاد اشتغال و کمک به تولید داخلی دارد. البته باید اشاره کنم که ما به اندازه کافی، ابزار برای تأمین مالی داریم بلکه مشکل ما مربوط به سیاست‎های ماست. بانک‌ها و شرکت‎های سرمایه‌گذاری باید سیاست‎های سرمایه‎گذاری خود را معطوف به تولید داخلی یا سیاست توسعه صادرات کنند.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس در پایان تأکید کرد: ساختار بانکداری ما مانعی جدی برای ایفای نقش بازار سرمایه در حمایت از کالای ایرانی است. ساختار بورس ما شفاف‎تر از نظام بانکی است؛ چراکه در نظام بانکی ما رانت‎خواری بسیاری وجود دارد و همانگونه که مطلعید هر اختلاسی که رخ می‎دهد، عمدتا در نظام بانکی صورت می‎گیرد بنابراین باید تلاش کنیم نظام اقتصادی ایران از بانک‎محوری خارج شده و از بازار بورس حمایت کنیم.
انتهای پیام