آینده روابط مالزی با جهان اسلام/ خداحافظ شریک سعودی

به گزارش ایکنا؛ عبدالرضا عالمی، دکترای مطالعات رسانه از دانشگاه «مالایا»ی مالزی و کارشناس منطقه جنوب شرق آسیا در مطلبی اختصاصی برای ایکنا با عنوان «عصر جدید مالزی در جهان اسلام» آورده است: در ماه گذشته محمد بن سلمان، ولیعهد رژیم سعودی در مصاحبه‌ای با آتلانتیک ضمن حمله به ایران گفته بود ما در تلاش هستیم اقدامات ایران در منطقه را خنثی کنیم؛ ما این را در آفریقا، آسیا، مالزی، سودان، عراق، یمن و لبنان انجام داده‌ایم. به نظر می‌رسد انتخابات پارلمانی لبنان و پیروزی جناح حزب‌الله، شوک بزرگی به رژیم سعودی ایجاد کرد همچنین قبل از اعلام نتایج انتخابات اخیر عراق با اعلام نتایج انتخابات مالزی، رژیم سعودی در شوک دیگری با شکست سرسپردگانش در مالزی مواجهه و بر ناکامی‌های ریاض و متحدانش در قاره آسیا افزوده شده است.

 پیروزی ماهاتیر محمد در انتخابات و حضور مجددش در بالاترین جایگاه قدرت سیاسی این کشور حاصل انتقادهای جامعه مالزی از سیاست داخلی و خارجی نخست وزیرسابق و همراهی ماهاتیر  با مردم کشورش است.

انتقادهایی که ریشه در بروز یک انحراف در سیاست‌های حزب حاکم و گرایش آن به سمت آمریکا، عربستان سعودی و حتی رژیم صهیونیستی داشت، به همین دلیل هم هست که برخی تحلیلگران این پیروزی او را به منزله شکست تازه‌ای برای سیاست عربستان و حتی آمریکا در جنوب آسیا و به ویژه مالزی می‌دانند.

قدرت گرفتن «معمار بزرگ مالزی» پیامد‌هایی در منطقه به ویژه در ابوظبی و ریاض خواهد داشت؛ چرا که حاکمان عربستان و امارات با حمایت مالی سخاوتمندانه تلاش کردند نجیب عبدالرزاق  را که هم پیمان آنان است در قدرت نگه دارند. ولی نجیب عبدالرزاق در برابر رقیبش که سیاست مستقلانه با محوریت قوم مالایو داشته و با سیاست‌های عربستان سعودی در حوزه‌های مختلف به ویژه در جنگ یمن مخالف است، شکست خورد.

ماهاتیر محمد پس از ۱۵ سال غیبت از صحنه سیاست رسما به این صحنه بازگشت و توانست با  ائتلاف «امید» که او رهبر آن است و کسب  ۱۱۲ کرسی از ۲۲۲ کرسی پارلمان امکان تشکیل دولت را به دست آورده و نخست وزیر جدید مالزی شود. ائتلاف حاکم به ریاست نجیب نجیب عبدالرزاق  که هم پیمان ریاض است ۷۹ کرسی به دست آورد؛ در حالی که در پارلمان قبلی ۱۳۳ کرسی داشت. به عبارتی ائتلاف حاکم ۵۴ کرسی خود را در این انتخابات از دست داد.

کاهش محبوبیت

محبوبیت نجیب رزاق از سال 2015 و در جریان افشای یک پرونده سوء استفاده مالی چندین میلیارد دلاری رو به کاهش نهاد، یعنی از زمانی که رفت و آمد او به عربستان بیشتر شد و از این پس بود که به دلیل فساد مالی و دریافت پول از ریاض در انتخابات سال 2013، مورد بازجویی قرار گرفت.

اسناد و مدارک سیاسی مبارزات انتخابات سال 2013 در این کشور نشان داد که او در دو معامله بزرگ، در دو سند بانکی جداگانه یکبار مبلغ 620 میلیون دلار و سپس مبلغ 61 میلیون دلار در حساب بانکی خود پول دریافت کرده بود که بعدها مشخص شد این دو مبلغ از منبع سعودی بوده است.

اگرچه نجیب الرزاق ابتدا از واریزی چنین مبالغی به حساب شخصی‌اش طفره رفت، اما بعدها او آنها را هدیه آل سعود به خود نامید و اتهام‌گرفتن رشوه را رد کرده بود.

همین رسوایی مالی و در واقع سیاسی ناشی از افزایش همکاری مالزی با عربستان و افشا شدن نقش ریاض در حمایت از نفوذ افراط‌گرایان در هیات حاکمه این کشور بود که موجب خشم مردم، اندیشمندان سیاسی و احزاب مخالف از او شد و آنها با برگزاری چند تظاهرات بسیار گسترده اعتراض و مخالفت خود را از سیاست‌های حزب حاکم اعلام کردند.

در ادامه این روند، در سال 2017 نیز بعد از سفر چهار روزه ملک سلمان پادشاه عربستان به کوالالامپور و هزاران همراه او، این دو کشور در یک بیانیه مشترک به طور هدفمند ادعاهایی علیه ایران مطرح کرده و دولت مالزی در کنار عربستان، ایران را به دخالت در امور دیگر کشورها متهم کرد.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، اعراب و در رأس آنها عربستان سعودی طی سال‌های اخیر به غیر از فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی در مالزی، تلاش زیادی به خرج داده اند تا به بهانه ترویج (قرائت خاصی از) اسلام، فرهنگ کشورهای عربی را در این کشور و کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا تبلیغ کنند (به گونه ای که این روند عربی سازی مالزی با مخالفت گسترده  ماهاتیر و گروهی از فعالان  اجتماعی و سیاسی مالایی مواجه شد)، تبلیغاتی که موجب گرویدن بسیاری از رهبران دینی این منطقه از جهان به سلفی گری عربستان سعودی شده و آنها حتی این مشی سیاسی را به پیروان خود نیز منتقل کردند، شاهد این ادعا حضور آمار قابل توجهی از شهروندان این کشورها در کنار تروریست های داعش در سوریه و عراق است.

ورود آمریکا

در هرحال، رسوایی حاصل از فساد نخست وزیر مالزی به جایی رسید که حتی دولت آمریکا نیز برای ضبط دارایی‌های نزدیکان نجیب رزاق وارد عمل شد.

اگرچه نخست وزیر بارها سعی کرده بود اتهام‌ فساد را رد کرده و حتی ماهاتیر محمد را متهم به جنجال آفرینی علیه خود کند، اما شرایط به گونه ای بود که حتی عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در همان سال در گفت وگو با روزنامه نگاران مالزیایی در استانبول اعتراف کرده بود که مبلغ 681 میلیون دلار که دولت سعودی به نجیب رزاق پرداخته «هدیه محض» بوده و در مقابل آن، توقعی هم نمی رفته است.

دولت مالزی نیز بعد از آن اعلام کرد که این پول برای کمک به مبارزه نخست وزیر این کشور علیه افراط‌گرایی در اختیار او قرار داده شده بود.

ادامه این روند به جایی رسید که ماهاتیر محمد در سال 2016 تصمیم گرفت همراه با جمعی از مخالفان دولت و اخراج شدگان از دولت همچون «محی الدین یاسین» برای مقابله با فساد در حزب حاکم، حزب خود را با نام «حزب بومی متحد مالزی» تأسیس کرده و با تدوین «اعلامیه شهروندی» همراه با شماری از سیاستمداران مخالف، خواستار کناره‌گیری رزاق گردد.

در ماه فوریه سال گذشته بود که یک روزنامه آمریکایی به نقل از وزیر خارجه سعودی گزارش داد که این پول «برای سرمایه گذاری در یک طرح در مالزی» به نخست وزیر پرداخت شده و از تأیید اینکه این پرداخت به منزله «هدیه» بوده است خودداری ورزید.

ادامه این پرونده رسوایی مالی و سیاسی به جایی رسید که اوایل سال جاری میلادی، دادستان کل مالزی در اطلاعیه‌ای، نجیب رزاق را از هرگونه اتهام تخلف یا فساد مالی در ارتباط با دریافت این مبلغ از خانواده سلطنتی سعودی مبرا دانست و گفت که در این ارتباط، جرمی صورت نگرفته است.

البته این تصمیم موجب خشم بیشتر جامعه از نخست وزیر شد، چون جامعه آن را نپذیرفت و طی ماه های گذشته احزاب مخالف ادله دستگاه قضایی را ناکافی خوانده و خواستار انجام تحقیقات بیشتر در این خصوص شدند.

حمایت مالی و سیاسی عربستان و امارات از نجیب عبدالرزاق ، این گمان را به وجود آورده است که او ابزاری بود که ریاض و ابوظبی از طریق او تلاش می‌کردند کنترل تصمیم گیری‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی کوالالامپور را به دست بگیرند؛ ولی این حمایت‌ها نتواست مانع بازگشت ماهاتیر محمد به صحنه سیاسی پس از ۱۵ سال غیبت شود.

این بازگشت در درون خود حاوی خشم مردم از متحدان ریاض بود که در حضور گسترده مردم در انتخابات تجلی یافت. به رغم تلاش‌های نجیب عبدالرزاق و هم قطارانش برای کاهش میزان مشارکت مردمی و محدودیت های بیشتر برای عدم انتخاب مخالفان و تصویب چند طرح قبل از انتخابات از بیم حمایت گسترده مردم از ماهاتیر محمد، بیش از هفتاد درصد واجدین شرایط در رای گیری شرکت کردند.

پیامد انتخابات

پیامد نتایج انتخابات مالزی برای عربستان و امارات در مالزی فقط در به قدرت نرسیدن متحد آن‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه فردی به قدرت رسیده است که با سیاست‌های آنان مخالف است. ماهاتیر محمد به شدت با تجاوز عربستان به یمن مخالف بود و در ماه اکتبر گذشته از حاکمان سعودی خواست به بیگناهان در یمن رحم کنند. وی افزود هر مسلمانی با دیدن آنچه در یمن می‌گذرد احساس شرم می‌کند. او جنگ در یمن را جنگ وحشیانه علیه ملت یمن توصیف کرد و به این ترتیب راه را به روی هر تلاش عربستان برای شرکت دادن مالزی در تجاوز بست.

پیامد این موضع گیری ماهاتیر محمد، تبریک رئیس کمیته عالی انقلاب یمن به ماهاتیر محمد به مناسبت پیروزی او در انتخابات مالزی است.  محمد علی الحوثی، رئیس کمیته عالی انقلاب یمن، در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «پیروزی سمبل موفقیت و بیداری مالزی در انتخابات پارلمانی این کشور که پیروزی او (ماهاتیر محمد) پیروزی همه آزادگان جهان است را تبریک می‌گوییم... این پیروزی توانایی وی برای شکوفایی مالزی را نشان داد و از پافشاری ملت مسلمان مالزی به موضوع فلسطین و مخالفت آن‌ها با تجاوز به یمن حکایت دارد.»

خداحافظی با شریک

پیش از آن نیز در ژوئیه ۲۰۱۶ ماهاتیر محمد در مصاحبه با «فری مالزیا تودی» گفته بود عربستان شریک مناسبی برای مالزی برای تقویت میانه روی در جهان اسلام یا مبارزه با تروریسم نیست. این سخن او پاسخ به پرسشی درباره تصمیم دولت نجیب عبدالرزاق برای واگذاری قطعه زمینی به مساحت ۱۶ هکتار در منطقه پوتراجایا که مقر نخست وزیری در آنجاست برای برپایی «مرکز صلح بین المللی ملک سلمان» بود.

علاوه بر این، ماهاتیر محمد در مسئله قدس و اقدام دونالد ترامپ برای به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل نیز موضع گیری کرد. او در جمع معترضان به تصمیم ترامپ که مقابل سفارت آمریکا در کوالالامپور تجمع کرده بودند ترامپ را فردی شرور توصیف کرد که باید به هر شکل با او مقابله کرد. او از همه کشور‌های اسلامی خواست روابط با رژیم صهیونیستی را قطع کنند.

ماهاتیر محمد پس از انتخاب  به عنوان نخست وزیر نیز در یک موضع گیری صریح اعلام کرد : مالزی روابط دوستانه را با تمام کشورها، چه کمونیستی و چه غیر کمونیستی، حفظ خواهد کرد تا بازار وسیعی را برای محصولات خود تامین کند. وی همچنین گفت که مالزی روابط خوب با تمام کشورها را حفظ می کند و در سیاست ها و سیستم های دیگر کشورها دخالت نمی کند.

نخست وزیر مالزی افزود: مالزی یک کشور تجاری است و برای رشد اقتصاد کشور نیاز به بازارهای بین المللی دارد که با توجه به این امر، نمی تواند با کشورهای دارای ایدئولوژی های متفاوت اختلاف نظر داشته باشد .مالزی می خواهد دسترسی به همه بازارهای جهان، یعنی از شرق تا غرب داشته باشد. این که آیا آنها کمونیست یا غیر کمونیست هستند، برای ما اهمیتی ندارد. کسب و کار ما ایجاد روابط خوب است. سیاست های قدرت ها سیاست های مالزی را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

وی در ادامه گفت: البته، ما از  سیاست های  قدرت های بزرگ آگاه هستیم که ممکن است بخواهند تحریم ها را بر کشورهایی که با سیاست های آنها موافق نیستند اعمال کنند؛ اما ما سیاست بی طرفانه خود را در این این موارد حفظ خواهیم  کرد.

ماهاتیر محمد پس از این سخنان و اعلام سیاست جدید خارجی دولت خود با انتخاب تعدادی از وزرای کابینه خود پیام دیگری نیز به  عربستان و متحدان خود ارسال کرد.

انتصاب‌ها

ماهاتیر در تصمیمی سریع و پرمعنا هم‌پیمانان خود در ائتلاف امید محی الدین یاسین را به عنوان وزیر کشور، لیم گوآن انگ، به عنوان وزیر دارایی و اقتصاد و محمد سبو به عنوان وزیر دفاع و وان عزیزه همسر انور ابراهیم( رهبراحزاب مخالف که در زندان است) به عنوان معاون نخست وزیر اعلام کرد. انتخاب «محمد سبو» رییس حزب «امانه» به عنوان وزیر دفاع، پیام دیگری در حوزه سیاست خارجه مالزی در جهان اسلام  داشت .

در دوره دولت نجیب، روابط بسیار نزدیک وزارت دفاع و شخص «هشام الدین حسین»، وزیر دفاع مالزی و سفرهای متعدد او به عربستان نشان از هم پیمانی و نزدیکی زیاد و هماهنگی در سیاست های منطقه ای با عربستان دارد چه آنکه  پس از حمله عربستان به یمن دولت مالزی هرچند حضور مستقیم خود را به عهده نگرفت اما منتقدان دولت بارها به دلیل حمایت های دولت و مشارکت وزارت دفاع در برنامه های نظامی عربستان به نجیب و هشام الدین حسین انتقاد کردند .

به نظر می‌رسد پس از یک دهه سیاست های نامتوازن دولت مالزی با جمهوری اسلامی ایران عرصه سیاست خارجی مالزی شاهد فضای جدید و نوینی برای همکاری و هماهنگی با کشورمان خواهد بود.

در طول یک دهه گذشته همزمان با حضور گسترده ایرانیان در مالزی روند سیاست های مالزی در حوزه ایران متفاوت شد و جدای از محدودیت ها و مشکلات بسیاری که توسط دولت مالزی برای ایرانیان مقیم ایجاد گردید روابط دوستانه دولت مالزی با جمهوری اسلامی با توجه به سیاست های دولت نجیب و در نزدیکی با عربستان و آمریکا رو به کاهش گذاشته شد؛ از سوی دیگر با توجه به تغییر سیاست دولتهای گذشته ایران و نگاه رو به غرب آنان برای حل مشکلات مختلف با جامعه بین الملل، منطقه جنوب شرق آسیا و مالزی ازاولویت های دولت های وقت خارج گردیده و به همین دلیل در دهه گذشته سفارت ایران در مالزی عرصه دیپاماسی فعال ایران نبوده است .

انتخاب ماهاتیر محمد به عنوان عنصر تاثیر گذار در حوزه جهان اسلام و نگاه مستقلانه او در حوزه روابط بین الملل و اهمیت جذب همپیمانان قوی و تاثیر گذار در عرصه دیپلماسی بین الملل توسط جمهوری اسلامی ، ضرورت دیپلماسی فعال تری را در حوزه های مختنلف سیاسی ، فرهنگی و علمی طلب می‌نماید تا بتوان در فرصت ایجاد شده با تعامل و استفاده از ظرفیت های موجود جمهوری اسلامی ایران نهایت بهره برداری را از این منطقه از جهان اسلام برای ایران اسلامی برد.

انتهای پیام