تاریخ‌نگاری اسلامی توام با رویکرد رجالی است
گروه فرهنگی- عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران گفت: امتیاز تاریخ‌نگاری اسلامی این است که نسبت به نقل قولی از اشخاص، خیلی دقت نظر دارد و آن‌ها را براساس یک ارزیابی رجالی مورد استفاده قرار می‌دهد.
به گزارش ایکنا از اصفهان، حجت‌الاسلام رسول جعفریان، عضوهیئت‌علمی دانشگاه تهران روز گذشته چهارشنبه 26 اردیبهشت‌ماه در مراسم آیین رونمایی از مجموعه کتاب پنج جلدی« اصفهان در انقلاب» که به قلم عباس نصر و گروه همکاران به رشته تحریر درآمده است، اظهار کرد: کتاب‌های تاریخی، منبعی برای نسل‌های آینده هستند. کتاب خوب و جامع برای معرفی تاریخچه سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و.... هر شهری کتابی است که وقایع و تحولات آن شهر را از ابعاد مختلف تحلیل کند.
وی افزود: معلمان تاریخ معتقدند نگارش و بیان تاریخ سه لایه دارد؛ یک لایه رویی تاریخ که صرفا به ذکر تحولات و رخداد‌های زمانی می‌پردازد؛ لایه دوم، تاریخ تحولات فکری است و لایه سوم مربوط به لایه‌های عمیق تاریخ یک کشور در سطح کلان آن می‌باشد که در این میان، لایه سوم در نگارش تاریخ، نقش اساسی دارد.
رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران گفت: در سطح نگارش تاریخ آن هم در لایه دوم که لایه فکری است، گاهی دیده شده نگارش یک کتاب تاریخی در قالب یک جمله یا یک نصیحت به قلم کسی که در آن برهه زمانی نبوده، همراه شده؛ اما مسئله‌ای که متاسفانه در نگارش کتاب‌های تاریخی ناشناخته و مغفول می‌ماند، عدم پرداختن صحیح به این لایه‌ها و به خصوص لایه زیرین و سوم تاریخ‌نگاری است.
جعفریان بیان کرد: تاریخ‌نگاران ما اکنون متاثر از روش تاریخ‌نویسی اسلامی و ایرانی هستند، لذا شایسته است در این سبک تاریخ‌نویسی اسلامی به ثقه و غیرثقه بودن اشخاص خیلی توجه داشته باشیم. در این زمینه بحث رجال، سیره‌های شخصی و اهمیت راوی نیز باید مورد توجه باشد. اکنون در خصوص شرح مکتب‌ها، تاریخ‌نگاری‌های متفاوتی داریم، مثلا برخی از آن‌ها ریزحوادث را بدون ارائه سند بیان کرده و برخی به روش‌های ایرانی تاریخ مینویسند که به‌طور مثال حوادث تاریخی را بدون تحلیل آن بیان می‌کنند.
این محقق و پژوهشگر تاریخ گفت: در نوشتن تاریخ رویدادهای انقلاب‌ها باید از زندگی‌نامه راوی‌ها یک شرح‌حال روشنی داشته باشیم و آن‌ها از لحاظ انجام رسالت‌شان ارزیابی شوند، یعنی همان کاری که علمای اسلامی در مورد بیان افکار و سیره بزرگان انجام می‌دادند. لذا باید از افراد معتبر نقل قول کنیم و البته در این زمینه باید بسیار امانت‌دار بود. یک امتیاز تاریخ‌نگاری اسلامی این است که نسبت به نقل قول مطلبی از اشخاص، خیلی دقت نظر دارد و آن‌ها را براساس یک ارزیابی رجالی مورد استفاده قرار می‌دهد.
جعفریان با بیان اینکه در تاریخ اسلام ما با تحریف زیادی روبه‌رو هستیم، اظهار کرد: ذکر انقلاب‌ها در تاریخ قواعد خاصی دارد، ابتدا باید در نظر داشت که گزارش افراد متفاوت است، در این میان شاخص‌های تحریف زیادی وجود دارد و کسانی که فعالیت سندی در تاریخ شفاهی دارند، باید مبانی راوی شناسی را تقویت کنند، چون در گذر زمان و به خصوص در آینده ما نمی‌توانیم برروی آن‌ها اقدامی انجام دهیم.
وی افزود: در ذکر تاریخ محلی، هیچ شهری به اندازه مکه و مدینه ذکر حوادث ندارد، شهر اصفهان نیز دارای این امتیاز است که تاریخ‌نگاری‌های محلی زیادی دارد و این یک امتیاز فوق‌العاده برای اصفهان است.
وی گفت: برای بیان و تحلیل انقلاب‌ها از نگاه تاریخی، باید دید کلان و بازگشت به گذشته داشته باشیم، به‌عنوان مثال برای تحلیل انقلاب‌ها همچون انقلاب در اصفهان، چون این موضوع وابسته به یک مجموعه بزرگ‌تر می‌باشد، باید نوع ارتباطات مردم این شهر با سایر مراکز و مردم کشورهای دیگر نیز لحاظ شود و مورد بررسی قرار گیرد.
وی اظهار کرد: خاطرات و وقایع‌نگاری ضعیف‌ترین نوع منبع تاریخی ما هستند، ولی در عین حال کتبی همچون تاریخ طبری که به وقایع‌نگاری پرداخته، ماندگار هستند. در خاطرات نویسی چون شخص‌محور می‌باشند، باید توجه شود که بینش‌های شخصی وارد خاطرات‌نویسی نشوند و سعی کنیم بی‌طرف باشیم، یعنی نباید صبغه و جنبه‌های سیاسی، مذهبی و فکری شخص به خاطره‌نویسی ورود پیدا کند، چون ممکن است حق‌الناس شود.
انتهای پیام
