پرداختن فطریه؛ تکلیف حداقلی جامعه در راستای فقرزدایی
گروه اندیشه ــ سروش محلاتی معتقد است با توجه به وضعیت معیشتی مسلمانان در صدر اسلام، پرداخت زکات حداکثر توان آنان در جهت انفاق به تهی‌دستان بود؛ اما امروزه با بهبهود وضعیت معیشتی، پرداخت زکات حداقل تکلیف جامعه در راستای زدودن فاجعه فقر است.
به گزارش ایکنا؛ با پایان ماه مبارک رمضان مسئله میزان فطریه و مسائل فقهی مربوط به آن بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. حجت‌الاسلام سروش محلاتی در یادداشتی از زاویه تاریخی به موضوع نگریسته است و به طرح این مسئله پرداخته که آیا فطریه حداقل انفاق است یا حداکثر آن: «فطریه نوعی زکات است که به میزان سه کیلو - مواد غذایی متعارف - در سال پرداخت می‌شود و به مصرف فقرا می‌رسد. ولی با توجه به گستردگی فقر و فراوانی نیازمندان این بودجه چه تاثیر قابل توجهی در رفع نیازهای آنان دارد و آیا می‌توان آن را روشی کافی و کارامد برای فقر زدایی دانست؟
روشن است که پاسخ این سوال منفی است البته در گذشته چنین بودجهای تاثیر بیشتری در بهبود وضع آنان داشته است ولی امروز بالنسبه این تاثیر کاهش یافته است زیرا در ان اعصار عمدهه هزینه خانوار هزینه خوراک بوده و در خوراک هم هزینه اصلی همان نان بوده و لذا با تامین نان، مهم‌ترین نیاز خانوار برآورده می‌شد در حالی که امروزه نان در سبد هزینه خانوار کمترین رقم را بخود اختصاص می‌دهد. دیروز سه کیلو گندم یا جو چندان مهم بود که عقیل خدمت حضرت علی(ع) بیاید و درخواست یک صاع طعام کند و با برخورد شدید حضرت مواجه شود: «استماحنی من برکم صاعا». (نهج البلاغه کلام ۲۱۵ )
به نظر می‌رسد ریشه مشکل آن است که ما درک درستی از جایگاه این حکم نداریم و نمی‌دانیم که فطریه چرا و چگونه واجب شده است. فطریه وقتی واجب شد که مسلمانان در سخت‌ترین شرایط مالی بوده و از مال و ثروت برای کمک به محرومان و درماندگان بی بهره بودند (سال دوم هجرت) در آن شرایط فطریه برای عموم مردم «حداکثر» توانشان بود، نه حداقل آن. این روایت را همه مشایخ حدیثی (کلینی، صدوق ، طوسی) با سندهای کاملا معتبر نقل کرده‌اند که هشام بن حکم از امام صادق(ع) نقل می‌کند که فرمود: «نزلت الزکاه و لیس للناس اموال و اما کان فطره».
علامه محمد تقی مجلسی در ترجمه آن می‌نویسد: به ده سند صحیح منقول است ... هشام گفت که حضرت فرمود: آیه زکات نازل شد و مردمان چیزی نداشتند که زکات بر ایشان لازم شود و همین زکات فطر اول واجب شد. (لوامع )
پس در آن شرایط فقر عمومی، فطریه «حداکثر انفاق» بود و بعدا با گشایش در معیشت مسلمانان آنان وظایف بیشری برای انفاق پیدا کردند و فطریه به «حداقل» تبدیل گردید. متاسفانه هنوز بسیاری از ما فطریه را حداکثر وظیفه‌مان دانسته و گمان می‌بریم که با پرداخت ان تکلیف زکات را انجام داده و وظیف دیگری در قبال فاجعه فقر نداریم!».
انتهای پیام
