عوامل مؤثر در فاصله افتادن میان مجلس موجود و مجلس مطلوب

عباسعلی منصوری آرانی، عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره آسیب‌شناسی نحوه تصمیم‌گیری و قانونگذاری در مجلس و جایگاه مشاوره‌های تخصصی در تصمیم‌گیری برای مسائل کلان کشور گفت: مجلس شورای اسلامی به عنوان یک ستون بسیار مستحکم که جایگاه بالایی در قانون اساسی و بیانات امام(ره) و مقام معظم رهبری دارد و بارها و بارها بر برکات یک مجلس قوی برای کشور تأکید کرده‌اند. وظیفه مجلس ریل‌گذاری است و زمانی این ریل‌گذاری مناسب صورت می‌گیرد که معدل تجربه، تخصص و تعهد نمایندگان بالا باشد تا منافع ملی تأمین شود. چنین مجلس و نمایندگانی به هیچ وجه تحت‌‌تأثیر فشارها از هر جهت قرار نمی‌گیرد.

چرا مجلس قادر به ریل‌گذاری مناسب نیست؟

وی ادامه داد: مجلس شورای اسلامی با آنچه انتظار می‌رود فاصله معناداری دارد و ساختار مجلس به دلایل مختلفی مانند نحوه گزینش، تأیید صلاحیت‌ها و رأی دادن پیش از انتخابات و حضور افراد غیر متخصص در کمیسیون‌های تخصصی و...در دوران پس از اننخابات نمی‌تواند ریل‌گذاری مناسب را انجام دهد.

این نماینده سابق مجلس اظهار کرد: البته قانونگذار 5 نفر را به عنوان مشاور برای نمایندگان در نظر گرفته تا بتوانند در مسائل تخصصی به نمایندگان ارائه پیشنهاد کنند اما نمایندگان بیشتر از این مشاوران در کارهای اداری استفاده می‌کنند. همچنین از ظرفیت مرکز پژوهش‌های مجلس به خوبی استفاده نمی‌شود. از یک سو سازوکار مرکز پژوهش‌ها به گونه‌ای نیست که بتواند به عنوان پشتوانه فکری و تخصصی نمایندگان ایفای نقش کند و از سوی دیگر نمایندگان نیز رغبت چندانی به اخذ اطلاعات از مرکز پژوهش‌ها ندارند.

منصوری آرانی یادآور شد: مجموعه این موارد منجر به این می‌شود که نماینده برای رأی دادن به یک طرح یا لایحه نتواند اشراف همه‌جانبه به موضوع داشته باشد و در چنین شرایطی ممکن است بر اثر برخی فشارها شکننده عمل کرده و دچار تردید شود، لذا خروجی مجلس شورای سلامی آن چیزی نیست که مدنظر قانون اساسی و مطابق خواست جامعه باشد.

ساختار و عملکرد مجلس نیازمند یک آسیب‌شناسی عالمانه و منصفانه است

عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: همچنین عدم تطابق تخصص نمایندگان با حوزه کاری آنها در کمیسیون‌های مجلس، روزمرگی و داشتن مشاغل مختلف اجازه ژرف‌نگری را به نمایندگان در خصوص طرح‌ها و لوایح مطرح شده در صحن نمی‌دهد و از طرفی از مشاوران در نظر گرفته شده برای نمایندگان نیز در جایگاه واقعی آنها استفاده نمی‌شود.

وی با بیان اینکه در کشورهای توسعه‌یافته احزاب در واقع وظایف نقش مرکز پژوهش‌ها و مشاوران را ایفا کرده و در خصوص برنامه‌ها و طرح‌ها دیدگاه‌ خود را بیان می‌کنند، گفت: در این شرایط نماینده حزب در پارلمان به راحتی براساس دیدگاه حزبش رأی می‌دهد. اما به دلیل ضعف تحزب در کشور و بی‌توجهی به ظرفیت‌های مشاوران و مرکز پژوهش‌ها، ممکن است نمایندگان تحت تأثیر عوامل و فشارهای گوناگون تصمیم بگیرد.

منصوری آرانی ابراز کرد: رأی درست و عالمانه ناشی از مجموعه مؤلفه‌هایی است که فقدان این مؤلفه‌ها شجاعت و جسارت نماینده را گرفته و مصلحت‌گرایی فردی و گروهی را جایگزین مصالح عمومی می‌کند، لذا ساختار و عملکرد مجلس نیازمند یک آسیب‌شناسی و واکاوی عالمانه و منصفانه است تا مشخص شود چرا خروجی مجلس چندان نتوانسته انتظارات را برآورده کند.

وی با در خصوص عملکرد کمیسیون‌های تخصصی مجلس گفت: کمیسیون‌های مجلس در واقع محل پخته شدن طرح‌ها و لوایح است اما بعضا مشاهده شده جلسات کمیسیون‌ها حتی به نصاب تشکیل شدن نمی‌رسد. این بدان علت است که نمایندگان پس از جلسه علنی بعضا به جای حضور در کمیسیون، با وزرا دیدار می‌کنند یا ملاقات‌های مردمی دارند یا خدای نکرده به دنبال کارهای شخصی خود می‌روند. به نظر می‌رسد یک نوع آشفتگی در سازوکار تصمیم‌گیری مجلس و نوع استفاده از نظرات نخبگان، کارشناسان و مشاوران وجود دارد که میان مجلس موجود با مجلس مطلوب فاصله ایجاد کرده است.

گفت‌وگو از مهدی مخبری

انتهای پیام