فلسفه تفسیر تدوین شود/ تفسیر معنوی؛ نقطه شروع پیشرفت سیستماتیک
گروه حوزه‌های علمیه ــ پنجاه و چهارمین گفت‌وگو از سلسله پیش نشست‌های دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت بر دو موضوع اصلی در فهم قرآن و استفاده از آن برای رفع نیازهای امروزین تاکید شد که یکی تدوین فلسفه علمی برای تفسیر و دیگری عدم اکتفا به فقه اصغر برای فهم دین است.
به گزارش ایکنا؛ پنجاه و چهارمین گفت‌وگو از سلسله پیش‌نشست‌های دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت با حضور هادی وکیلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و حجت‌الاسلام والمسلمین احمد آکوچکیان دبیر کمیته علمی کنفرانس، برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد آکوچکیان، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) در آغاز این نشست گفت: قرآن پژوهی معاصر در آستانه یک دگرگونی معرفت‌شناخت در راستای تحولات بنیادین معرفت شناخت در خاستگاه پارادایمی مدنیت معاصر اسلامی ـ ایرانی است.
وی افزود: الگونگری پیشرفت سر رسیده است و به‌تدریج نوبت به اندیشه‌پژوهی پیشرفت می‌رسد و در برآیند این دگردیسی و بازفرآوری معرفت‌شناخت خواهانی اقتدار توسعه‌ای علوم انسانی دین‌شناخت در کلیت عرصه‌های دانشی دین‌شناخت و اندیشه و دانش تفسیر به مثابه خاستگاه برآیندی و مقسم این علوم، نیز به میان آمده است و به تدریج در حوزه میان‌رشته‌ای‌های معطوف به رشد ـ توسعه (و به طور خاص علوم انسانی)، فرآوری خودویژه‌ای می‌یابد.
آکوچکیان بیان کرد: «کنفرانس دوم قرآن‌پژوهی پیشرفت» بر آن است تا سطوح تحلیلی بنیان‌های پارادایمی نظریه و مکتب تفسیری پیشرفت شناخت را به مدد تأمل جمعی اهل نظر و گفت‌وگوی هم‌افزایی آن ارجمندان آشکار سازد.
وی افزود: کنفرانس دوم در پس تصویر عمومی نظریه و مکتب مزبور با اولین سؤال تفصیلی روبرو است: «سطوح مبانی پارادایمی لازم برای بسامانی نظریه و مکتب تفسیری پیشرفت شناخت چیست؟» بسط اصل نظریه پس از آن ضرورت می‌یابد. چگونه می‌توان مهیای یک نظریه تفسیری خودویژه پیشرفت شناخت قرآنی بود. موضوع این کنفرانس، همچنان مغفول و مفروض بسیاری از اهل تفسیر است.
وی تاکید کرد: حجم عظیم تفاسیر برآمده در دوره معاصر که چه بسا حتی با مفروض گرفتن مبانی تفسیر نوپردازانه‌ای داشته‌اند کم نیست؛ لذا چشم‌انداز به سطح رویکردی نظریه تفسیر پیشرفت شناخت در این کنفرانس موضوع تأمل است.
آکوچکیان در ادامه نشست ضمن تحلیل سطوح پاردایمی اندیشه تفسیری و بنیان نظری تفسیر عرفانی گفت: در این نقطه مرکزی (تفسیر معنوی)، باید از رویکرد موعظه‌ای پرهیز کرد و این مستلزم این است که به یک تفسیر جمع‌الجمعی اندیشید تا علاوه بر ساحات فردی، ساحات اجتماعی و تمدنی ما نیز پوشش دهد.
دنیاگریزی در تفاسیر عرفانی به جای عبور از دنیا
همچنین هادی وکیلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این جلسه علمی با بیان اینکه بنای افراد برای رجوع به متن مقدس، فهم است که این فهم را یا گفته خدا می‌دانند و یا ملهم از یک فهم گفت: فرد در مقام فهم و در نسبت با متن مقدس با مشکلاتی مواجه می‌شود که از جمله رابطه برقرار کردن با زبانی که قدیمی است.
وی افزود: از دیگر مشکلات مواجهه، ترجمه‌ناپذیری متن و این سوال که ترجمه‌ها تا چه میزان می‌توانند القاکننده متن باشند؟ همچنین ابهام در ساختار بیانی متن است، زیرا قرآن دربردارنده مفاهیم مختلفی است؛ علوم مختلفی در فهم دخیلند و این باعث ابهام در متن می‌شود.
وکیلی با بیان اینکه قرآن به لحاظ زبانی دارای پیچیدگی است، تصریح کرد: ما در میانه فهم نصوص و در میانه پاسخ به پرسش‌های امروز گرفتار آمده‌ایم و اگر نص قرآن را جاودانه بدانیم، به طور ناخودآگاه با انتظار به سراغ فهم قرآن می‌رویم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تاکید کرد: لذا باید برای حوزه تفسیر، فلسفه علمی تهیه کنیم تا خود به خود پارادایم‌های لازم برای فهم، ایجاد شود.
وی در ادامه گفت: خواهانی اصیل و مسئله اصلی پیش روی دین طبیعی، تبادل جایگاه انسان و خدا است. در این نگاه به دین، انسان باید به عنوان مسئله اصلی دیده شود؛ این خواهانی در کل تاریخ علم دین دیده می‌شود، اما در دنیای جدید، این مسئله ساخت تازه‌ای گرفته است.
وکیلی با بیان اینکه ما در فهم دین ناگزیر به تفسیر سیستمی با رویکرد معنوی هستیم اظهار کرد: تفسیر معنوی تفسیری است که تمام ساحات و سطوح زندگی را برای انسان، با نگاه معنوی، لحاظ کند از این رو داشتن یک تفسیر معنوی، نقطه شروع پیشرفت سیستماتیک است.
وکیلی در ادامه با بیان اینکه در طول تاریخ شاهد تفاسیر عرفانی هستیم که نتیجه آن‌ها به جای عبور از دنیا، گریز از دنیا بوده است تاکید کرد: بنیان‌های معرفت شناخت این نوع نگاه و این نقطه مرکزی به ناگزیر باید پایه‌گذاری شود.
این محقق با بیان اینکه روش‌شناسی پیشنهادی برای رسیدن به این مدل، منطق فازی است تصریح کرد: غلبه فقه اصغر بر تمام مجموعه معارف دین، غلبه وجهی از دین است که از دین تصویری کاریکاتوری ارائه داده است.
یادآور می‌شود، اولین کنفرانس قرآن پژوهی پیشرفت توسط این مرکز در سال گذشته برگزار و ده‌ها نشست علمی مرتبط با حضور استادان و صاحب‌نطران این عرصه برگزار شد.
انتهای پیام
