ضرورت توجه به زمینه اجتماعی در سیره اهل بیت(ع)

به گزارش ایکنا؛ نشست تاریخ زندگی امامان معصوم(ع) دفتر اول، امروز ۳۰ خرداد با سخنرانی حجت‌الاسلام و المسلمین غلامحسن محرمی، نویسنده کتاب تاریخ زندگی امامان معصوم به عنوان ارائه دهنده و نقد حسین ایزدی، عضو هیئت‌علمی علمی دانشگاه باقرالعلوم و علیرضا عالمی، همکار پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنوان منتقد برگزار شد.

در آغاز این نشست محرمی گفت: در خصوص زندگی ائمه کتاب زیاد نگاشته شده است اما باید تلاش کرد از نگاه‌های نو به موضوع پرداخت. ما در حوزه علمیه در خصوص اهل بیت کم‌کاری کرده‌ایم و آثار موجود نقص‌هایی دارد. در این زمینه باید به ضرورت‌ها، شبهات و اقتضائات جدید پرداخت. نگارش این کتاب به خاطر این ضرورت‌هاست و ما باید تلاش کنیم تا در این راستا آثاری را به وجود بیاوریم.

وی افزود: ما سعی کرده‌ایم کتاب‌ها تاریخ‌مند بوده و از طبقه‌بندی خوبی برخوردار باشند. سعی کرده‌ایم تاریخ دقیق یا تقریبی رویدادها پرداخته شود. همچنین تلاش شده با بررسی و پاسخ به شبهات روز به همراه تقویت گزارشات شیعی، ضمن رعایت تقریب بین اسناد اخبار تفکیک کنیم. در کنار این مسائل، با رویکرد انتقادی به منابع پرداخته شده است و نوآوری دیگر این کتاب توجه به اسناد اخبار و‌گزینش اخبار معتبر است. توجه به رفتارهای تمدنی و علمی سیره اهل بیت به صورت تاریخ‌مند از دیگر ابتکارات این اثر است.

نویسنده کتاب تاریخ زندگی امامان معصوم(ع) تصریح کرد: بیشتر کارهای فرهنگی امام علی(ع) در دوران بیست و پنج ساله پیش از خلافت بوده است و ایشان در این دوره سکوت نکرده بودند.امام بسیاری از کارهای تمدن‌ساز را در این دوره به وجود آورده و این بحث درست نیست که ایشان در این دوره سکوت کرده بودند.

ایزدی در ادامه سخنانش گفت: ما همه به نشستن سر سفره اهل بیت افتخار می‌کنیم که و به قول امام خمینی کشورمان کشور اهل بیت است. نگارنده تصریح کرده‌اند که روش جدید است و شبهه‌ها پاسخ داده می‌شوند و امروز نسل جوان سوالات بسیاری دارد و یکی از سوالات در خصوص سیر زندگی امام علی(ع) است و باید اینجا به روشی جدید سخن بگوییم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه باقرالعلوم ادامه داد: در این کار نسبت به کارهای جدیدی که نوشته شده نوآوری زیادی ندیدم و بیشتر از منظر مصادر حدیثی و تاریخی به موضوع پرداخته شده و زمینه اجتماعی مورد توجه قرار نگرفته است. چرا با اینکه یک سوم از حاضران ثقیفه در غدیر بوده‌اند سکوت کردند؟ باید در پاسخ به این سوال به زمینه سیاسی و اجتماعی پرداخت که در این اثر مغفول مانده است. ما ناگزیریم از جامعه شناسی تاریخی در تحلیل سیره استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه چیز دیگری که باید در این اثر به آن توجه شود توجه بیشتر به برخی از رویدادهاست، گفت: در این کتاب به ثقیفه به اجمال اشاره شده است. ما نمی‌توانیم به زندگی امام علی(ع) بپردازیم و به سقیفه توجه نکنیم.

ایزدی تصریح کرد: برخی از اصطلاحات تاریخی استفاده شده از جمله «رحلتین» برای نگارش به زبان امروز مناسب نیست، با اینکه نگارنده در پی انتشار عمومی بوده است که از زبان تخصصی فاصله بگیرد و به زبان عموم مردم سخن بگوید. در کنار آثاری مانند الجمل شیخ طوسی، باید به کتب برجسته اهل سنت نیز پرداخته و از آنها نیز برای تقویت کار استفاده کرد.

 وی افزود: در حوزه بدعت‌ها به آنچه روی داده کمتر پرداخته شده است. همچنین در خصوص اشعار منتسب به امیر مومنان که ایشان را امیر بیان دانسته‌اند پرداخت کافی صورت نگرفته است. همچنین برخی از وقایع تاریخی از قلم افتاده است و بعضا از منابع دست اول چشم پوشیده شده است.

در ادامه این نشست، عالمی گفت: این گونه آثار امروز ضرورت دارد. ما امروز از فضای مذهبی در حال ورود به فضای هویت تمدنی هستیم و این ضرورت‌های جدیدی برای مطالعات ایجاد می‌کند. امروز شیعه تنها در صدد تثبیت حقانیت نیست و مطالعات شیعی باید رویکرد تمدنی داشته باشد. بحث‌های تاریخی امروز تنها محدود به نخبگان نیست و به عموم تسری یافته است.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد بهتر بود از نام امام علی(ع) به جای امیر مومنان استفاده می‌شد که تنها محدود به یک دوره است. ساختار بعضا ذیل وقایع و بعضا ذیل موضوعات تاریخی است و منطقی باید در ساختاربندی فصول رعایت شود.

عالمی افزود: ما باید تفاوت فضاهای تمدنی در میان مسلمانان را در نظر گرفته و از منابع و تحلیل‌های اهل سنت استفاده و نقد شود تا حقانیت گفتمان ولایت در مقابل گفتمان خلافت تشریح شود. امروز دغدغه جامعه اسلامی این نیست که امام علی(ع) اول ایمان آورد یا دوم، بلکه مسئله این است که محوریت گفتمان اهل بیت چه بوده است.

این پژوهشگر تصریح کرد: موضوع دیگر خلط میان تاریخ اسلام و زندگی حضرت امیر در این کتاب است و برخی فرازهای کتاب در خصوص امام نیست و مسئله دیگر عدم رعایت ترتیب زمانی وقایع در بسیاری از جاهاست که باید رعایت شود.

انتهای پیام