دین تقویت کننده سرمایه اجتماعی است/ خانواده و مدرسه؛ کانون شکل‌گیری سرمایه اجتماعی

رضا همتی، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، با اشاره به موضوع سرمایه‌های اجتماعی اظهار کرد: سرمایه‌های اجتماعی با شاخص‌هایی مانند مشارکت اجتماعی و اعتماد سنجیده می‌شود که این شاخص‌ها می‌تواند نسبت به جامعه مورد بررسی متفاوت باشد که با عنوان شاخص‌های جناحی سرمایه اجتماعی نامیده می‌شوند.
وی ادامه داد: در جامعه‌ای مانند جامعه ما با نهادهای گوناگون و مناسبات متفاوتی که میان انسان‌ها برقرار است، شاخص‌های سنجش سرمایه اجتماعی باید با این شرایط سازگاری پیدا کنند. در سطح بین‌المللی هم در کشورهایی مانند اسکاندیناوی و اروپا، هر کشور شاخص خاص خود را دارد که با دیگری متفاوت است. پس برای سنجیدن سرمایه اجتماعی در ایران نیز لازم است شاخص‌های سنجش بومی شوند.
این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان در رابطه با شکل گیری سرمایه اجتماعی گفت: بخشی از این سرمایه در اعتماد میان مردم و دولت شکل می‌گیرد؛ بی‌اعتمادی مردم به دولت ضعف سرمایه اجتماعی را به دنبال دارد. البته باید توجه داشت که ریشه شکل‌گیری سرمایه اجتماعی در خانواده و مدرسه است.
همتی با بیان اینکه گاهی اوقات امکان سنجش مستقیم سرمایه اجتماعی وجود ندارد و به همین دلیل از شاخص‌های جایگزین استفاده می‌کنیم، ادامه داد: گاهی به جای سنجش اعتماد و مشارکت، میزان آسیب‌های اجتماعی مانند جرایم و طلاق را به عنوان شاخص سرمایه اجتماعی در نظر می‌گیریم. در جامعه‌ای که این موارد زیاد باشد، سرمایه اجتماعی کاهش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه مباحثی مانند اعتماد و مشارکت ریشه تاریخی دارد و به مواردی مانند خانواده و دولت بازمی‌گردد، خاطرنشان کرد: تقویت دینداری و اعتماد میان مردم و دولت سرمایه اجتماعی را افزایش می‌دهد. به علاوه مناسک مذهبی که مردم را گرد هم جمع می‌کند مانند نماز جمعه و حضور در مراسم‌های مذهبی، به نوبه خود سرمایه‌ساز است، همانطور که در حدیثی هم آمده است «دست خدا بر سر جمع است».متاسفانه می‌بینیم که در چند دهه گذشته مناسک دینی کم رنگ شده است، یعنی حضور افراد در مناسک دینی کمتر شده که از علائم ضعف سرمایه اجتماعی است.
این استاد جامعه شناسی دانشگاه اصفهان گفت: سرمایه اجتماعی دو نوع درون‌گروهی و برون‌گروهی دارد که به دلیل ساخت دفاعی و ایلی و عشیره‌ای جامعه ما سرمایه درون‌گروهی ما بیش از اندازه زیاد است؛ یعنی ما به اطرافیان و قوم و خانواده خودمان نسبت به غریبه‌ها اعتماد بیشتری داریم.
همتی گفت: سرمایه برون‌گروهی در کشور ما کم‌رنگ و ضعیف است که همین سرمایه برون‌گروهی برای توسعه و دیگر شاخص‌ها اهمیت دارد. لذا وضعیت سرمایه اجتماعی ما در یک دهه گذشته مطابق آمارها وضعیت نامناسبی در کلان‌شهرها دارد. مثلا استان اصفهان، از لحاظ وضعیت سرمایه اجتماعی، استان یکی مانده به آخر است و وضعیت سرمایه اجتماعی در این استان خوب نیست، اما در استان‌هایی که توسعه نیافته محسوب می‌شوند، سرمایه اجتماعی بالایی، البته از نوع درون گروهی، وجود دارد.

انتهای پیام