دانشنامه «علوم قرآنی» مخاطبان را از مراجعه به منابع متفرقه بی‌نیاز می‌کند

حجت الاسلام والمسلمین علی خراسانی، مدیر گروه دایرةالمعارف قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا درباره دانشنامه علوم قرآنی گفت: دایرةالمعارف قرآن کریم که مشتمل بر 3 هزار مدخل و 30 جلد خواهد شد، بیش از 2400 موضوع اصلی دارد که می‌توان آنها را در بخش‌های علوم قرآن، اعلام و تاریخ و معارف قرآن طبقه‌بندی کرد.
وی افزود: بخش موضوعات علوم قرآنی مشتمل بر حدود 400 موضوع است که با توجه به اینکه این موضوع مخاطبان خاصی دارد و در حوزه پیرامونی قرآن و مباحث علوم قرآنی است و بسیاری از طلبه‌ها و دانشجویان علوم قرآنی در این عرصه فعالیت علمی دارند، ما بر آن شدیم که مجموع مدخل‌های علوم قرآنی را به شکل مستقل و جداگانه ارائه و عرضه کنیم؛ از این رو این دانشنامه در قطع رحلی دایرةالمعارفی منتشر خواهد شد.
خراسانی ادامه داد: حدود دو ماه پیش در نمایشگاه کتاب تهران، جلد نخست «دانشنامه علوم قرآنی» ارائه شد، این جلد مشتمل بر حدود 100 مدخل است و از سوره «آل عمران» آغاز شده و تا «تناسب آیات و سور» پایان می‌یابد. مقالات مجموعه دانشنامه علوم قرآن، مانند سایر مقالات دایرةالمعارف قرآن، از سوی کارشناسان علوم قرآنی حوزه و دانشگاه تدوین و آماده شده است، این مقالات آماده‌سازی و ارزیابی و سپس به چاپ می‌رسد.
وی در ادامه عنوان کرد: مدخل‌هایی مانند «آل عمران»، «آیات الاحکام»، «آیات نامدار» که مشتمل بر صد آیه نامدار است و هر یک بحث مختصری را شامل می‌شود، آیه تطهیر، آیةالکرسی، آیه «و ان یکاد» و ... جزء این آیات است، سپس سور به ترتیب حروف الفبا مقاله مستقلی را در برمی‌گیرد و در آن هدف، محتوا و فضیلت سوره‌ها بیان شده است. «ادبیات قرآن»، «استخاره»، «استعاره»، «اسرائیلیات»، «اشتراک در قرآن»، «اعجاز قرآن» که چندین مقاله مفصل را شامل می‌شود و شامل اعجاز بیانی، تشبیهی، اعجاز ادبی قرآن، عدم اختلاف در قرآن، اعجاز علمی، هدایتی و معارفی قرآن در این مبحث مورد بررسی قرار گرفته است و می‌توان آن را از موضوعات مهم این دانشنامه برشمرد.
خراسانی تصریح کرد: موضوع «اعلام قرآن» که جزء موضوعات مهم است، اعلام مصرح و غیرمصرح را شامل می‌شود، مانند نام فرشتگان، نام صحابه، نام زنان، نام پیامبران، نام اقوام، نام بت‌ها و ... که به صورت مفصل تبیین شده است. موضوع افسانه قرانین، ام الکتاب، اهل بیت و قرآن نیز بحث‌های گسترده و مهمی در این راستا دارد. پس از حرف «الف» به حرف «ب» میرسیم که از جمله موضوعات مهم در این باب، «بسمله»، «بلاغت قرآن» و «بنی اسرائیل» آمده است و در حرف «ت» نیز چندین موضوع و مدخل مهم مانند «تاریخ قرآن»، «تاریخگذری قرآن»، «تأویل»، «تجوید»، «تحریف»، «تحریفناپذیری قرآن»، «تذهیب قرآن»، «ترادف»، «ترتیل»، «ترجمه قرآن»، «ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر» و «تشبیه در قرآن» تبیین شده است.
وی یکی از مدخل‌های مهم این دانشنامه را «تفسیر» عنوان کرد و افزود: در این مدخل هم به کلیات تفسیر و هم به مبانی تفسیر، آداب تفسیر، قواعد تفسیر، روش‌های تفسیر، منابع و ابزارهای تفسیر، تاریخ تفسیر، تفسیر پیامبر(ص)، تفسیر اهل بیت(ع)، تفسیر صحابه، تفسیر اجتماعی، تفسیر اجتهادی، ادبی، بلغی، بیانی، موضوعی، هدایتی و تربیتی و ... پرداخته است. در واقع این بررسی به صورت همه‌جانبه بوده که میتواند برای طلاب، دانشجویان و اساتید مفید باشد.
خراسانی گفت: جلد نخست دانشنامه علوم قرآنی شامل 887 صفحه است و امیدواریم بتوانیم مجموعه مباحث علوم قرآنی را در قالب چهار جلد دایرة المعارفی ارائه و عرضه کنیم. این کار به کوشش سیدمحمود طیب حسینی، مدیر بخش علوم قرآنی، من به عنوان سروایراستار دایرةالمعارف قرآن، محمد اکبری کارمزدی مدیر بخش مقابله در دایرةالمعارف، علی مدبر اسلامی که افزون بر ویراستاری، ارزیابی همه مقالات را نیز بر عهده داشت، انجام شده است.
وی در ادامه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه این دانشنامه مخاطبان را از مراجعه به چه کتاب‌هایی بی‌نیاز می‌کند، بیان کرد: بحث‌های علوم قرآنی رشته خاصی در دانشگاه‌ها و مراکز تخصصی حوزه است که به شکل گسترده در مراکز آموزشی تدریس می‌شود و از سوی دیگر منابعی که بتواند اساتید و دانشجویان را از مراجعه به حوزه علم قرآن بی‌نیاز کند، این نیاز احساس می‌شد و در این حوزه با وجود کارهای بسیاری در حوزه تاریخ‌گذاری قرآن، تحریف‌ناپذیری قرآن و ... ارائه تمام مباحث علوم قرآنی در یک مجموعه سبب تجمیع آنها شده است و آنها را از مراجعه به منابع متفرقه بی‌نیاز می‌کند.
مدیر گروه دایرةالمعارف قرآن مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم با بیان اینکه در دانشنامه علوم قرآنی از منابع دست اول استفاده شده است، یادآور شد: بسیاری از موضوعاتی که در قالب یک مدخل ارائه شده، موضوعاتی است که پیش از این از منظر قرآنی به آنها توجه نشده بود و از سوی دیگر میزان مراجعاتی که در دانشنامه علوم قرآنی داریم، با این اثر متمرکز شده و کار را برای پژوهشگران و محققان علوم قرآنی تسهیل کرده است.
انتهای پیام