«تدبّر» در قرآن به چه معناست

به گزارش ایکنا از اصفهان، در چکیده مقاله ریشه شناسی واژه قرآنی «تدبّر» به قلم محمود کریمی و  مرتضی سلمان‌نژاد، آمده است: 
«تدبّر» از جمله مفاهیم کلیدی در قرآن کریم به شمار می‌آید که با استناد به آیه 29 سوره ص به عنوان هدف نزول قرآن کریم معرفی شده است. اگرچه مفهوم مذکور تنها در چهار آیه در قرآن کریم به کار رفته، ولی به دلیل جایگاه و پردازش‌هایی که در سه دهه اخیر درباره آن صورت پذیرفته است، خوانش‌های گوناگونی در فضای علمی عصر حاضر نسبت به آن به‌وجود آمده است. آنچه به ابهام واژه تدبّر در پژوهش‌های امروزین می‌افزاید، عدم تحلیل ماده آن (د ب ر) است. به صورتی که محققان در این حوزه صرفاً با استناد به گزارش لغویان متأخر، به بررسی دیگر ابعاد مفهومی غیر لغوی این واژه می پردازند. جستار حاضر ضرورت بکارگیری رویکرد ریشه شناسی را در تحلیل مؤلفه‌های لغوی این واژه دنبال می نماید. از این رو تلاش کرده است تا فرایند ساخت از ماده [دبر] به ساخت «تدبّر» را مورد بررسی قرار دهد.
روشی که جهت تحلیل فرایند مذکور در نظر گرفته شده بدین قرار است که در ابتدا معانی موجود در دیگر زبان‌های سامی همچون؛ زبان عبری، آرامی، حبشی، اکدی و... استقصاء گردیده و سپس این معانی در پنج دسته معنایی مشخص تقسیم شده‌اند. در ادامه در راستای گزینش داده‌های سودمند جهت دستیابی به فرایند ساخت تدبّر، معانی مذکور تصفیه شده و اطلاعات مفید جهت کشف ارتباط بین معانی مورد استفاده قرارگرفته است و در پایان مبتنی بر تحلیل مذکور، فرایند ساخت تدبّر، به کمک ساخت مشابه (تیپولوژی) آن در زبان انگلیسی تبیین گردیده است. آنچه به کمک ساخت مشابه در زبان انگلیسی (understand) به دست آمده حاکی از آن است که واژه تدبّر نیز از دو بخش ساخته شده است: [دبر (به عنوان ماده فعل) + وزن تفعّل (به معنای stand)]. در نتیجه معنایی که از تدبّر فهم می‌گردد، مواجهه ادراکی با موضوع یا پدیده‌ای جهت پی بردن به پشت و ورای آن است.
علاقمندان برای دریافت اصل این مقاله که در فصلنامه مطالعات قرآن و حدیث منتشر شده است، می‌توانند اینجا کلیک کنند. 
انتهای پیام