غفرانی: حلاوت قرآن به کودکان چشانده شود/ آموزشها جذاب نیست
گروه ادب ــ یک پژوهشگر قرآنی گفت: باید در هنگام آموزش قرآن از روش‌های جذاب استفاده کرد و بدین وسیله حلاوت و شیرینی فراگیری درس قرآن را به دانش‌آموزان چشاند.
محمدجعفر غفرانی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره کتاب قرآن پایه اول ابتدایی و نحوه آموزش قرآن در این کتاب گفت: آموزش روخوانی قرآن، این اندازه پیچیده و سخت نیست که در این کتاب به این شکل آمده است، بخش اصلی آموزش مربوط به شش صدای « َ ِ ُ » و «آ او ای» است. این صداها را با سی و دو حرف باید تکرار کرد؛ چرا که با همین صداها و حروف می‌توان شعرهای قشنگی ساخت، که آموزشها برای کودکان جذابتر شود.
وی افزود: نه روش آموزش قرآن که در این کتاب آمده، جالب است و نه آیاتی که انتخاب شده برای این گروه سنی کاربرد دارد. به عنوان مثال قبلا داستان بالقیس و از آب گرفتن حضرت موسی(ع) چندان مناسبت این گروه سنی نیست و از طرفی هم معلمی که خودش هیچ آموزشی ندیده است، چگونه می‌تواند این داستان را برای کودکان به گونه‌ای بیان کند که آموزش آن برایشان جذاب و دلپذیر باشد.
تاثیر این آموزشها در سنین بالا محسوس است
غفرانی ادامه داد: این کتاب از سوی کارشناسانی نوشته شده که دست پرورده سیستم آموزشی غربی هستند و نه عطر و بوی قرآن و نه جذابیت هنری را در این کتاب مشاهده می‌کنید. در حالی که قرآن، کتاب زندگی است، اما تبدیل به یک کتاب فانتزی شده و در آن قصه‌هایی آمده است که معلوم نیست چه تصوری از خدا و پیامبران در ذهن کودک ایجاد می‌کند. آموزش غلط، در ذهن کودک اثرگذار است و آثار سوء این آموزشها را در سنین بالا می‌توان مشاهده کرد.
این پژوهشگر قرآنی درباره آغاز آموزش قرآن از پایه اول ابتدایی بیان کرد: آموزش از آغاز دوره ابتدایی بسیار مناسب است و آموزشها فقط باید از طریق همخوانی و رعایت آهنگ باشد، تا کودک بیشتر با این آموزشها همراه شود. من چاپ هشتاد و سه این کتاب را داشتم که تفاوت چندانی با کتاب کنونی ندارد و حتی شعرهای آن نیز یکی است و فقط تعدادی از عکس‌های آن مثل عکس روحانی و مسجد در ویرایش جدید حذف شده است.
کام کودکان را با شیوه‌های نادرست تلخ نکنیم
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه عنوان کرد: کتاب‌هایی از سوی مؤسسه قرآن و عترت تدوین و منتشر شده که در چند منطقه از تهران آموزش‌های قرآن بر اساس آن دنبال می‌شود و روش متفاوتی را برای آموزش دانش‌آموزان در نظر گرفته است، به عنوان مثال واژه «سلام» نخستین عبارتی است که کودک با مفاهیم و آیات قرآنی می‌آموزد. نقاشی‌ها و شعرهایی که در کتاب قرآن پایه اول ابتدایی آمده، به گونه‌ای است که انگار یک داروی تلخ را می‌خواهند با این چیزها، شیرین کنند، در حالی که برعکس است و قرآن پر از شیرینی است و نباید کام کودکان را با شیوه‌های نادرست تلخ کرد.
کلاس‌های قرآن باید محلی برای شکوفایی کودکان باشد
غفرانی تصریح کرد: با توجه به اینکه اغلب روانشناسان و جامعه‌شناسان در تألیف این کتاب درسی نقش داشتند، به همین دلیل دور از انتظار نیست که نتیجه آن به این شکل ارائه شود، این امور را باید به دست قرآن‌شناسان سپرد و از همین رو آموزش قرآن در خارج از مدرسه موفق‌تر است. قرآن در فطرت همه وجود دارد، در حالی که آموزشها در مدارس به گونه‌ای است که دانش‌آموزی را نمی‌بینید که از این آموزشها خوشحال باشد و با رغبت در کلاس‌ها حضور یابد. کلاس قرآن در مدارس، کلاس شکوفایی نیست و اغلب کودکان از آموزشها دلزده می‌شوند.
وی در ادامه عنوان کرد: برای آموزش قرآن باید نگاه هوشمندانه و دقیقی به سوره‌ها و آیات داشت به عنوان مثال در سوره «فلق» آمده است که چگونه می‌توان هوشیاری را بروز داد، در سوره «حمد» نحوه سپاس‌گزاری را می‌توان با استفاده از آیات این سوره به زیبایی تبیین کرد. از این رو شیوه آموزش در مدارس باید هم با نگاه انس با قرآن و هم روخوانی همراه باشد. این، کار بسیار ساده است و آموزش قرآن را برای دانش‌آموزان بسیار تسهیل خواهد کرد. روخوانی و روان‌خوانی ضعیف قرآن در سنین بالا بیانگر آن است که آموزشها در این زمینه کاربردی نبوده و دانش‌آموزان صرفا برای گرفتن نمره این درست را گذرانده‌اند.
متون آموزشی دینی و قرآنی را باید ارزیابی کرد
این پژوهشگر قرآنی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا فکر نمی‌کنید این نگاه، بدبینانه است، بیان کرد: امروز می‌توانید محصول این چهل سال آموزش قرآن و متون دینی را ارزیابی کنید و آموزش‌هایی که در راستای قرآن در مدارس انجام شده است را ببینید و سپس عنوان کنید که بدبینانه است. شما اکنون از کتاب دینی چه چیزهایی را به یاد دارید و یا بخشی از اعتقادات خود را مدیون آن هستید؟ پاسخ به این سوال راهگشای بسیاری از مسائل است.
غفرانی یادآور شد: متأسفانه کتاب‌ها سال به سال بی‌محتواتر می‌شود و کاربردی در زندگی انسان ندارند؛ از این رو در تألیف کتاب‌ها یا باید امور را به متخصص بدهیم که مشاورش متعهد باشد و یا به متعهد بدهیم که مشاورش متخصص باشد تا امور سامان یابد.
انتهای پیام
جناب استاد محمدجعفر غفرانی / سلام عليكم و با احترام
فرموده ايد:
« تعدادی از عکس‌های آن مثل عکس روحانی و مسجد در ویرایش جدید حذف شده است. »
در صورتي كه چنين نيست. كاش به كتاب سال ۸۳ بسنده نمي فرموديد.
و نيز فرموده ايد:
« این کتاب از سوی کارشناسانی نوشته شده که دست پرورده سیستم آموزشی غربی هستند و نه عطر و بوی قرآن و نه جذابیت هنری را در این کتاب مشاهده می‌کنید. »
شما با كدام استناد به جاي نقد كتاب، مولفينش را چنين خطاب مي كنيد؟
قرآن كريم مي فرمايد : « مَّا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ » ( ق ۱۸ )
در حالي كه در انتخاب داستان ها و اشعار از نظر معلمان و متخصصان بهره گرفته شده است. اگر شعر و يا داستاني ( مانند داستان كودكي حضرت موسي ع ) كه به نظر شما مناسب نيست. از نظر بسياري از آموزگاران محترم پايه اول ابتدايي از زيباترين و مؤثرترين داستان هاست.
و ضمن آن كه اختلاف سلايق را نبايد به اختلاف عقيده تبديل كرد. يك پژوهشگر مي داند كه در برخي از موضوعات بايد به سليقه نويسنده احترام گذاشت. مگر خلاف قانون و اخلاق و عقل باشد.
نه آن كه قبل از دادن هر تذكري و دريافت پاسخ سريع قضاوت كرده و حكم بر عليه مولف داد.
همين رويه اقبال نويسندگان را از ورود به مباحث ديني و قرآني فراري مي دهد.
با احترام
رضا نباتي
از مولفين كتاب هاي درسي قرآن