چگونگی نهادینه ساختن حجاب در جامعه مهم است
گروه اجتماعی - عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان گفت: حجاب به اندازه کافی دلایل عقلی و محکم دارد و نیاز به اجبار در این خصوص نیست، اگرچه حجاب مسئله‌ای مهم محسوب می‌شود، ولی چگونگی نهادینه ساختن آن برای افراد مهم‌تر است.
عصمت همتی در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان اظهار کرد: حجاب در لغت به معنای پوشش است و در اصطلاح جوامع اسلامی، حد پوشش ضروری نام دارد که در قرآن کریم برای زنان مسلمان تعیین شده است.
وی افزود: خداوند در آیات 31 سوره نور و 59 سوره احزاب به زنان مسلمان پوشش خاصی را امر کرده که فقهای اهل‌سنت و شیعه بر آن اتفاق نظر داشته و معتقدند به جز «وجه و کفین»، بقیه اعضای بدن زن باید در مقابل نامحرمان پوشیده شود و حجاب در عرف مسلمانان به همین حد وجوب پوششی اشاره دارد و از احکام واجب است؛ یعنی ممکن نیست کسی مؤمن باشد، ولی حجاب را نپذیرد، چراکه حجاب، امر خداوند و اطاعت از امر خدا بر مسلمانان واجب است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان با اشاره به فلسفه رعایت حجاب در قرآن، گفت: آیه 59 سوره احزاب می‌فرماید:«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِکَ أَدْني أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحيماً؛ ای پیامبر، به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو روسری‌ها و چادرهای خود را بر خویش بیفکنند (که گردن و سینه و بازوان و ساق‌ها پوشیده شود)، این(کار) نزدیکتر است به آنکه (به حجاب و عفت) شناخته شوند تا مورد تعرض و آزار (فاجران) قرار نگیرند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان است».
فلسفه حجاب، شناخته شدن به پارسایی و پاکدامنی است
همتی ادامه داد: در شأن نزول این آیه آمده است که در آن ایام زنان مسلمان به مسجد رفته و پشت سر پیامبر(ص) نماز مى‌خواندند، هنگام شب موقعى که براى نماز مغرب و عشا مى‌رفتند، بعضى از جوانان هرزه و اوباش بر سر راه آنها نشسته و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مى‌دادند و مزاحم‌شان مى‌شدند. آیه فوق نازل شد و به زنان مسلمان دستور داد حجاب خود را به طور کامل رعایت کنند تا به خوبى شناخته شوند و کسى بهانه مزاحمت پیدا نکند؛ بنابراین فلسفه حجاب دور شدن از آزار و اذیت و شناخته شدن به پارسایی و پاکدامنی است.
وی اضافه کرد: خداوند در آیه 31 سوره نور نیز می‌فرماید:«قل لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَ لَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَ لَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ به زنان با ايمان بگو ديدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاكدامنى ورزند و زيورهاى خود را آشكار نکنند، مگر آنچه كه طبعا از آن پيداست و بايد روسرى خود را بر سينه خويش [فرو] اندازند و زيورهايشان را جز براى شوهرانشان يا پدرانشان يا پدران شوهرانشان يا پسرانشان يا پسران شوهرانشان يا برادرانشان يا پسران برادرانشان يا پسران خواهرانشان يا زنان [همكيش] خود يا كنيزانشان يا خدمتكاران مرد كه [از زن] بى‌نيازند يا كودكانى كه بر عورت‌هاى زنان وقوف حاصل نكرده‌اند، آشكار نكنند و پاهاى خود را [به گونه‌ای به زمين] نكوبند تا آنچه از زينتشان نهفته مى‌دارند، معلوم شود. اى مؤمنان همگى [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه كنيد، اميد كه رستگار شويد».
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: با توجه به این آیات، حجاب از نظر قرآن پوششی است که به مردم جامعه این پیام را منتقل می‌کند که زنان محجبه اهل عفت و پارسایی هستند و از زنا و فحشا خودداری می‌کنند. فلسفه حجاب برای زن مؤمن نیز پاکدامنی و دور بودن از شهوات است.
وی با بیان اینکه عفاف از ریشه «عفف» می‌آید، گفت: عفاف حالتی نفسانی است که موجب می‌شود قوه شهوانی انسان در حدود، حریم و مرز قرار بگیرد. زمانی که شخصی عفیف نامیده می‌شود، منظور این است که قدرت کنترل غرایض شهوانی‌اش را دارد و این کنترل مربوط به همه غرایض است. اگر شهوات در چهارچوب و حدود عقل و شرع قرار نگیرد، موجب تباهی انسان می‌شود؛ بنابراین کسی که بتواند غرایض خود را در حدود عقل و شرع نگه دارد، انسان عفیفی است.
هیچ انسان عفیفی طرفدار برهنگی نیست
همتی درباره رابطه میان حجاب و عفاف اظهار کرد: گفتن و استنباط این سخن که «هر کس حجاب ندارد، عفت هم ندارد»، غلط است، چرا که حجاب به حدود پوشش ظاهری و عفت به کنترل‌های درونی مربوط می‌شود؛ البته طبق تحقیقات تجربی، کسی که می‌خواهد عفت داشته باشد و از فضیلت عفت بهره‌مند شود، باید در گام اول تحریکات شهوانی را در وجود خود و دیگران کنترل کند. قطعا برهنگی تحریکات جنسی را افزایش می‌دهد، بنابراین هیچ انسان عفیفی طرفدار برهنگی نخواهد بود و کسی که می‌خواهد عفت خود را حفظ کند، به گونه‌ای در جامعه حضور پیدا نمی‌کند که محرک شهوات جنسی باشد، به همین دلیل حتما پوشش مناسب دارد و این پوشش مناسب در هر جامعه‌ای بر مبنایی استوار است.
وی افزود: در عرف جامعه اسلامی، حجاب پوشش مناسب است، لذا با چند واسطه می‌توان اثبات کرد که میان حجاب و عفت رابطه مستقیم برقرار است.
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان اصفهان در پاسخ به چگونگی حجاب و عفاف در جوامع غیر اسلامی گفت: رعایت عفاف در همه جوامعی که پیرو ادیان آسمانی هستند و اخلاقیات آنها مدیون تعالیم پیامبران است، ارزش محسوب می‌شود و در جامعه‌ای که اخلاق حاکم باشد، بی‌عفتی و فحشا ارزش به حساب نمی‌آید؛ ولی باید مشخص شود که عرف هر جامعه‌ای چه شاخص‌هایی را برای حفظ عفاف برمی‌شمارد. قطعا یکی از شاخص‌های حفظ عفاف در تمام جوامع این است که افراد در روابط جنسی آزاد نباشند و کمترین تنش‌های غریزی را تجربه کرده باشند، اما در خصوص اینکه چه پوششی می‌تواند این شاخص را در افراد ایجاد کند، فرهنگ و عرف جامعه دخیل است.
حفظ عفت در تمام جوامع و ادیان، ارزش محسوب می‌شود
وی خاطرنشان کرد: در انجیل آمده است که حضرت عیسی(ع) می‌فرماید:«اولی‌ها می‌گفتند اگر مردی با زنی زنا کرد، او را تازیانه بزنید، اما من می‌گویم اگر مردی به زنی نگاه شهوت‌آلود کرد، او را تازیانه بزنید. ای مردان! اگر نمی‌توانید نگاه‌هایتان را کنترل کنید، چشم‌هایتان را از حدقه درآورید. به خدا قسم، کور به آسمان بروید، بهتر از این است که با نگاه‌های آلوده رفته باشید». از طرف دیگر، کتاب‌های تاریخ تمدن درباره حجاب در دین یهود نوشته‌اند که زنان یهودی آنچنان در اعتقاد به پوشش پایبند بودند که وقتی زنی یهودی از دور می‌آمد، دیگران به دلیل کثرت پوشش نمی‌توانستند تشخیص دهند که او یک زن است؛ بنابراین حفظ عفت برای زنان در همه مکاتب اخلاقی ارزش محسوب می‌شود.
همتی بیان کرد: متأسفانه در غرب از دوره مدرنیته به بعد، برهنگی به عنوان یک ارزش مطرح می‌شود، البته نه از دیدگاه متفکران و افراد تأثیر‌گذار، بلکه در فضای هیاهوی تبلیغاتی و دور از تفکر این اتفاق رخ می‌دهد.
وی در خصوص وضعیت حجاب در جامعه ایران گفت: بعد از انقلاب شاهد تغییر جدی در پوشش بانوان بودیم. قبل از انقلاب برهنگی، ارزش تلقی می‌شد و حکومت به دنبال آن بود که فرهنگ برهنگی را در جامعه نهادینه کند. امروز حتی افرادی که خود را ملزم به حجاب نمی‌دانند، برهنگی را ارزش تلقی نمی‌کنند و به آن بی‌اعتنا هستند. بعد از انقلاب درباره مسئله حجاب و عفاف فراز و فرودهای زیادی داشتیم و متأسفانه برخی تحمیل‌ها بازخوردهای منفی در میان اقشاری از جامعه نسبت به حجاب و عفاف ایجاد کرده و در حال حاضر، رسانه‌های اپوزیسیون با این استدلال که هیج رابطه‌ای میان حجاب و عفاف وجود ندارد، به شدت در حال ترویج بی‌حجابی هستند.
چگونگی نهادینه ساختن حجاب در جامعه مهم است
این استاد دانشگاه تصریح کرد: حجاب موضوع بسیار مهمی است و من مثل بسیاری از افراد که می‌گویند مشکلات زیادی در جامعه وجود دارد، چرا فقط به بی‌حجابی توجه می‌شود، فکر نمی‌کنم؛ این استنباط غلط به نظر می‌رسد، حجاب موضوعی مهم است و مادر بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماعی و عامل بسیاری از روابط خارج از چهارچوب خانواده، خیانت همسران به یکدیگر و از هم پاشیدگی خانواده‌ها، بی‌حجابی محسوب می‌شود و در واقع بی‌حجابی، دروازه فحشاست.
وی بیان کرد: اگرچه حجاب مهم است، ولی چگونگی نهادینه ساختن این مسئله در جامعه و رفع شبهات مربوط به آن مهم‌تر می‌باشد. با اجبار و بدون منطق نمی‌توان این مسئله را در افراد درونی ساخت، چرا که اجبار سبب مقاومت می‌شود و حجاب به اندازه کافی دلایل محکم و عقلی دارد و نیاز به اجبار نیست؛ ولی چگونگی به کارگیری این دلایل و نهادینه ساختن آنها برای افراد مهم است و باید جامعه‌شناسان، روانشناسان و کارشناسان دینی اتاق فکر در رابطه با حجاب ایجاد کنند و برای سنین مختلف در این خصوص راهکار ارائه دهند.
انتهای پیام
