تقوای آب داشته باشیم/ آنان که آب را هدر می‌دهند از خدا انتظار بارش باران دارند!
گروه جامعه ــ پژوهشگر و نویسنده حوزه محیط زیست در اسلام با تأکید بر اینکه در برخورد با طبیعت هم باید تقوا داشت یعنی از تمام رفتارهای اشتباهی که در مورد طبیعت انجام داده‌ایم، باید توبه و به طبیعت احترام بگذاریم.
تقی متقی، مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات حوزه نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی و پژوهشگر و نویسنده حوزه محیط زیست در اسلام در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ به تبیین راه‌کارهای اسلام برای خروج از بحران کنونی محیط زیست جهانی پرداخت و عنوان کرد: دیدگاه اسلام در حوزه محیط زیست کم نظیر است. تا به امروز هر کاری بشر کرده خلاف آموزه‌های اسلامی و حتی خلاف آموزه‌های یهودیت و مسیحیت در حوزه محیط زیست بوده است و بیشترین تخریب‌ها را قدرت‌های جهانی در این زمینه انجام داده‌اند، پس همه باید به فکر باشیم.
وی اولین مرحله نجات محیط زیست جهان را تغییر نگرش و تفکر برشمرد و گفت: ما باید در مرحله اول تفکر اسلامی در خصوص طبیعت را یادآور شویم. در تفکر اسلامی جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، جهان بی‌شعور نیست بلکه تقدس، احترام و شعور دارد و آیات قرآن بیان کننده این شعور خلقت است. مثلاً در داستانی که حضرت سلیمان با لشکریانش از محلی عبور می‌کند، مورچه‌ای فریاد می‌زند که ای مورچگان بروید به داخل لانه که لشکر سلیمان شما را لگدکال نکند.
نویسنده کتاب «اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم(ص)» به جایگاه بلند تفکر شعورمند بودن موجودات زنده و غیرزنده خلقت در آیات، روایات و حتی اشعار شاعران ایرانی اشاره و خاطرنشان کرد: ما انسان‌ها با طبیعت به منزله یک موجود دارای درک و شعور و حتی واکنش برخورد نکرده‌ایم و خیال کرده‌ایم که حاکم مطلق جهان خلقت هستیم و هر کاری که دلمان خواست می‌توانیم انجام دهیم و اکنون هم بازخورد همین تفکر و اعمال را می‌بینیم و بازخورد و واکنش طبیعت به خود ما بازگشته است.
وی با تأکید بر اینکه این واکنش طبیعت در اسلام به ما هشدار داده شده بود، گفت: اکنون می‌بینیم که آب‌ها خشک شده، هوا آلوده شده، نزولات آسمانی کم شده و در برخی مناطق شاهد خشکسالی شدید و در برخی مناطق شاهد سیل‌های عظیم هستیم.
اسلام اجازه نمی‌دهد با سم زمین را آلوده کنیم
متقی در نتیجه‌گیری از این بخش از سخنان خود، گفت: پس اولین مرحله این است که ما با طبیعت به عنوان موجودی با شعور و شخصیت برخورد کنیم اما متأسفانه چنین نکرده‌ایم. اسلام بیشتر بر راه کارهای پیشگیرانه تأکید دارد و دستور بر این است که طبیعت را اصلاً خراب نکنیم. در حدیثی از پیامبر(ص) ایشان نهی کرده‌اند که حتی در سرزمین مشرکان سمی ریخته و زمین آلوده شود. سرزمین مشرکان جزئی از جهان است و اسلام اجازه نمی‌دهد این سرزمین با سم آلوده شود، پس مسلم است که سرزمین مسلمانان، مسیحیان و یهودیان هم به نحو اولی نباید با سم آلوده شود.
وی تصریح کرد: سمومی که اکنون در کشاورزی استفاده می‌شود به شدت زیاد و آلوده کننده است. اگر مسلمانان به این یک حدیث توجه می‌کردند اکنون بزرگ‌ترین صادر کننده مواد غذایی ارگانیک در جهان بودند. نگاه کنید ببینید تولیدکنندگان سوم کشاورزی اکنون کدام کشورها هستند و این سموم به کدام کشورها صادر می‌شود؟ این سموم خاک، آب، گیاه و موجودات زنده را آلوده می‌کند و وقتی محیط زیست آلوده شد، بیماری‌های مختلف به ویژه سرطان گسترش پیدا می‌کند.
این پژوهشگر حوزه محیط زیست در اسلام ادامه داد: ما به راه‌های پیشگیرانه اسلام توجه نکرده‌ایم. حضرت رسول(ص) در حدیث دیگری مطرح فرموده‌اند که: مواظب زمین و خاک باشید که مادر شما است. ما در دامن آرامش خاک زندگی می‌کنیم و باید این خاک را مادر خود تلقی کنیم و این سفارش دین ما است که از زمین محافظت کنیم.
حریم چاه آب در اسلام
وی به توصیه‌های کاربردی اسلام در خصوص مواظبت از چاه‌های آب شرب نیز اشاره کرد و گفت: در اسلام مطرح شده برای اینکه آب چاه سالم بماند باید حریمی برای آنها قائل شد. امام صادق(ع) می‌فرمایند: اگر بین دو چاه زمین سفت و سختی وجود داشته باشد باید (500 زرع) 250 متر بین دو چاه فاصله باشد و اگر زمین سست باشد باید (هزار زرع) یعنی 500 متر فاصله باشد. اما امروزه اصلاً چنین رعایتی نمی‌شود و چاه‌هایی مجوزدار برای آب‌های کشاوزی بسیار زیاد است و سفره‌های آب زیر زمینی را خالی کرده است. علاوه بر این تعداد زیادی چاه غیر مجاز داریم که سفره‌های آب را به حدی تخلیه کرده‌اند که شاهد فرونشست زمین هستیم اگر به همین منوال ادامه دهیم فردا خانه و زندگی ما هم در زمین فرو می‌رود. ما آب‌هایی را تخلیه کرده‌ایم که نباید به هیچ وجه تخلیه می‌شد همین چاه‌ها موجب خشک شدن قنات‌ها شده است.
در برخورد با طبیعت تقوا داشته باشیم
متقی در پاسخ به این سؤال که اکنون راه کار اسلام برای نجات از بحران چیست؟ گفت: در مرحله اول بهترین راه کار این است که به طبیعت به عنوان مخلوقی که دارای شعور و تقدس است احترام بگذاریم و به ایمان و تقوا بازگردیم یعنی به خداوند ایمان بیاوریم و تقوا را رعایت کنیم. تقوا فقط در برخورد با مردم سفارش نشده بلکه تقوی در برخورد با حیوانات، موجودات زنده و غیر زنده، طبیعت، محیط زیست و ... نیز سفارش شده است. اگر به ایمان و تقوا بازگردیم بسیاری از این مشکلات محیط زیستی حل می شود.
مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات حوزه نماینده ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی افزود: بازگشت به تقوا هم این است که از کارهای خلافی که اکنون مرتکب می‌شویم توبه کنیم و دیگر این کارها را تکرار نکنیم. قرآن می‌فرماید که اگر اهل شهرها ایمان آورده تقوا پیشه کنند ما برکت‌های آسمان و زمین را بر آنها نازل می‌کنیم.
در مصرف آب تقوا پیشه کنیم
وی تشریح کرد: وقتی گفته می‌شود تقوا یعنی مردم به حرف خدا گوش کنند و بخشی از دستورات خداوند نیز در خصوص محیط زیست و مراقبت از آن است. در حالی که متأسفانه تقوا یک چیز ذهنی تلقی می‌شود در حالی که جنبه عملی دارد. تقوا پیشه کردن نسبت به آب شرب این است که شما آب را قدر بدانید و به اندازه مصرف کنید، هدر ندهید و اسراف نکنید و این همان استفاده بهینه است از هر نعمتی که خداوند در اختیار ما گذاشته است.
متقی عنوان کرد: با اینکه در اسلام تا این حد در خصوص اسراف نکردن سفارش شده بیشترین اسراف در میان کشورها را ما داریم. با اینکه تا این حد در منابع طبیعی کمبود داریم، مثل کشورهای برخوردار از بیشترین حجم این منابع از آنها استفاده می‌کنیم و این با ایمان و تقوا سازگاری ندارد. قران می‌فرماید شما باید به دستورهای کتاب‌های آسمانی عمل کنید یعنی ائم از تورات و انجیل و قرآن. اگر یهودیان به تورات، مسیحیان به انجیل و مسلمانان هم به قرآن عمل کنند از آسمان و زمین روزی خواهند خورد و همه چیز سالم و مرتب خواهدبود.
وی تصریح کرد: استغفار و ترک گناه سبب فزونی روزی و بهبودی زندگی می‌شود. حضرت علی(ع) می‌فرماید اگر زیاد استغفار کنید روزی را به سوی خود جذب می‌کنید و استغفار یعنی با اصلاح رفتار بدتان و عقاید نادرست خودتان به سوی خداوند بازگردید و اعمال بدی که انجام داده‌اید جبران و کار درست را انجام دهید. یعنی برای حل بحران محیط زیست امید هست و خداوند توبه پذیر و رحیم است.
آب را هدر می‌دهیم و از خدا انتظار بارش باران را داریم
این پژوهشگر حوزه محیط زیست افزود: توبه یعنی با جزئیات بررسی کنیم که دیدگاه اسلام در خصوص محیط زیست چیست و با دقت این دیدگاه را اجرایی کنیم. در اسراف آب، مراقبت از آب و خاک و هوا و ... . توبه یعنی بازگشت از عقاید اشتباه و اگر از نعمت الهی درست استفاده نمی‌کردیم دیگر از این پس درست استفاده کنیم. ما بهترین نعمت‌های الهی را خراب می‌کنیم و آنوقت انتظار داریم خداوند بهترین نعمت‌های خود را بر ما بباراند. آب را هدر می‌دهیم و از خدا انتظار بارش باران را داریم.
وی تأکید کرد: شکر نعمت استفاده بهینه از آن است. اگر درست استفاده نکنیم از نعمت الهی چه مسلمان باشیم و چه کافر خداوند آن نعمت را از ما می‌گیرد و این یکی از اصول قطعی و مسلم اسلام است. در قرآن آمده است که وقتی شما به خداوند بازگردید خداوند آمرزنده و مهربیان است و نعمت‌های خود را بر شما دوباره نازل خواهدکرد و شما را با دارایی بسیاری یاری می کند.
اگر نماز باران بخوانیم و باران نبارد دون شأن امام جماعت نیست
پژوهشگر و نویسنده حوزه محیط زیست در اسلام با اشاره به کمبود آب در کشور، گفت: ما اکنون با کمبود آب مواجه هستیم چون استغفار نمی‌کنیم و به خدا باز نمی‌گردیم و با نعمت‌های الهی درست برخورد نمی‌کنیم. یکی از پیشنهادهای اسلام برای رفع بحران آب اقامه نماز باران است و من نمی‌دانم چرا این فرهنگ در میان ما کمرنگ شده است و خیال می‌کنیم اگر فلان مرجع نماز باران بخواند و باران نبارد دون شأن او است و شخصیت آن فرد زیر سؤال می‌رود در حالی که خداوند می‌فرماید شما از من طلب کنید و اگر حکمت خدا بر این باشد که آن نعمت به نفع ما است حتماً آن نعمت را به ما می‌دهد و این اصلاً به این معنی نیست که با یکبار نماز باران باید باران ببارد در حالی که باید نماز باران مرتب و در شهرها و محله‌ها و کوچه‌های مختلف اقامه شود.
وی در پایان گفت: نماز باران شرایطی دارد از جمله اینکه از سه روز قبل باید روزه گرفته شود و استغفار شود و ... که این آداب رعایت نمی‌شود و فقط به اقامه یک نماز اکتفا می‌شود. البته این مسئله را هم باید در نظر داشت که خشکسالی روند طبیعی کره زمین هم هست اگرچه انسان هم در این روند دخیل است، اما به هر حال گاهی خشکسالی و گاهی بارندگی است و این روزگار به همین روش می‌گردد تا بندگان امتحان شوند.
انتهای پیام
