بررسی 40 سال مشارکت عمومی در بالندگی انقلاب اسلامی ایران

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سیزدهمین نشست شنبه‌های انقلاب با موضوع مشارکت عمومی امروز، ۲۳ تیرماه، با حضور شهریار زرشناس، کارشناس اجتماعی، سردار افشار، معاون سابق وزیر کشور، شفیعی فرد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، مهدی جمشیدی و ردادی از اعضای هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست زرشناس، به ایراد سخنرانی پرداخت و با اشاره به تاریخچه‌ای از دموکراسی در تاریخ غرب گفت: حدود قرن پنجم یا ششم قبل از میلاد دموکراسی در یونان باستان ظهور کرد. دموکراسی در تاریخ غرب همیشه در پیوند با حوزه ثروت و قدرت متنفذین بوده و به شکل برده دارانه دنبال شده است. دموکراسی یونانی به این دلیل امکان تحقق داشت که مردم حق داشتند برده داری کنند و با این کار دموکراسی را تحقق دهند.

زرشناس با تأکید بر اینکه دموکراسی با نابرابری و استثمار در غرب زاییده شد، گفت: دموکراسی در غرب مدرن نوعا سرمایه سالارانه است و جریانی که آن را پیش می‌برد طبقه سرمایه دار کشور است. در چنین شرایطی حوزه سیاسی به سرعت تحت تاثیر فضای مناسبات اقتصادی ناعادلانه منفعل می‌شود و جامعه سیاسی غرق در روزمرگی معاش محور شده و سیاست زدایی در دموکراسی غرب مدرن رخ می دهد.

وی با بیان اینکه حرکت دموکراسی به این جا رسیده است که امور سیاسی، غیردموکراتیک و  نخبگانی شده و حضور مردمی را از دست داده است، عنوان کرد: نشاط سیاسی و دغدغه سیاسی در مکانیسم‌های اجتماعی و انتخاباتی در جهان غرب مدرن رخ نمی‌دهد و این امر صرفاً نخبگانی شده است.

وی به مقایسه این وضعیت در ایران پرداخت و گفت: با یک نگاه بی طرفانه و با استناد به جامعه شناسی مدرن می‌توان گفت آن اتفاقی که بعد از انقلاب اسلامی در ایران رخ داد حیرت انگیز بود و باعث شد تمام روندهای تاریخ این کشور به سمت مردم سالاری دینی تغییر پیدا کند‌. در سراسر این فرآیند تاریخی یک نمونه وجود ندارد که فضا و عرصه برای حضور و اراده مردمی  آنگونه که بعد انقلاب بوده فراهم باشد.

زرشناس با بیان این که تا قبل از سال ۵۹ یک جنگ میهنی نداشته‌ایم چرا که مردم در صحنه حضور نداشتند، تصریح کرد: تاریخ ۱۵۰ سال گذشته از بعد مشروطه نیز نشان می‌دهد از حوزه نظر مشارکت مردمی مطرح شده است.

وی به نحوه فرآیند شکل گیری و روی کار آمدن حکومت پهلوی اشاره و عنوان کرد: حکومت پهلوی نتیجه یک کودتا بود. حکومت پهلوی دوم نیز بنا به سازش بین سران سه قوه اشغالگر ایجاد شد اما انقلاب اسلامی ایران حاصل مشارکت و اراده عمومی بود و برای اولین بار زیر پرچم وحدت ایدئولوژیک تشیع این حکومت شکل گرفت.

گشوده شدن حوزه امور سیاسی به روی حوزه اراده اجتماعی

زرشناس مبادی متفاوت مردم سالاری دینی را سبب شکل‌گیری نتایج متفاوت در جامعه دانست و گفت: جامعه ایران سیاسی است و مردم ایران مشارکت و ذهنیت سیاسی دارند و این امر بی سابقه محسوب می‌شود. دستاورد انقلاب اسلامی این بود که حوزه امور سیاسی به گشاده ترین وجه به روی حوزه اراده اجتماعی باز شد.

در ادامه این نشست سردار افشار، معاون اسبق وزیر کشور نیز به ایراد سخنرانی پرداخت و با تاکید بر اینکه بحث حضور مردم در صحنه هم آرزوی نظام‌های شرقی و غربی و هم ادعای آنان است، گفت: هیچکدام از این دولت‌ها نتوانستند در این زمینه موفق عمل کند و به دستاوردی که ایران دست یافت برسند.

وی به نمونه‌هایی از این مشارکت مردمی همچون انتخابات و راهپیمایی‌های مختلف اشاره و عنوان کرد: دفاع مقدس و بازدارندگی امروز در پرتو مشارکت مردم رخ داده است. در بعد امنیتی هم مشارکت مردم از ابتدای انقلاب با ایجاد کمیته‌ها نمود داشت.

مردم از حوزه فرهنگی جلوتر از مسئولان هستند

 وی به بعد فرهنگی مشارکت مردم اشاره و عنوان کرد: همواره حضور مردم در امور فرهنگی گسترده‌تر و جلوتر از دولت‌ها بوده است که از جمله می‌توان به مشارکت آنها در مساجد، حسینیه ها، فعالیت‌های خیرخواهانه و تشکل‌های مردمی اشاره کرد. همچنین اردوهای جهادی که با حضور عموم مردم اجرایی می‌شود توانسته بسیاری از محرومیت‌ها را رفع و فشار آسیب‌ها و تحریم‌ها را کم کند.

افشار با انتقاد از اینکه در برخی از بخش‌ها نتوانستیم از ظرفیت مشارکت مردمی استفاده کنیم، گفت: مقام معظم رهبری نیز همواره بر کوچک سازی دولت و واسپاری امور اقتصادی به مردم تاکید دارد اما ما نتوانستیم از قدرت مشارکت مردم در امور اقتصادی استفاده کنیم و این امر به نوبه خود یک ضعف محسوب می‌شود، این در حالیست که مشارکت مردم ادامه توفیقات نظام جمهوری اسلامی را در پی دارد.

از دیگر سخنرانان این نشست شفیعی‌فر، معاون پژوهشی بسیج اساتید و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بود.

وی با بیان اینکه برای ایجاد انقلاب اسلامی تمام افراد از بخش‌های مختلف نقش آفرینی کردند و این سیستم بر اساس خواست و نظر مردم بنا شده است، گفت: نظام ما جمهوری اسلامی است و انتخابات تمام مسئولان توسط مردم انجام می شود، حتی در بالاترین رتبه مقام معظم رهبری نیز با یک انتخابات دو مرحله‌ای توسط مردم انتخاب می شوند. تغییر ۶۰ تا ۷۰ درصدی نمایندگان مجلس در هر دوره نیز نشان از تاثیرات انتخاباتی مردم است؛ این در حالی است که در تمام دنیا مجلس یا رئیس جمهور توسط مردم انتخاب می‌شوند اما در ایران مردم هم نمایندگان مجلس شورای اسلامی را انتخاب می‌کنند و هم رئیس جمهورشان را تایید می کند.

وی با بیان اینکه نظام جمهوری اسلامی بر مبنای ولایت فقیه مکانیسمی برای تحقق اراده عمومی ایجاد کرده است، گفت: نظام جمهوری بر اساس تکثر و رقابت شکل گرفته و در دو جناح نمود پیدا می‌کند و ریشه اجتماعی دارد. نظام جمهوری اسلامی ایران متکی به باورها و اعتقادات مردم است و همین امر نیز سبب پیشروی آن شده است. پایگاه نظام مردم مذهبی هستند و این امر جزو ظرفیت‌ها به شمار می‌آید.

بسیج؛ تکنولوژی خاص انقلاب اسلامی

شفیعی‌فر بسیج را تکنولوژی خاص انقلاب اسلامی خواند که به مدیریت جنگ پرداخت و بدون امکانات و تجهیزات حرف خود را به کرسی نشاند و اراده خود را عملیاتی کرد.

وی معتقد است آنچه باعث شد دشمن جرأت نکند به سمت کشور ما بیاید همین پشتوانه مردمی کشور است به نحوی که باید گفت در کنار تمام تجهیزاتی که داریم نیروهای مردمی و مشارکت آنان به عنوان یک پشتوانه قوی محسوب می شود چرا که بسیاری از حکومت ها تجهیزات نظامی فراوان دارند اما حمایت مردمی را از دست داده اند و همین امر باعث سقوط آنها شده است.

بنابر گزارش ایکنا در ادامه این مراسم حدادی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز به ایراد سخنرانی پرداخت و با بیان اینکه مشارکت مردمی در ایران با غرب بسیار متفاوت است، گفت: مشارکت در غرب به صورت رقابت بین دو جناح برای رسیدن به قدرت است اما در ایران غیر از رقابت نگاه هم یارانه نیز وجود دارد.

وی با بیان اینکه در ایران غیر از انتخابات ابزار دیگری نیز برای مشارکت مردم وجود دارد گفت: نماز جمعه‌ها و مراسم راهپیمایی از این دست هستند. مشارکت سیاسی در اندیشه مقام معظم رهبری، امام خمینی(ره) و شهید مطهری برگرفته از غرب نیست بلکه مستقیماً از اسلام سرچشمه گرفته و انگیزه دینی دارد. اگر به این مهم توجه نکنیم نظامی دو پایه خواهیم داشت.

وی حمایت مقام معظم رهبری از مردم را مانع از دخالت گروه‌ها و جناح‌ها دانست و گفت: برخی منتقدان خواستار دخالت‌های بیشتر معظم‌له هستند اما ایشان به نظر و انتخاب مردم بابت تعیین دولت احترام می‌گذارند.

حدادی پای جمهوری اسلامی ایران را به زمینی که دارای مردم‌سالاری دینی است متصل دانست و تصریح کرد: هر کجا جمهوری اسلامی ایران در معرض سقوط بوده است در آغوش مردم افتاده و نجات یافته است؛ این درحالیست که دشمن در صدد است پای جمهوری ایران را از این زمین جدا کند.

وی معتقد است مسئولین باید طبق نظر مقام معظم رهبری و اندیشه‌های امام خمینی(ره) دست به سوی مردم دراز کنند و از آنان برای حل مشکلات با مشارکت طلبی ایشان کمک بخواهند؛ اما متاسفانه دولت‌ها به این مهم توجه کافی را ندارند.

استفاده از ظرفیت نمازهای جمعه

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اینکه مردم باید بتوانند اعتراضات خود را بیان و حکومت نیز امنیت آنان را تامین کند، گفت: مشارکت‌های غیر انتخاباتی همچون نماز جمعه بسیار مهم است که باید از ظرفیت آنها بیشتر استفاده کنیم.

بنابر گزارش ایکنا؛ سخنران پایانی این مراسم جمشیدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود.

وی با بیان اینکه گاهی دشمن قصد القای این موضوع را دارد که مردم در جامعه بی اثر و خنثی هستند و برخی بر آنها حکومت می کنند، گفت: تنها نظام سیاسی که سالیانه مشروعیت خود را به حضور مردم گره می‌زند ایران است. جمهوری اسلامی ایران این ریسک را به جان می‌خرد چرا که مطمئن است بدنه اجتماعی پایه کار و وفاداری دارد.

 جمشیدی با تاکید بر اینکه انقلاب اسلامی ایران توانست مردم سالاری را از زیر صفر به حد اعلا در ایران برساند، گفت: خاطرات اسدالله اعلم گویای تفاوت‌های بسیاری است که در ایران پیش و پس از انقلاب وجود دارد.

انتهای پیام