لزوم هم‌افزایی دستگا‌ه‌های قرآنی برای کشف استعدادها/ وظیفه رسانه برپایی مسابقه نیست

به گزارش ایکنا؛ تمامی انسان‌ها دارای استعدادهای بالقوه‌ در زمینه‌های مختلف هستند که در گام نخست نیازمند اهتمام و توجه به آن استعداد است. گام بعدی پرورش آن با قرارگیری در مسیر درست و بهره‌گیری از اساتید مجرب و همچنین حرکت مستمر برای رسیدن به قله و به فعلیت درآوردن آن استعداد است.
لذا در این میان، توجه به رشد استعدادها در زمینه‌های قرآنی دو چندان است و نقش نهادهای قرآنی و اساتید برجسته تلاوت در این مهم، می‌تواند نقش محوری داشته باشد که اگر غفلت کنند، یقیناً موجب هدر رفتن استعدادهای ناب خواهد شد، لذا به منظور واکاوی استعدادیابی هنر تلاوت قرآن با «کریم دولتی»، مدرس علوم قرآنی و حافظ کل و داور مسابقات بین‌المللی به گفت‌وگو نشستیم، پیش از این نیز با غلامرضا شاه‌میوه، امین پویا، حسین طرقی، محمد بنیادی، سیدمحسن موسوی‌بلده، علی‌اکبر توپچی و... از اساتید و پیشکسوتان قرآنی به گفت‌وگو در این زمینه پرداختیم.
ایکنا: ضرورت استعدادیابی در امر تلاوت قرآن چیست؟
استعدادیابی به معنای باروری ظرفیت‌های موجود، کمتر شناخته شده‌ و یا اصلاً شناخته نشده‌ است که این رشد در زمینه‌های مختلف امری ضروری و لازم است. اما منظور از استعدادیابی این نیست که ما هرجا که صرفاً صدای خوشی شنیدیم، بگوییم در تلاوت قرآن می‌تواند، استعداد بالقوه‌ای باشد که به فعلیت برسد. شاید استعدادیابی این باشد که زمینه مناسب و مستعدی پیدا شود که می‌تواند این زمینه مستعد هم در زمینه صدا و هم در زمینه اخلاق و هم در زمینه ویژگی‌های درونی یک قاری قرآن باشد که اگر جایی همه این ویژگی‌ها باهم وجود داشت و زمینه‌ای یافت شد، او می‌تواند به عنوان استعداد مناسب تلقی شود و در نهایت قابلیت ارتقا و رشد را پیدا کند.
ایکنا: استعدادیابی برای پرورش یک قاری برجسته باید از کجا و از چه سنی آغاز شود؟
طبیعتاً آنچه که فکر می‌کنیم در زمینه تلاوت قرآن بتواند پایه محکمی باشد، سنین کودکی و نوجوانی است، اما چون معمولاً در دوره بلوغ، صداها دچار تغییرات و بعضاً تغییرات جدی می‌شود، شاید بتوان این را به این صورت اصلاح کرد که از دوره نوجوانی و اوایل ورود به دوره جوانی باید استعدادها را شناسایی کرد؛ چرا که هم صداها به پایه مشخصی رسیده است و هم می‌تواند ارتقا پیدا کند و ویژگی‌های آن تقویت شود و هم شخصیت آن فرد به ثبات نسبی رسیده است. یعنی فرد به درجه‌ای رسیده است که می‌تواند، کار کردن روی او و تقویت آن ویژگی‌های مثبت درونی، اخلاقی و اجتماعی جمعاً در کنار آن ویژگی‌های فنی آن شخص را به قاری به معنای واقعی کلمه و متخلق به اخلاق قرآنی برساند.
ایکنا: به نظر شما معیارهای شناخت فرد مستعد در زمینه امر تلاوت قرآن چیست؟
به نظرم به هیچ وجه، نباید دنبال این باشیم که قاری که درونش هیچ بهره‌ای از قرآن ندارد و صرفاً خواننده خوبی است، این را به عنوان استعداد قرآنی در زمینه تلاوت قرآن در نظر بگیریم. معتقدم اینها باید در کنار هم باشد، همان چیزی که در روایات اهل‌ بیت(ع) وسیره پیامبر(ص) و حضرات معصومین(ع) داریم.
چنانکه براساس روایات از پیامبر اکرم(ص) سؤال شد که چه فردی خوش‌صوت‌ترین فرد در تلاوت قرآن است؟ فرمودند: آن کسی که وقتی او را ببینی متوجه می‌شوی که او خدا ترس است. از دید پیامبر(ص) قاری خوش‌خوان آن قاری نیست که صرفاً فن تلاوت را می‌داند، بلکه قاری خوش‌خوان آن است که فن تلاوت را با ویژگی‌های درونی می‌تواند طوری به‌کار گیرد و در هم بی‌آمیزد که نتیجه و خروجی‌اش منجر به تلاوت اثرگذار منبعث از درون پاک باشد.
ایکنا: درباره میزان تأثیرگذاری جلسات قرآن در امر استعدادیابی بگویید و اینکه آیا این امر برعهده نهاد خاصی است؟
قطعاً جلسات قرآن به عنوان نقطه آغاز، حتماً مد نظر است و تأثیرش زیاد است، اما در بین جلسات قرآن هم آن اساتیدی که خود از ویژگی‌های درونی بالاتری برخوردار باشند، تأثیرگذاری آنها بیشتر خواهد بود. نکته دوم اینکه، جلسات می‌تواند آغازکننده این راه باشد، اما به دلیل محدودیت‌هایی که در جلسات هم از لحاظ زمان، امکانات و اعتبارات است، قطعاً نمی‌توانند تمام آن زمینه‌های باروری استعداد را به تنهایی عهده‌دار شوند، بلکه دستگاه‌های مختلف و دستگاه‌های رسمی نظام باید در این زمینه کمک کنند. تا جایی که مطلع هستم، می‌دانم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کاری‌هایی را در این زمینه به صورت گسترده انجام داده است و برخی از دستگاه‌ها نیز فعالیت‌هایی را در این زمینه داشته‌اند، چون شورای عالی قرآن، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان دارالقرآن اما تصور می‌کنم محدود کردن به یک دستگاه و یا برعهده گروهی گذاشتن و سایرین را معاف کردن از این موضوع، خیلی شایسته و مطلوب نیست.
ایکنا: با توجه به گفته‌های شما چه میزان جای خالی نهادی ویژه این کار و یا مرکز مشخصی احساس می‌شود؟
تصورم این است که نهادسازی جدید خیلی ضرورت نداشته باشد، شاید هم‌افزایی و استفاده درست از امکانات و موقعیت‌ها و شرایطی که دستگاه‌های مختلف دارند، کفایت کند. یعنی به جای اینکه بیاییم نهاد جدید ولو در حد آکادمی تأسیس کنیم و آن جایی بشود که دستش را پیش نهادهای دیگر برای کمک دراز کند و نیازمند حمایت آنها باشد، خیلی عملیاتی نیست. اینکه در بین دستگاه‌های مرتبط با این موضوع، دستگاهی متولی اصلی فرض شود و سایرین به آن دستگاه کمک کنند، بدون اینکه سازوکار جدیدی تأسیس شود، می‌تواند هم از لحاظ اعتبارات و امکانات مقرون به صرفه باشد و هم از لحاظ به نتیجه رسیدن و سرعت اجرایی شدن بهتر باشد.
ایکنا: درباره نقش‌آفرینی رسانه‌ها و طرح‌هایی چون اسراء، شوق تلاوت، اسوه و ... در این زمینه بفرمایید.
تصورم این است که همه این موارد که گفته شد طرح‌هایی چون اسوه، شوق تلاوت و یا مسابقات و یا حضور رسانه‌ها و برنامه‌ها‌ی رسانه‌ها، همه مؤثر است و همه می‌تواند دراین زمینه کمک کند، اما شاید یکی از مهمترین نکته‌هایی که در این زمینه است و کمتر به آن به طور جدی پرداخته می‌‌شود، زمینه‌های خروجی و زمینه‌های بروز استعدادها است.
اگر بگوییم هر فردی در زمینه ریاضیات استعداد دارد در این کلاس شرکت کند و ... تا وقتی که آن نوجوان و جوان نبیند که این ریاضیات چه جایگاهی برای بروز و ظهور در جامعه دارد، هیچگاه با میل و رغبت و شوق در این زمینه ورود پیدا نمی‌کند، اما اینکه ببیند که این ریاضیات برایش شکوفایی استعداد داشته است، آن هنگام به طور طبیعی میل پیدا می‌کند تا همه استعدادش را در این زمینه نیز به‌کار گیرد.
فکر می‌کنم در زمینه تلاوت قرآن، هم رسانه‌ها و هم فضاهای حقیقی کمتر میدان ایجاد می‌کنند. برای اینکه استعدادهای قرآنی در آن به نمایش در بیاید، صرف شبی با قرآن گذاشتن و صرف اینکه در آغاز هر برنامه رسمی، تلاوت قرآن باشد، این کفایت نمی‌کند. برای اینکه نوجوان و جوان ما که استعداد خوبی در زمینه تلاوت قرآن دارد، سراغ زمینه‌های دیگر موسیقی نرود؛ چراکه ممکن است در آن زمینه نیز امکان بروز آن استعداد در جامعه بیشتر فراهم باشد، باید تلاش کرد.
این نکته هم مهم است که رسانه با وجود اینکه مسابقه برگزار می‌کند و خوب است، اما رسانه کارش مسابقه برگزار کردن نیست، کارش این است که از خروجی‌های مسابقات استفاده و آنها را به جامعه معرفی و زمینه بالندگی آنها را از طریق معرفی در جامعه بیشتر فراهم کند. لذا معتقدم اگر دستگاه‌ها درست آن وظیفه خود را پیدا کنند و سپس به آن ورود داشته باشند، این هم‌افزایی دستگاه‌ها کنار همدیگر به دریافت و رسیدن به نتیجه مطلوب کمک می‌کند.
ایکنا: در کشورهایی نظیر مصر که در تلاوت قرآن صاحب‌سبک بوده‌اند به مقوله استعدادیابی چگونه پرداخته‌اند؟
شاید بهترین پاسخ این باشد که در کشور مصر، زمینه قرآن خواندن در محافل و رادیو و تلویزیون و فضاهای مختلف بسیار فراهم است و آنجا اینگونه نیست که فردی استعداد داشته و استعدادش نیز به مرحله ظهور و بروز رسیده است، اما تازه به دنبال جایی برای به فعلیت رسیدن این استعداد باشد. آنجا به اندازه‌ای محفل و موقعیت برای تلاوت قرآن هست. همانطور که مردم‌ ما در مساجد می‌نشینند که قرآن را گوش کنند، این بهترین موقعیت است که نیازی به هزینه‌کرد آنچنانی ندارد.
شاید برخی از اوقات نیز تبرعاً این تلاوت قرآن را به ویژه در سنین پایین‌تر انجام می‌دهند، تنها برای اینکه بیشتر تلاوت کنند تا بیشتر زمینه بروز و ظهور را پیدا و کم کم به قرائت حرفه‌ای و فوق حرفه‌ای دست پیدا کنند. اگر بتوانیم این زمینه را از طریق هماهنگی دستگاه‌ها پیدا کنیم و به چارچوب مشخصی برسیم به نظرم دغدغه این را نخواهیم داشت که آیا نوجوان و جوان ما به این سمت می‌آیند و یا خیر و یا اگر آمدند در این راه باقی می‌مانند و یا خیر.
ایکنا: صحبت پایانی؛
به سهم خودم از تمام افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، تشکر می‌کنم، هم خبرگزاری ایکنا و هم دیگر رسانه‌ها و دستگاه‌های مختلف اما تصور می‌کنم، یکی از مواردی که باید نقشش را در شهرهای بزرگ بیشتر ببینیم، نقش پررونق شدن و توجه جدی به جلسات قرآن است. اگر به این مسئله توجه بیشتری شود، قطعاً آثار و نتایج آن مطلوب و بهتر خواهد بود و زودتر خواهد توانست چرخ فعال جامعه را که جوانان و نوجوانان هستند، در این زمینه به‌حرکت درآید.

گفت‌وگو از سمیرا انصاری
انتهای پیام