تشویق به تفکر؛ ویژگی فرهنگ اسلامی/ ضرورت انقلابی ماندن حوزه علمیه

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله العظمی حسین نوری‌همدانی، مرجع تقلید در همایش تعالی اساتید و نخبگان بسیجی حوزه‌های علمیه قم، مشهد، اصفهان و تهران که صبح امروز، 26 تیرماه در مجتمع آموزشی فرهنگی امامت مشهد برگزار شد، با اشاره به حدیثی از معصوم با بیان اینکه فقیهان امانت‌داران پیامبران هستند، بیان کرد: خط رسالت و امانت‌داران آنان یعنی فقیهان از حضرت آدم آغاز شده و همچنان ادامه خواهد یافت.
وی با اشاره به تأکید قرآن در سوره توبه برای جنگ تبوک و مبارزه با غرب، افزود: باید تعدادی برای تبلیغ دین وارد حوزه علمیه شوند تا راه شیخ طوسی‌ها، علامه حلی‌ها و ... با عبادت، جدیت، تهجد و ... را پیش بگیرند.

فقه فراتر از احکام است
این عالم دینی با این توضیح که ما فقه را در حکام عملی اسلام منحصر می‌دانیم اما فقه در لغت معنای وسیع‌تری دارد، اضافه کرد: در قرآن رهنمودهای اسلام  برای همه ابعاد زندگی است و کسی که همه این رهنمودها را درک کند، فقیه است.
آیت‌الله نوری همدانی با بیان اینکه معارف فقهی به 10 قسمت تقسیم می‌شود، ادامه داد: اولین مرحله فقه در دین، کسب معارف اعتقادی و ایمانی است، بنابراین اساتید حوزه علمیه باید ابتدا در این مورد به کسب علم بپردازند.
وی با اشاره به معارف عبادی به عنوان دومین مرحله فقه در دین، بیان کرد: عبادت ارتباط انسان با خداوند را حفظ و تحکیم می‌کنند؛ البته همان‌طور که رهبر انقلاب در جمع دست اندرکاران حج فرمودند، عبادت همراه با برائت از مشرکان است.

معارف اخلاقی؛ بخشی از فقه
این عالم دینی معارف اخلاقی را یکی دیگر از بخش‌های فقه دانست و افزود: معارف اخلاقی در سعادت انسان‌ها بسیار اثرگزار است؛ بنابراین تخلق به اخلاق نیک و اجتناب از اخلاق رذیله خداوند بعد از 11 قَسَم در سوره ضحا، راه رستگاری را تخلق به اخلاق نیک می‌داند.
آیت‌الله نوری همدانی با اظهار این مطلب که معارف اقتصادی بخش دیگر فقه در دین است، توضیح داد: موضوع تحصیل و توزیع مال موضوعی است که در قرآن بسیار مورد توجه قرار گرفته است، همان‌طور که در آیه پنجم سوره نساء می‌فرماید:« وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا، و اموال خود را كه خداوند آن را وسيله قوام [زندگى] شما قرار داده به سفيهان مدهيد و[لى] از [عوايد] آن به ايشان بخورانيد و آنان را پوشاك دهيد و با آنان سخنى پسنديده بگوييد (۵)» خداوند قوام زندگی شما را در مال قرار داده و شما نباید مالتان را به سفیهان بسپارید.
وی در همین راستا با تأکید به توجه اساتید حوزه علمیه به موضوع بانکداری، افزود: امروز مسئله بانک‌ها برای حوزه علمیه باید مورد توجه باشد از این جهت که باید بررسی شود اداره اموال به چه صورت باشد تا تولید و اشتغال ایجاد شود و فقر از بین برود.
این عالم دینی، معارف مدنی را یکی دیگر از معارف فقهی برشمرد و ادامه داد: معارف مدنی کیفیت معاشرت انسان‌ها را نشان می‌دهد که مردم براساس کدام مبانی با یکدیگر معاشرت داشته باشد؛ یکی از منابع مهم در این موضوع رساله حقوق امام سجاد(ع) است که راه معاشرت انسان را بیان می‌کند که بسیار مهم است.

دستور قرآن برای برخورد نیک با کفار
وی با بیان اینکه قرآن دستور داده است که با کفار با عدالت برخورد شود، اظهار کرد: گاهی بعضی افراد برای تضعیف اسلام می‌گویند در فقه مسلمانان آمده است که آن‌ها باید با کفار همیشه در جنگ باشند، در حالی‌که این‌طور نیست و قرآن می‌فرماید:« با کفار با عدالت و خوبی رفتار کنید اما با کسانی که با دین شما در ستیز هستند و با شما کینه دارند، بجنگید».
این مرجع تقلید در همین مورد اضافه کرد: در احادیث آمده است که انسان‌های دیگر یا برادر دینی هستند و یا برادرت در آفرینش؛ بنابراین باید با همه برخورد مناسبی داشت.
آیت‌الله نوری همدانی با بیان اینکه ششمین معارف فقهی، مربوط به سیاست است، اضافه کرد: اسلام دینی است که با سیاست همراه است و در قرآن آیات بسیاری به مدیریت جامعه و سیاست مربوط می‌شود، علاوه بر اینکه نامه 53 نهج البلاغه است که در سازمان ملل به عنوان منشوری بایگانی می‌شود که تا به حال کامل‌تر از آن ارائه نشده است. نامه امام صادق(ع) به نجاشی برای اداره شهر اهواز نیز یکی دیگر از این منابع برای سیاست و اداره جامعه است.
وی با این توضیح که معارف فرهنگی، هفتمین بخش معارف فقهی را تشکیل می‌دهد، بیان کرد: اسلام باید در مراکز فرهنگی خودش افرادی تربیت کند که ساخته‌شده باشند. نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، کتب حدیثی و ... منابع مهم فرهنگی ما هستند که باید در حوزه‌ها تدریس شوند.
این مرجع تقلید در همین مورد ادامه داد: یکی از ویژگی‌های فرهنگ ما این است که به اهل بیت می‌رسد، بدون ولایت هیچ عملی مورد قبول واقع نمی‌شود.

تشویق به تفکر؛ از ویژگی‌های فرهنگ اسلامی
آیت‌الله نوری همدانی تشویق به تفکر را یکی از ویژگی‌های فرهنگ اسلامی و شیعی برشمرد و بیان کرد: آیت‌الله طباطبایی در تفسیر المیزان گفت:« 300 آیه در قرآن درباره تفکر است»، یعنی آیاتی هستند که مردم را به تفکر تشویق می‌کنند، بنابراین لازم است مسلمانان افرادی متفکر، دقیق و هوشیار باشند.
وی با اشاره به فرهنگ غنی در معارف اهل بیت(ع)، اضافه کرد: شیعیان باید فرهنگ غنی‌شان را به تمام دنیا بشناسانند.

توجه اسلام به اداره حکومت
این عالم دینی با تأکید به اینکه اسلام به اداره حکومت توجه زیادی دارد، معارف حکومتی را بخش دیگری از فقه برشمرد و ادامه داد: امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌فرمایند:« ما به دنبال رقابت بر سر حکومت نیستیم بلکه می‌خواهیم از مظلومان دفاع کنیم و احکام خدا را اقامه کنیم». آیت‌الله انصاری هم در کتاب مکاسبش اشاره کرد که ظالم نباید بر مردم حکومت کند، بلکه صالحان باید بر مسند حکومت باشند.
وی با بیان اینکه اسلام در دوران غیبت باید مبین، حافظ و مجری داشته باشد، ادامه داد: بنابراین در زمان غیبت امام معصومان، فقیهان حکومت را بر عهده دارند.
آیت‌الله نوری همدانی با اشاره به معارف قضایی به عنوان یکی دیگر از معارف فقهی، توضیح داد: معارف جهادی و امر به معروف و نهی از منکر نیز بخشی از فقه هستند. البته جهاد با جنگ متفاوت است؛ یک نوع جهاد برای دعوت کفار به اسلام است؛ نوع دومش به معنای دفاع از مرزهای اسلامی است و سومین نوع آن جهاد برای جلوگیری از فساد.
وی در همین راستا اضافه کرد: جهاد به معای اجرای عدالت، جهاد برای نجات مستضعفان و جهاد برای امر به معروف و نهی از منکر نیز انواع دیگر جهاد هستند.
آیت‌الله نوری همدانی با این توضیح که قرآن هم به فقه در دین و هم به جهاد دستور داده است، افزود: قرآن می‌فرماید مسلمانان باید آمادگی فکری، روحی وفیزیکی خود را در مواجهه با دشمن حفظ کنند که علما به هر دو دستور عمل کرده‌اند؛ هم فقه داشتند و هم به مبارزه با کفار توجه داشته‌اند.
وی با اظهار این مطلب که انقلاب با شهادت روحانیان به نتیجه رسید، تأکید کرد: علما و روحانیان در آغاز انقلاب کفن پوش به میدان آمدند؛ امروز هم شرایط مهم‌تر از آن دوران است و دشمنان تمام قدرت‌شان را برای از بین بردن اسلام بسیج کرده‌اند، بنابراین حوزه‌ها باید انقلابی باشند، در درس‌هایشان درباره مبانی و ارکان انقلاب صحبت کنند.
این عالم دینی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب به انقلابی ماندن حوزه‌ها، اضافه کرد: اساتید بسیجی هستند که باید انقلاب را حفظ کند و مردم را با خود همراه کنند.
انتهای پیام