شناخت جايگاه جبر و اختيار در کلام امیر(ع)

به گزارش ایکنا از همدان، امام علی (ع) در حکمت 16 نهج البلاغه می‌فرماید «كارها چنان در سيطره تقدير است كه چاره انديشى به مرگ مى انجامد». در اينجا به نکته مهمى اشاره مى فرمايد و آن اين که چنان نيست که هميشه انسان هاى مدير و مدبر پيروز گردند، گاه تقديرات همه تدبيرات آنها را برهم مى زند.
امیرالمومنین(ع) مى فرمايد «تَذِلُّ الاْمُورُ لِلْمَقَادِيرِ، حَتَّى يَکُونَ الْحَتْفُ فِي التَّدْبِيرِ، حوادث و امور، تسليم تقديرهاست تا آنجا که گاه مرگ انسان در تدبير (و هوشيارى او) است».
هدف از بيان اين نکته آن است که گرچه انسان بايد در همه امور هوشيارانه و مدبرانه عمل کند، اما چنين نيست که از لطف خدا بى نياز باشد. خداوند براى بيدار ساختن انسان و شکستن غرور و غفلت او گهگاه امورى مقدر مى کند که بر خلاف تمام تدبيرها و پيش بينى‌ها و مقدمه چينى‌هاى انسان است تا به او بفهماند در پشت اين دستگاه، دست نيرومندى است که هيچ کس بى نياز از لطف و محبت او نيست.
در طول تاريخ گذشته و در زندگى خود بسيارى از اين صحنه ها را ديده ايم که گاه افراد بسيار هوشيار و قوى و صاحب تدبير ضربه‌هايى از تدبير و هوشيارى خود خورده‌اند و دست تقدير مسيرى جز آنچه آنها مى‌خواستند برايشان فراهم ساخته است.
تنها مطلبى که در اينجا تذکر آن لازم است اين است که هرگز مفهوم اين سخن آن نيست که انسان دست از تدبير و دقت و بررسى لازم در کارها بردارد و همه چيز را به گمان خود به دست تقدير بسپارد، بلکه بر اساس آیه «وَأَنْ لَيْسَ لِلاْنْسانِ إِلاّ ما سَعى بهره انسان تنها با سعى و تلاش او ارتباط دارد»( نجم/ آیه 39) را نبايد هرگز فراموش کند و به تعبير ديگر انسان‌ها نبايد از اراده و تقديرات الهى و اين که همه چيز به دست اوست غافل شود و نيز نبايد دست از تلاش و کوشش بردارد.
انتهای پیام