تحلیلی دینی بر شعار «حمایت از کالای ایرانی»
گروه حوزه‌های علمیه ــ حمایت از کالای ایرانی، شعاری است که امسال از سوی رهبری برگزیده شد؛ شعاری که روح آن برخاسته از معارف دینی و آیات و روایات است، زیرا اسلام بر خودکفائی مسلمین و عدم وابستگی به بیگانه تاکید فراوانی دارد.
به گزارش ایکنا؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی بنا بر اهمیت موضوعات اقتصادی در سالیان اخیر، شعارهای سال را مرتبط با این مسئله انتخاب کرده‌اند؛ این موضوع از ابعاد مختلف جای بررسی دارد اما یادداشت ذیل در صدد بررسی این موضوع با نگاهی دینی است.
یکی از محوری‌ترین و مهمترین آیات قرآن کریم در این زمینه آیه «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ»(حدید/25) در این آیه شریفه یکی از فلسفه‌های مهم اجتماعی ارسال رسل و انزال کتب، توحید و ایجاد قسط و عدل معرفی شده است؛ سیاق تعبیر قرآن در این آیه شریفه، مطلق و بدون قید و شرط است که طبق نظریه علامه معرفت مبنی بر الغای خصوصیت قسط می‌تواند دائرمدار و شامل بر قسط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و ... باشد.
از سوی دیگر قرآن کریم در آیه شریفه «وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا(نساء/141)» باز هم بدون قید و به صورت مطلق هر راهی برای سلطه بیگانه بر جامعه مومنین را نفی کرده و فرموده که خداوند هیچ راهی برای سلطه کافر بر مومن قرار نداده است. ناگفته پیداست که این راه می‌تواند سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و ... باشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به واسطه روحیه جهاددوستی و شهادت‌طلبی ملت ایران به‌ویژه خاندان شهدا و ایثارگران و فداکاران، دشمنان نتوانسته‌اند راهی نظامی و سیاسی برای سلطه در کشور بیابند اما در عرصه اقتصادی، هم آنان دل بسته‌اند و هم به دلایلی که خارج از این مقال است زمینه‌های زیادی برای آنان ایجاد شده است؛ بنابراین در حیاتی بودن مسئله اقتصاد، تردیدی نیست.
راه‌کارهای دین برای ایجاد قسط و نفی سلطه
همان طور که در آیه شریفه «وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً» گفته شد، آیه به صورت مطلق بر نفی سلطه کفار تاکید دارد که با توجه به شرایط امروز کشور، اقتصاد مهمترین موضوع در نفی سلطه است؛ قرآن کریم با وضع حرمت شدید برای ربا و محاربه با خدا دانستن آن از یک‌سو و وضع قوانین اقتصادی واجب و مستحب مانند انفاق، صدقه، زکات، خمس و ... از سوی دیگر و تاکید بر رونق کار و تلاش و ایجاد زمینه اعتقادی و فکری، بستر لازم برای گردش ثروت در جامعه و پرهیز از تکاثر و گردش ثروت در دست عده‌ای را فراهم کرده است که در یک کلام می‌توان گفت اسلام بر توانمندسازی تولید ثروت در داخل جامعه اسلامی برای تقویت اقتصادی تاکید دارد.
قرآن کریم در آیه شریفه «ما أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ(حشر/7)» تاکید فرمود که «آنچه خدا از [دارايى] ساكنان آن قريه ها عايد پيامبرش گردانيد از آن خدا و از آن پيامبر [او] و متعلق به خويشاوندان نزديك [وى] و يتيمان و بينوايان و درراهماندگان است تا ميان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت بازايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت كيفر است».
همچنین در سوره انفال می‌خوانیم: «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّکُمْ وَآخَرِینَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ یَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللّهِ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ؛ و هر چه در توان دارید، از نیرو و اسب‌های آماده بسیج کنید تا با این [تدارکات]، دشمن خدا و دشمن خودتان و [دشمنان] دیگری را جز ایشان ـ که شما آنان را نمی‌شناسید و [تنها] خدا آنان را می‌شناسد ـ بترسانید، و هر چیزی در راه خدا خرج کنید، پاداشش به خود شما بازگردانیده می‌شود و بر شما ستم نخواهد رفت»(الأنفال/60).
«قوّه» در برخی روایات به «شمشیر، سپر و تیر» معنی شده است(ر.ک؛ عیاشی، 1421ق، ج2: 204، 1754و 1755) ولی تنها وسایل جنگی و سلاح‌های مدرن هر عصری را در بر می‌گیرد، بلکه تمام نیروها و قدرت‌هایی را که به نوعی از انواع در پیروزی بر دشمن اثر دارد، شامل می‌شود، اعمّ از نیروهای مادّی و معنوی» (ر.ک؛ مکارم شیرازی، 1374، ج 7: 222)» که به‌ویژه در شرایط امروزه، اقتصاد جزء مهمترین نیروها و قدرت‌ها محسوب می‌شود.
در روایات ائمه اهل البیت(ع) هم بر کار و تلاش و خودکفائی و عدم وابستگی به دیگران تاکید فراوانی وجود دارد از جمله پیامبر گرامی اسلام(ص) در روایتی فرموده‌اند که «ملعون من القی کله علی الناس»؛ کسی که بار زندگیش را بر دوش دیگران بیندازد ملعون است؛ همچنین روایت دیگری از معصوم(ع) فرموده «اِنَّ اللهَ یُحِبُّ المُحْتَرِفَ الأَمِینَ: خداوند کسی را که دارای یک حرفه است و بدان اشتغال دارد و امانت‌دار است، دوست دارد» (حرّ عاملی،1391ق.: 12، 13، 14). در حدیث دیگری از امام صادق (ع) نیز نقل شده که کسی که خود را برای زندگی خویش به مشقّت می‌اندازد، مانند کسی دانسته شده که در راه خدا جهاد می‌کند (ر.ک؛ کلینی، 1388ق.: 1، 5 و 88).
و بدین رو است که وقتی در حضور پیامبر (ص) درباره کسی سخن می‌گفتند، حضرت پرسید کارش چیست. گفتند کار ندارد، فرمود: «سَقَطَ مِنْ عَینِی» یعنی در چشم من دیگر ارزش ندارد(مطهّری،1387: 22 و 786)؛ علی (ع) نیز بر این اساس، کار را شعار مؤمن دانسته و می‌فرماید: «العَمَلُ شِعارُ المُؤمِنِ»(آمدی،1360: 408) یا «العَمَلُ رَفِیقُ المُؤمِن» (همان: 975)؛ یعنی اهل یقین به خود اجازه نمی‌دهند که لحظه‌ای بیکار باشند و از تمام لحظات خود بهینه استفاده می‌کنند. پس بدین روی است که ارزش مؤمن بستگی به کارش دارد، همچنان‌که علی (ع) متذکّر آن شده، می‌فرماید: «المُؤمِنُ بِعَمَلِهِ»(همان: 1 و 12).
آنچه سخن از آن رفت تنها نمی از یم معارف دینی و قرآنی بود و شعار حمایت از تولید داخل و کالای ایرانی که مقام معظم رهبری برای امسال برگزیدند هم برخاسته از روح آیات و روایات است و تنها راه رهایی از مشکلات عدیده امروز جامعه هم تمسک به آموزه‌های نورانی قرآن و اهل‌بیت(ع) در این زمینه؛ یعنی رونق تولید و قناعت و عدم وابستگی به دشمنان است که امروزه در حمایت از کالای ایرانی متجلی می‌شود.
علی فرج زاده
انتهای پیام
