«توشی‌هیکو ایزوتسو»؛ فیلسوف دین و عرفان و قرآن‌پژوهی از سرزمین آفتاب

به گزارش ایکنا؛ دوم مردادماه سال جاری فیلم مستندی از زندگینامه پروفسور «توشی‌هیکو ایزوتسو»( Toshihiko Izutsu)؛ اسلام‌شناس، قرآن‌پژوه و فیلسوف شهیر ژاپنی با نام «شرقی» از سوی سفارت و رایزنی فرهنگی ایران در ژاپن، با همکاری مسعود طاهری نویسنده، تهیه کننده و کارگردان فیلم و با حمایت و پشتیبانی اداره کل همکاری های فرهنگی و ایرانیان خارج از کشور سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در توکیو رونمایی  می‌شود .

این استاد بزرگ در ۴ می ۱۹۱۴ در توکیو به‌ دنیا آمد. در سال ۱۹۶۰ دکترای خود را در رشته ادبیات دریافت کرد و پس از تکمیل تحصیلات آکادمیک در ژاپن، مدتی در دانشگاه کی ئو به تدریس پرداخت.

وی نخست به تدریس متون فلسفی یونانی و لاتین و مدتی نیز به تدریس مباحث علم زبان‌شناسی و معنی‌شناسی مشغول بود و در این زمان، زبان عربی را نیز فراگرفت.

پروفسور ایزوتسو در ۲۶سالگی کتابی به زبان ژاپنی با نام تاریخ اندیشه عربی و پس از آن کتابی دیگر درباره فلسفه و عرفان، با تأکید بر فلسفه نوافلاطونی و عرفان یونانی در ۳۴ سالگی تألیف کرد و نیز کتابی درباره پیامبر اسلام به زبان ژاپنی نوشت. 

علاقهٔ فراوان پروفسور ایزوتسو به قرآن باعث شد که او برای نخستیین بار قرآن را به زبان ژاپنی ترجمه کند. ایزوتسو در سال ۱۹۶۱ به کانادا رفت و به تدریس متون مهم اسلامی همچون نجات ابن‌سینا در فلسفه و «الاقتصاد فی الاعتقاد غزالی» در کلام و «فصوص‌الحکم ابن عربی» در عرفان پرداخت.

ترجمه قرآن در هفت سال
توشی‌هیکو بین سال‌های 1951 تا 1958 میلادی ترجمه مستقیم قرآن کریم از زبان عربی به ژاپنی را پس از هفت سال  برای نخستین بار انجام داد. مدت زمان چنین ترجمه‌ای نشان می‌دهد وی این کار را با دقت بسیار در انتخاب الفاظ و عبارات صورت داده، بنابراین عجیب نیست که این اثر رایج‌ترین منبع پژوهشگران مطالعات اسلامی در ژاپن شده است.

او در سال‌های ۱۹۶۶–۱۹۶۷ در ژاپن اثری بین‌الادیانی با عنوان یک مطالعه مقارنه‌ای درخصوص مفاهیم فلسفی در تصوف و تائوئیسم با عنوان «ابن عربی و لائوتزو-چوانگ تزو» تالیف کرد.

در سال ۱۳۴۴ که «مهدی محقق»، از نخبگان و اساتید ایرانی  به تدریس کلام شیعه و فلسفه اسلامی ـ ایرانی می‌پرداخت، ایزوتسو با تفکر فلسفی شیعی و حکمای شیعه آشنا شد و در این زمینه به تحقیق پرداخت.

او ابتدا به مدت دو سال  و سپس هر شش ماه یک بار، طی سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۳ در ایران اقامت گزید.

اما پس از این دوران، به علت اینکه تمایل داشت بیشتر در ایران باشد از دانشگاه‌های کی ئو و مک گیل استعفا داد و با پذیرفتن شغل دائمی در انجمن فلسفه ایران از سال ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ مشغول به تدریس و تحقیق در این انجمن شد.

دریافت نشان امپراطور
پروفسور ایزوتسو پس از بازگشت به ژاپن از سوی امپراطور به دریافت بالاترین نشان علمی این کشور که نزدیک به ۳۰ سال به کسی اهدا نشده بود، نائل آمد.

از جمله آثار دیگر وی می توان به «خدا و انسان در قرآن»، «مفاهیم اخلاقی در قرآن»، «مفهوم و حقیقت وجود»، «مقایسه مفاهیم فلسفی تصوف و تاویسم» اشاره کرد.

ایزوتسو علاوه بر ژاپن در دو کشور دیگر نیز به تحصیل و تدریس پرداخت: یکی دانشگاه مک‌گیل در مونترال کانادا که در 1975 حائز مدرک پرفسوری فلسفه اسلامی شد و دیگری به مدت حدود 10 سال در انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران واقع در تهران بود؛ انجمنی که با مدیریت سید حسین نصر به بازنشر و تعلیم فلسفه شرق (به ویژه ایران باستان)، فلسفه اسلامی و فلسفه غرب می‌پرداخت. ایزوتسو در مدت حضور خود در ایران به تدریس اصول فسلفه تطبیقی به زبان انگلیسی، تفکر و آرای عرفایی چون ابن‌عربی پرداخت، ضمن اینکه در کنار تدریس به کار ترجمه برخی آثار غزالی و ملاصدرا به زبان ژاپنی مشغول بود.

در روزگاری که عرفان و معنویت روز به روز بیشتر مورد توجه واقع می‌شود و بحث و نقد و نظر پیرامون آن در قالب فرقه‌های متنوع و بعضاً خودساخته صورت می‌گیرد، افرادی چون توشی‌هیکو ایزوتسو تلاش کردند این نیاز دنیای جدید را بر مبنای بازآفرینی مکاتب عرفانی سنتی به ویژه از ادیان ریشه‌دار شرقی برآورده کنند. او در این کار، روحیه دینی و ایمانی را در کنار نوعی خودآگاهی علمی و بی‌طرفی‌ روش‌شناختی نسبت به ماهیت این مکاتب حفظ می‌کند. این خودآگاهی نسبت به کنه اندیشه‌‌های عرفانی و فلسفی، نه تنها نتیجه مطالعه زبان‌شناختی متون اصیل و انحراف‌نیافته در هر مکتب است بلکه ناشی از آگاهی نسبت به وجوه اشتراک آنها با یکدیگر در قالب یک ترسیم پست‌مدرن است.

توشی‌هیکو با ظهور انقلاب اسلامی به ژاپن بازگشت و از آن پس عمده آثار مهم و بدیع خود را منتشر ساخت. ایزوتسو اوایل سال 1993 میلادی در وطن خود درگذشت.

انتهای پیام