گزارش ایکنا از پس لرزه‌های یک آتش‌سوزی/ مسجدجامع ساری؛ طعمه آتش بی‌تدبیری

به گزارش ایکنا از مازندران، مسجد جامع ساری واقع در محله چناربن داخل بازار نرگسییه قرار دارد که در سال 1377 به شماره ثبت 2272 جزء آثار ملی ایران در آمده است.
بر اساس این گزارش حسین اسلامی پژوهشگر و رئیس مرکز ساری شناسی هفته گذشته در بازدید پیتر چیولی متخصص معماری جهان اسلام از مسجد جامع ساری که برای شرکت در رویداد بین‌المللی توسعه و مهندسی ساخت به مازندران سفر کرده بود، اظهار کرد: مسجد جامع ساری یک بنایی است که پیشینه 3 هزار ساله پرستشگاهی در ایران و شمال کشور دارد  و هزار و 300 سال است که در این مکان مسجدی بنا شده که نخستین مسجد شمال ایران است و مسجدی قدیمی‌تر از این مسجد جامع نیست و این مسجد در حکم مسجد قبای مازندران است.

وی افزود: مسجد قبا اولین مسجدی بود که در جهان اسلام در مدینه بنا شد و مسجد جامع ساری اولین مسجد سرتاسر شمال ایران است.
رئیس مرکز ساری شناسی تصریح کرد: معماری تاریخی مسجد جامع ساری مربوط به دوره اوایل قاجاری  و ثبت ملی شده بود بنابراین اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران و اداره کل اوقاف و امور خیریه استان مسئولیت نظارت و اداره این مسجد را بر عهده داشتند و اکنون هم این دو ارگان باید پاسخگو باشند.
وی ادامه داد: تقریبا 230 سال پیش بنای موجود در این مکان کاملا سوخته بود و با معماری اسلامی قاجاری ساخته شد و با بی‌تدبیری همه ما این بنای تاریخی آتش گرفت.

اسلامی با بیان اینکه اگر در داخل حیاط این مسجد یک چاه به گودی 10 متر حفر کنیم دست کم به 2 هزار سال تاریخ می‌رسیم، گفت: ساری نخستین شهر سرتاسر جنوب دریای مازندران است و همیشه شهرش دور این مسجد استقرار داشته است.
وی ادامه داد: هم اکنون یک شهر زیر این شهر مدفون داریم و مشکلات ما برای بازسازی  و نوسازی بافت قدیم و دفن بودن یک شهر باستانی قدیمی تاریخ زیر این مکان است و این یکی از موانع در بازساری است.
رئیس مرکز ساری شناسی عنوان کرد: ساری بالای 20 هزار اثر تاریخی با قدمت بیش از هزار سال در انبار روی هم دارد و این شهر تنها مرکز استان بدون موزه کشور است و من برای برپایی موزه تاریخی ساری که بخشی از هویت فرهنگی بشریت است دست امداد به مجامع فرهنگی بین‌المللی دراز می‌کنم.
وی خطاب به پیتر چیولی، از وی خواست تا این فریادش را به جهان اعلام کند چرا که ساری ساری 3 هزار سال تغییر موقعیت نداده و یک شهر تاریخی است وباید میراث تاریخی بشری آن حفظ شود.
حسین اسلامی در ادامه در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: بزرگترین انتقاد من از این مسجد جامع ساری این است که این مسجد برخلاف نامش جامع نیست و تنها مسجدی است که در یک زمان هشت امام جماعت در هشت غرفه هشت نماز جماعت برپا می‌کنند که این موضوع افتخار برای هیچ کس نیست.
به گزارش ایکنا در روایتی آمده است که این بنای 3 هزار ساله قبل از اسلام آتشکده و محل آیین زرتشتی بود و با ورود سادات و پناهندگی سیاسی و آزادی تبلیغ دینی به نمایندگی ملامجدالدین دوران امامت امام  جعفر صادق و بعد از حکومت سپهبد خورشید و مسلمان شدن مردم به مسجد تغییر کاربری داد.
بر اساس این گزارش غروب پنجشنبه 21 تیرماه سال 1397 بود که مناره‌های مسجد باستانی منتظر بانگ اذان مغرب بودند که ناگهان در ساعت 19:27 دقیقه زبانه‌های آتش از شبستان مسجد شعله گرفت و به مرور با وجود سقف و درهای چوبی که طی 5 سال اخیر بازسازی شده بود به مکان های دیگر سرایت کرد.
کمتر از چهار دقیقه به طول نیانجامید که نیروهای آتش‌نشانی از نکاء و ساری سر صحنه حاضر شدند شهرداری ساری اعلام کرد: نیروهای آتش‌نشانی و شش دستگاه آتش‌نشان به همراه 13خودرو  و 100 نیرو در مرحله اولیه اطفاء حریق حضور یافتند تلاش‌های اولیه برای آن بود که ضمن قرارگیری مسجد در مرکزیت شهر و همجواری آن با مغازه‌ها و بازار، آتش‌سوزی منجر به تخریب مغازه‌های اطراف نشود و به بازاریان خسارت وارد نکند.

شهردار ساری در توصیف آتش‌سوزی گفت: زبانه آتش آنقدر زیاد بود که تمام نیرو‌های شهرداری آنکال و حتی آتش‌نشان‌های آمل به کارگیری شدند. در همان ساعات ابتدایی تمام مسئولین اجرایی ازجمله استانداری، فرمانداری، نیروهای انتظامی، هلال احمر و مدیران شهری و شهرداری به همراه سازمان عمران پارک ها و فضای سبز و 200 تن نیروی آتش‌نشانی جامه عمل و هماهنگی پوشیدند و دست به دست هم برای خاموشی زبانه‌های آتش ویرانگر بخشیدند تا آتش بعد سه ساعت تلاش ماموران آتش‌نشانی بدون خسارت جانی به خاکستر تبدیل شد.

این در حالی است که تنها 10 نفر از غیور مردان آتش نشان مصدوم شده و شش تن از آنان به صورت سرپایی با حضور تیم درمانی و شش دستگاه آمبولانس، یک دستگاه اتوبوس آمبولانس درمان شدند و چهار تن دیگر به بیمارستان بوعلی و امام (ره) ساری فرستاده شدند.
سرانجام آتش پس از هشت ساعت به طور کامل اطفا شد و بلافاصله عملیات آواربرداری آغاز شد تا صبح شنبه بازاریان بتوانند به سرکارشان برگردند.

سیفالله فرزانه مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به فرو نشستن آتش در ساعت‌های اولیه، گفت: نمی‌توانیم هیچ قضاوتی تا به این لحظه داشته باشیم باید کارشناسان مسجد را به طور کامل بررسی و خسارت را برآورد کنند.
وی از حضور محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی در مازندران خبر داد و افزود: این حضور پیرو دستور ویژه علی‌اصغر مونسان بوده است.
فرزانه درباره اهمیت و تعلق خاطر مردم شریف مازندران نسبت به مسجد جامع، گفت: با دستور ویژه اینجانب پس از وقوع آتش سوزی جهت حضور و رسیدگی فوری معاون میراث فرهنگی، ستاد بازسازی این اثر ارزنده را تشکیل و  آغاز به‌کار کرد.
وی با بیان اینکه کار مرمت این بنا با استفاده از اعتبارات ملی و استانی آغاز می‌شود، افزود: این مسجد باستانی دارای چهار شبستان بوده، شبستان جنوبی متعلق به دوره قاجار و سه شبستان دیگر برای دوره پهلوی است.
فرزانه تصریح کرد: ایوان جنوبی را یک تیر چوبی با پوشش سقی پوش (نازک) نگه میداشت و همچنین تیرچوبی دیگر متعلق دوران قاجار سوخته و سبب پایین آمدن سقف شده است، از طرفی مناره‌ها در ایوان جنوبی یکپارچه نبودند و در اثر گذشت زمان تغیر شکل داده بود و  زبانه آتش فراگیر به داخل مناره‌ها نفوذ کرده و بخش زیادی را تخریب کرد.

نبود مدیریت واحد در مسجد جامع ساری
به گزارش ایکنا حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی به وجود مدرسه علمیه امامیه دوران  قاجار در پشت مسجد جامع که سقف آن دچار آسیب شده است اشاره کرد و یکی از علت‌های آتش سوزی رخ داده را نبود مدیریت واحد در مسجد عنوان کرد.
وی افزود: مسجد هیئت امنایی اداره می‌شود و شش امام جماعت دارد و  مدیریت واحد ندارد.
طالبیان افزایش سیستم خنک کننده را که در طول این سال‌ها با توجه به شرجی بودن هوا نصب و راه‌اندزی شد، دلیل دیگر آتش سوزی دانست و اظهار کرد: کارشناسی‌های به عمل آمده 70 در صد بخش قاجاری این مسجد سالم  بیان شده است و تنها بخش قمی پوش آن ریخته است.
به گزارش ایکنا چهار روز بعد از وقوع آتش‌سوزی معاون رئیس جمهور در حادثه آتش سوزی مسجد جامع ساری، دستوری ویژه برای رسیدگی به وضعیت این بنای تاریخی صادر کرد. 

محمد اسلامی، استاندار محترم مازندران که در زمان آتش سوزی حضور داشت ضمن بازدید از مسجد در تشریح روز آتش‌سوزی و اطفاء حریق گفت: این مسجد تاریخی به علت اتصال سیم برق در محیط باز پشت بام که ریشه در گرما و شدت تابش خورشید دارد موجب آتش‌سوزی شده و طبیعتا چوبی بودن سقف، سبب شد که آتش توسعه پیدا کند.
مقام عالی دولت در استان از تمام نیروهای امدادی آمل، بابل، قایم شهر و نکا تشکر کرد و به دلیل تاریخی بودن مسجد خواست بازسازی و احیاء  با لحاظ اصول ایمنی و همکاری تمامی دست اندرکاران سریعا در دستور کار قرار گیرد در همین راستا معاون میراث فرهنگی نیز گفت: به محض آتش و آواربرداری بلافاصله سازه نگهبان ایجاد و کارگاه مرمت دایر شود.
اسلامی در جمع بندی جلسه حریق مسجد جامع ساری اعلام کرد: ساختار و سازه جدید جایگزین سقف چوبی مسجد خواهد شد و سیستم پیشرفته گرمایشی و سرمایشی و اطفای حریق برای مسجد و حوزه علمیه پیش بینی شده است.
وی افزود: مسئولین دولتی برای رفع عدم یکپارچگی مدیریتی مسجد تصمیم بر تعیین یک مدیر با شرح وظایف مشخص از طرف هیئت امنای مسجد اقدام کنند.
استاندار برای رفع مشکلات و نارسایی های ایمنی دیگر اماکن مشابه از مدیریت معاون عمرانی  استانداری خواست تا در سطح استان این اماکن شناسایی و بازنگری و نکات پیشگیرانه به متولیان و دست اندرکارن ابلاغ شود.

به گزارش ایکنا در ادامه نظر یکی از حقوقدانان رسانه‌ای را درباره حریق مسجد جامع جویا می‌شویم. 

حریق مسجد جامع ساری یک فاجعه ذهنی و روانی نزد افکار عمومی
عادل روحی نماینده حقوقی خبرنگاران در این باره اظهار کرد: حادثه حریق و ریزش مسجد جامع شهر ساری بیش از آنکه یک بحران شهری یا ملی تلقی شود، یک فاجعه ذهنی و روانی نزد افکار عمومی است.
وی افزود: بی مسئولیتی نظام مدیریت شهری و مدیریت ناکارآمد بحران، عدم اقدامات موثر پیشگیرانه توسط دستگاه‌های ذیربط و کمبود تجهیزات اطفاء حریق در پیشگیری و مواجه با بحران حریق، و اتخاذ و تدابیر لازم در جلوگیری از حریق در این حادثه دلخراش هرچند درس عبرتی برای مدیران شهری بواسطه آتش سوزی بازار شهید رجایی در چند سال قبل نشد در این میان شهرداری و شورای شهر مقصر اصلی در این بحران با توجه به مادتین قانونی محسوب می‌شوند.
روحی با استناد به بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری مصوب ۱۳۳۴ و تبصره الحاقی مصوب ۱۳۴۵، اظهار کرد: شهرداری مکلف بوده است تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر و حریق اتخاذ نماید و در خصوص پیشگیری از این حادثه مسئولت داشته است.

وی ادامه داد: بند ۱۹ ماده ۷۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران، اتخاذ تدابیر احتیاطی جهت جلوگیری از خطر آتش سوزی و مانند آن را در حوزه وظایف شورای اسلامی شهر نیز قرار داده است.
این حقوقدان با بیان اینکه هرچند در این میان استاندار و فرماندار و مدیریت بحران هم مقصر هستند، گفت: استانداران و فرمانداران بر اساس بندهای ۲۷ و ۱۱ ماده ۲ مصوبه مورخ ۲۸ /۷/ ۱۳۷۷ شورای عالی اداری، وظایف نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات، اتخاذ تدابیر و اعمال هماهنگی لازم به منظور پیشگیری، کنترل و مهار بحران‌های ناشی از حوادث طبیعی و سوانح غیرمترقبه و نظارت بر شوراهای اسلامی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوطه را که ارتباط مستقیم با حوادثی مانند مسجد جامع شهر ساری دارد، بر عهده دارند.
وی افزود: به موجب بند ز ماده ۳۷ مصوب ۱۳۶۵ قانون نظام صنفی، نظارت بر اجرای مقررات فنی، بهداشتی، ایمنی، انتظامی، حفاظتی، بیمه گزاری، زیبا سازی و سایر مقررات مربوط به واحدهای صنفی که از طرف مراجع ذیربط وضع می‌شود جزء وظایف و اختیارات امور صنفی است.
روحی گفت: طبق ماده ۱۷ قانون نظام صنفی، افراد صنفی مکلفند قوانین و مقررات جاری کشور را درباره ایمنی، حفاظت فنی و.... را رعایت کنند.فقدان سیستم‌های هشدار دهنده و اطفاء حریق در بازار و جای پر بازدید می‌تواند یکی از عوامل مسئولیت و ایجاد رابطه سببیت و علیت باشد. 

 سؤالی در این میان وجود دارد آیا مسجد قدیمی شهر بیمه بوده است یا خیر؟ طبق مفاد ماده یک قانون مسئولیت مدنی چنانچه هر کسی موجبات ضرر و زیان جانی و مالی بصورت عمدی یا ناشی از بی‌احتیاطی برای سایرین فراهم کند، مسئولیت جبران خسارت به عهده وی است.
در پایان امید است این مسجد جامع با همدلی مردم و مسئولان به زمان رونق خود برگردد.

گزارش از علی پاداشی

انتهای پیام