واسطه‌گری از تبعات اقتصاد نفتی است
گروه سیاست و اقتصاد - عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی گفت: در حال حاضر فعالیت‌های توزیعی بیشتر در کشور رایج است چرا که درآمدهای حاصل از نفت بخش عمده‌ای از درآمدهای ایران را تشکیل می دهد.
دکتر مصطفی سلیمی‌فر در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، با اشاره به علت شکل‌گیری دلالی و واسطه‌گری در جامعه ایران اظهار کرد: در حقیقت اقتصاد کشور بیشتر بر اساس توزیع است؛ این در حالی است که اقتصاد یک کشور بایستی بر اساس تولید باشد. این امر به آن معناست که بر اساس مکانیزم‌هایی مانند قانون بودجه، دولت با استفاده از درآمدهای حاصل از فروش نفت، این درآمدها را میان بخش‌های مختلف کشور توزیع می‌کند.
وی ادامه داد: در نتیجه رانت نفت در اختیار دولت بوده و لذا افرادی هر چه بیشتر به دولت نزدیک‌تر باشند، دسترسی آن ها نیز به این رانت نیز بیشتر خواهد بود. البته مردم هم به دنبال راهی برای استفاده از رانت نفت هستند. در نتیجه فعالیت‌های توزیعی یا به عبارتی دیگر دلالی یا واسطه‌گری در ایران رونق بیشتر از گذشته تاکنون داشته است.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی با اشاره به اینکه یکی از دلایل رایج شدن دلالی و واسطه‌گری در جامعه، درآمدهای حاصل از نفت بوده، تصریح کرد: در حال حاضر نیز فعالیت‌های توزیعی رایج است چرا که درآمدهای حاصل از نفت بخش عمده‌ای از درآمدهای ایران را تشکیل می دهد.
دلالی و واسطه‌گری به دور از چشم قانون
سلیمی‌فر با بیان اینکه فعالیت‌های دلالی و واسطه‌گری از چشم قانون پوشیده است، عنوان کرد: این دسته از فعالیت‌ها در چشم قانون نیست. از طرفی دیگر نیز این فعالیت‌ها مشمول مالیات نمی‌شود. گاهی این فعالیت‌ها نیازی به مجوزهایی در بخش تولید که بعضا دارای فرایند زمانی طولانی است، ندارد.
وی افزود: بنابراین فعالیت‌های توزیعی می‌تواند پنهان باشد و درآمدهای حاصل از این فعالیت‌ها مشخص نباشد. البته قابل توجه است که این دسته از فعالیت‌ها در مدت زمان کوتاه درآمدی نسبتا بالایی کسب می‌شود. این فعالیت‌ها سودآوری بیشتری نبست به فعالیت‌های تولیدی دارد.
غلبه دلالی بر تولیدعضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی بیان کرد: در نتیجه مجموعه این عوامل و به ویژه از زمانی که درآمدهای نفتی در ایران، سهم عمده‌ای در اقتصاد کشور به دست آورده است، این فعالیت‌ها نیز روز به روز رونق بیشتری در جامعه پیدا کرده به طوری که در حال حاضر فعالیت‌های توزیعی بر فعالیت‌های تولیدی غلبه کرده است.
سلیمی‌فر خاطرنشان کرد: اگر سرمایه‌گذاری بخواهد یک بنگاه تولیدی ایجاد کند، بایستی چندین سال به دنبال مجوزهای لازم باشد و چندین سال هم زمان می‌برد تا پژوه ساخت بنگاه تولیدی به اتمام برسد تا آن بنگاه به تولید برسد. حال به علت اینکه مکان این بنگاه مشخص بوده و از دید ماموران قانون پنهان نیست، دستگاه‌های مختلفی به سراغ این بنگاه تولیدی می‌روند و درخواست عوارض، مالیات و... از آن می‌کنند.
وی اضافه کرد: این در حالی است که دلالی و واسطه‌گری به هیچ یک از این فعالیت‌ها در بخش تولید نیازی ندارد و فرد دلال به راحتی می‌تواند به فعالیت‌های خود ادامه دهد. در واقع دیگر نیز نیازی به سرمایه‌گذاری‌های طولانی نیست اما منشا اصلی این فعالیت‌ها درآمدهای نفتی است.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی بیان کرد: در واقع سازمان‌هایی مانند مالیات، شهرداری و... به سراغ بنگاه‌های اقتصادی می‌روند و به دلایل مختلف از این بنگاه‌ها پولی را دریافت می‌کنند که نیازمند سرمایه‌گذاری طولانی مدت و اخذ مجوزهای گوناگونی است. در نتیجه پس از آنکه آن واحد تولیدی به بهره‌برداری رسید، بایستی پاسخگوی تمامی این سازمان‌ها باشد.
فرهنگ کار و تلاش با دلالی از بین می‌رود
سلیمی‌فر در خصوص آسیب‌های فعالیت‌های دلالی و واسطه‌گری خاطرنشان کرد: در واقع زمانی که فعالیت‌های دلالی و واسطه‌گری رونق یافته و بازده آن از فعالیت‌های تولیدی افزایش می‌یابد، مردم بیشتر به سمت اینگونه فعالیت‌ها تشویق می‌شوند و دیگر سراغ تولید نمی‌روند.
وی ادامه داد: از نتایج آن نیز می‌توان به کاهش نرخ اشتغال و میزان تولید در کشور، آسیب‌پذیری اقتصاد کشور منجر می‌شود. در واقع زمانی که درآمدهای نفتی و میزان واردات به کشور کاهش یابد، اقتصاد آسیب‌پذیر خواهد شد و دچار رکود شود.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی تصریح کرد: در واقع اقتصادی که بایستی درآمدهای خود را از تولید به دست آورد و تولید در کشور رونق داشته باشد، این اقتصاد به سمت و سوی فعالیت‌های توزیعی که منشا آن درآمدهای نفتی و واردات حاصل از ارز نفت است، سوق داده می‌شود.
سلیمی‌فر عنوان کرد: آسیب زدن به فرهنگ اقتصادی از دیگر نتایج دلالی و واسطه‌گری به شمار می‌رود به طوری که مردم به دنبال کسب درآمدهای هنگفت از فعالیت‌های توزیعی هستند؛ درآمدهایی که با میزان زحمت و تلاش‌هایی که انجام می‌دهند، برابر نخواهد بود. به طور کلی فرهنگ کار و تلاش را از بین می‌برد.
حق جامعه از دلال گرفته شود
وی با اشاره به راهکارهای کاهش دلالی و واسطه‌گری اظهار کرد: برای آنکه فعالیت‌های توزیعی از میان رود، بایستی فضای کسب‌وکار و وضعیت تولید در کشور بهبود یابد. از طرفی دیگر دولت و مجلس قوانین و سیاست‌هایی را به تصویب و اجرا برساند که فضای کسب‌و کار آسان‌تر و پربازده‌تر از فعالیت‌های توزیعی شود.
فضا برای تولید هموار شود
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی افزود: همچنین بایستی دولت و دستگاه‌ای پول‌ستان از مالیات‌ها، عوارض و... تولیدی دست بردارد و به سمت مالیات بر ارزش افزوده برود. از سوی دیگردولت باید راهکارهایی را برای کاهش فعالیت‌های دلالی در نظر گیرد و نظارت بیشتر بر این فعالیت‌ها داشته باشد و حق جامعه را از آن ها بگیرد. به طور کلی فضا باید برای تولید هموارتر شود.
انتهای پیام
