حجتالاسلاموالمسلمین سیدمحمدحسن لواسانی، محقق و پژوهشگر حوزه علمیه و نوه آیتالله لواسانی به مناسبت روز جهانی مسجد(21 آگوست برابر با 30 مرداد) در گفتوگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ حول محورهایی چون نقاط قوت و ضعف مساجد، فرصتها و تهدیدها و چشماندازهای این پایگاه مهم اجتماعی نکاتی را یادآور شد که در ذیل مشروح آن از نظر میگذرد:
ایکنا: از نظر شما مهمترین نقطه قوت مسجد چیست؟
مسجد بهطور کلی در محلهها و در دل مناطق مسکونی وجود دارد، این یکی از نقاط قوت مسجد است که در واقع ارتباطش با خانوادهها نزدیک است از طرفی افراد هر روز به واسطه نمازهای یومیه به مسجد میآیند و همدیگر را میبینند؛ این ارتباط نزدیکی که بین مردم است، میتواند در مکانهای دیگری هم باشد ولی چه بهتر که در یک مکان معنوی مثل مسجد روی دهد که همین دیدار مردم با هم یکی از نقاط قوت مسجد است.
ایکنا: در این میان آیا نقطه ضعفی هم برای مسجد میتوان قائل بود؟
مهمترین نقاط ضعف مسجد کشیده شدن به تجملات، ظاهرسازیها و ظاهربینیها است؛ هر قدر این فضا که برای معنویت، آرامش و خلوت با پروردگار تدارک دیده شده، ما را از خدا دور کند؛ تبدیل به نقاط ضعف مسجد میشود. باید فضایی باشد که ما خودمان را و مسجدمان را به بقیه نشان دهیم، یک جایی باشد که مجالسمان را در آن برگزار کنیم اما آن زمان که مسجد جایی شود برای عرضه و خودنمایی و گسترش چشم و همچشمی و یا ظواهر و آرایههای مسجد به سمت تجملات سوق داده شود و طبقه مسکین جامعه بگویند این برج و باروتها چیست که شما ساختهاید، دیگر باید بگوییم گرفتاری ایجاد شده است؛ چیزی که خیلی از اهل سنت با ساختن مساجد اشرافی در کشورهای عربی به آن مبتلا هستند اما این در فرهنگ شیعه نیست.
ایکنا: چه چیزهایی مساجد را تهدید میکند؟
مسجد جایی است که افراد جمع شوند و با گردهمایی به فکر و یاد خدا باشند و با کمک خداوند متعال مشکلهای دیگران را حل کنند، اگر از این فضا فاصله گرفته شد، این موجب تهدید مسجد میشود.
مسجدی که نتواند گرهای از مردم باز کند، مورد تهدید است، درست مانند کسانی که در صدر اسلام پشت سر پیغمبر(ص) به نماز میایستادند اما ذرهای به پیامبر ایمان نداشتند. لذا کارایی مسجد به گره گشایی از مردم و دستگیری از نیازمندان است.
ایکنا: چه فرصتهایی برای مساجد میتوان متصور شد؟
در مساجد باید برنامهریزی برای اقشار مختلف بهصورت دقیق و منظم صورت گیرد، یعنی برای هر گروه سنی یک برنامهریزی دقیق و کامل تدارک دیده شود؛ هر قدر یک مسجد برای اقشار مختلف مردمی برنامه داشته باشد، آن مسجد فرصتهای بیشتری ایجاد کرده است.
ایکنا: از برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدتی که مساجد میتوانند داشته باشند، بگویید.
برپایی نماز و عبادات بهصورت منظم و در شأن مسجد، کامل، با کیفیت و با نظم و انضباط و نیز رعایت بهداشت کامل که در شأن مسجد به عنوان خانه خدا و نیز در شأن شخصیت شیعه باشد، از برنامههای کوتاه مدت مسجد به حساب میآید.
اقامه نمازهای یومیه در مساجد بهانهای است تا در خلال آن با آموزشهای لازم نسل جدید را با تربیت اسلامی و دینی پیوند دهیم. در واقع با برنامه میانمدت میتوان کارهای فرهنگی زیادی انجام داد تا از این طریق معارف و آموزههای دینی را به گروه مخاطب منتقل و با سخنرانیها و برگزاری کلاسهای مختلف بخشی از اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را پر کرد.
اما در بخش برنامه بلندمدت، باید بدانیم سطح فرهنگی هر محله ایجاب میکند که در بخشهای مختلف اجرایی چون آموزش، بهداشت، عبادت، علم و حتی امور نظامی با مسجد محل خود در ارتباط بوده و برای این امور برنامههای بلندمدت داشته باشند این مهم است که از پایگاه مهم اجتماعی مسجد در بخشهای علم و آموزش و نیز آمادگی دفاعی و نظامی بهره ببریم. هر مسجدی در ابعاد مالی، معنوی، سیاسی و مذهبی میتواند ایفای نقش کرده و ارزنده جلوهگری کند.
ایکنا: چه چشماندازی را میتوان برای مسجد فرض کرد؟
چشمانداز مسجد، در آمدن از رخوت است، مسجدی که خاموش و غیرفعال باشد و موج ایجاد نکند، جزو مساجد طراز اسلامی به حساب نمیآید؛ مسجد باید شوق ایجاد کند، جامعه و سطح فرهنگی جامعه را ارتقاء دهد. پویا بودن مسجد در تمام واحدهای فرهنگی، بسیج، نماز جماعت، منبر، دستههای سینهزنی، اطعام و برگزاری جلسات ختم قرآن باید مشهود باشد.
باید مساجدی ایجاد کنیم که بر پایه «أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى» شکل گرفته باشد یعنی بر اساس تقوا باشد نه چون مسجد ضرار مبتنی بر نفاق و شرارت.
خداوند متعال در آیه 108 سوره توبه «لَا تَقُمْ فِيهِ أَبَدًا لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ؛ هرگز در آن قيام (و عبادت) مكن، آن مسجدی كه از روز نخست بر پايه تقوا بنا شده شايستهتر است كه در آن قيام (و عبادت) كنی، در آن مردانی هستند كه دوست ميدارند پاكيزه باشند و خداوند پاكيزگان را دوست دارد» این مطلب به وضوح قابل درک است. تقوا یعنی پرهیزگاری و پرهیزگاری یعنی من به روش خدا و به سبک خدا زندگی کنم، این فقط عبادت نیست؛ هر چیزی را که شما فکرش را بکنید میتواند زندگی به سبک خدا باشد و مسجد در تمام این امور میتواند ورود کند و إن شاءالله به عنوان مسجد طراز اسلامی شناخته شود.
علیرضا برومند
انتهای پیام