معنابخشی؛ مهمترین انتظار بشر از دین/ دین برای سازگاری میان کنش انسان و موقعیت‌ها آمده است
گروه حوزه‌های علمیه ــ عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: انتظار بشر از دین معنابخشی است که گاهی ارزش هنجاری، گاهی ارزش کیفی و گاهی به معنای فرجام و پایان است؛ دین آمده تا سازگاری میان کنش انسان و موقعیت‌ها انجام دهد.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین مهراب صادق‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب امروز ۲۵ مرداد در اولین سمینار دومین کنفرانس قرآن‌پژوهی پیشرفت در مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) گفت: تعریف پارادایم به الگوی غالب و حاکم مشکلی از ما حل نمی‌کند و سنگ محکمی برای بحث نیست و باید به تعریف مشترک نزدیکتر شویم.
وی افزود: معتقدم پارادایم الگوی غالب است که به سه سؤال جواب می‌دهد؛ در سؤال اول به این می‌پردازیم که آن چیزی که ما می‌خواهیم تفسیر کنیم چه ماهیتی دارد؟ آیا ثابت است و یا متغیر؟ سؤال دوم نسبت‌سنجی میان ما و آن موضوع مورد تحقیق است و سؤال سوم نیز این است که ما با چه روشی قرار است در مورد آن موضوع کار کنیم آیا توصیفی و یا مشارکت و ... است..
این استاد دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: ما نه می‌توانیم پارادایم را بسازیم و نه می‌توانیم از آن‌ها کناره بگیریم؛ پارادایم‌ها جایگزین می‌شوند، ولی از بین نمی‌روند بنابراین اینکه بگوئیم پارادایم اسلامی آمده و غرب را شکسته است قابل فهم نیست.
وی افزود: هیچ تجربه‌ای در سنت تفسیری قرآن وجود ندارد که عینا در تفسیر متون مقدس وجود نداشته باشد؛ ما در پارادایم‌ها رژه می‌رویم و نفس می‌کشیم، ولی آن‌ها را نمی‌سازیم؛ پارادایم‌ها بر ما سیطره دارند بنابراین عینا سنت تفسیری در مورد قرآن در کتب مقدس تکرار شده است.
صادق‌نیا با بیان اینکه آیا قرآن از حیث وجودی متنی ثابت است یا اینکه نو به نو تازه و معنای جدیدی برملا می‌کند عنوان کرد: بنابراین باید در مورد قرآن از حیث وجودشناسی تعیین تکلیف کنیم که قرآن نو به نو در حال تازه شدن و یا ثابت است و بعد وارد تفسیر شویم؟.
صادق نیا با بیان اینکه چه رابطه‌ای میان انسان و قرآن وجود دارد؟ بیان کرد: آیا ما داد و ستد با قرآن نداریم و قرآن فهم مرا مورد تاثیر و تغییر قرار نداده است و از طرف دیگر من چه فهمی می‌توانم به قرآن اشراق کنم بنابراین باید تکلیف این مسئله روشن شود. معتقدم تاریخ تفسیر پاسخ به این سؤال است که معنای قرآن کجاست؛ برخی مفسران می‌گویند معنا در لفظ مشکل است؛ شماری می‌گویند معنا در جمله است لذا تلاش می‌کنند که مثل طبرسی از این روش به کشف معنا بپردازند و شمار دیگری می‌گویند معنا در ذهن مخاطب است لذا علامه طباطبایی آن را کشف مراد متکلم یعنی خدا می‌داند.
این محقق و استاد دانشگاه عنوان کرد: الگوی جدیدی می‌گوید معنا در ذهن مخاطب و خواننده است و مفسرین به علت مواجهه با متن، معنا در ذهنشان تولید می‌شود لذا فهم زائیده دلالت نیست یعنی مفسر بر اساس پارادایمی که در آن زندگی می‌کند و یا براساس تاریخی که بر او گذشته معنا در ذهنش ساخته می‌شود.
صادق نیا عنوان کرد: برخی معتقد به تاریخمندی قرآن نیستند، اما قرآن از یک حیث یعنی توحید مصاحف و جمع‌آوری تاریخمند است؛ البته در مورد تحریف، معتقدان به تورات و انجیل هم می‌گویند تحریف نشده است و خدا دمیده و از آن تورات و انجیل و قرآن تولید شده است.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: کلمه دین به صورت کلی در دو معناست؛ گاهی دین مجموعه گزاره‌ها مانند محتویات متون مقدس است مانند اینکه دین می‌گوید رشوه حرام و فلان چیز حلال است و گاهی مراد از دین تجربه دینی یا تدین و دینداری است مانند اینکه دین باعث نشاط و نزدیکی انسان به حوزه قدسی می‌شود.
صادق‌نیا تصریح کرد: باید روشن کنیم که دین چه معنایی دارد و بعد از آن انتظارات خود را از دین مطرح کنیم؛ لذا دین در معنای دوم، بنیانگذاری ندارد و تاریخی است، ولی به معنای نخست این مسئله متفاوت می‌شود.
وی ادامه داد: من دین را مجموعه‌ای از محتویات متون مقدس می‌دانم که برخی گزاره‌های آن خبری هستند؛ برخی انشائی اخلاقی هستند و فی‌الجمله می‌توانیم تبعیات تن دادن یا ندادن به آن‌ها را بفهمیم و دسته سوم گزاره‌های انشایی فقهی و تشریعی است که نمی‌دانیم اگر تن بدهیم یا ندهیم چه می‌شود؛ مانند اینکه نماز چه نتیجه وضعی دارد و یا طواف هفت دور، دور خانه خدا.
صادق‌نیا با اشاره به انتظارات ما از دین تصریح کرد: اگر ما به مثابه دیندار باشیم هیچ وقت این سؤال مطرح نمی‌شود، زیرا خداست که این باور‌ها را تعیین فرموده است و ما در آن کارهای نیستیم.
وی تاکید کرد: انتظار بشر از دین معنابخشی است؛ که گاهی ارزش هنجاری، گاهی ارزش کیفی و گاهی به معنای فرجام و پایان است. دین آمده تا سازگاری میان کنش انسان و موقعیت‌ها انجام دهد؛ البته انتظار از دین در تعریف دوم از دین هم معنابخشی است.
صادق‌نیا گفت: گوهر دین، قدسی‌شدگی و مقدس‌شدن است و اگر انسان‌ها همه کارهای دینی را بکنند، ولی مقدس نشوند دیندار واقعی نشده‌اند همچنین زبان دین نیز کاملا عرفی است و نمی‌تواند زبان دیگری باشد، زیرا خدا مجبور است به زبان انسان با او سخن بگوید تا او بفهمد بنابراین در قرآن فرهنگ مخاطبان نخست را داریم مثلا در توصیف بهشت مطالبی بیان می‌شود که برای مخاطب آن دوره جذاب بوده است.
انتهای پیام
