دولت همچنان سخنگو ندارد

به گزارش ایکنا، جهان اقتصاد نوشت:‌سخنگو در ایران سِمتی دولتی است که با استقرار دولت ها از طرف رییس جمهوری انتخاب می شود. این پُست به عنوان اصلی‌ترین مرجع اطلاع‌ رسانی عملکرد دولت ‌ها، وظیفه پاسخگویی به افکار عمومی را برعهده دارد. براساس آیین نامه چگونگی تعیین و حدود وظایف سخنگوی هیات دولت و تشکیل شورای اطلاع رسانی دولت مصوبه ۱۶ آذر ۱۳۷۶ خورشیدی سخنگوی هیأت دولت که ریاست شورای اطلاع رسانی را بر عهده دارد با پیشنهاد رییس جمهوری و تصویب هیأت وزیران انتخاب می‌شود و ضمن هماهنگی و اخذ ‌نظرات رییس جمهوری در کلیه موارد، وظایفی مانند اعلام مواضع، سیاست ها و خط‌مشی‌های هیأت دولت در خصوص مسایل و موضوعات داخلی و خارجی کشور به صورت مستمر، اعلام تصمیم های هیأت دولت و تشریح مفاد و محتوای کلیه مصوبات و پاسخگویی به سؤال های مطبوعات و رسانه‌ ها و انجام مصاحبه‌ های رادیویی و تلویزیونی را برعهده دارد.
همچنین سخنگو می‌تواند در تمامی جلسه های هیأت دولت و دیگر شوراها و ستادهایی که به ریاست رییس جمهوری تشکیل می‌شود حضور داشته باشد. حضور سخنگو از یک طرف موجب شفاف سازی مواضع دولت و از طرفی دیگر مانع ابهام آفرینی به سبب برخی اظهارات غیر کارشناسانه و یا متفاوت حامیان دولت می شود.
بنابراین سخنگویی نوعی کارکرد فرهنگی- دیپلماسی است که در جهت هدایت، مدیریت، آگاه سازی افکار عمومی و تعامل با دست اندرکاران رسانه ای عمل می کند و هدف از آن مهندسی رضایت جامعه است. سخنگو دارای نقشی دوگانه است؛ یعنی از یک طرف وظیفه ارایه عملکرد دولت به رسانه ها را برعهده دارد و از طرفی دیگر پاسخگوی مطالبات رسانه ها، افکار عمومی و جامعه مدنی است.
سخنگویان به عنوان خدمتگزاران دولت و مردم، وظیفه انتقال بیشترین میزان اخبار و اطلاعات به جامعه را دارند تا ضمن اینکه اذهان جامعه را از توجه به اخبار غیرموثق و شایعات دور نگه می دارند، فشارهای موجود را از دولت که در معرض سوال های مختلف است، برمی دارند.
پس از این استعفا اسامی مختلفی برای جایگزینی نوبخت مطرح شد. «اسحاق جهانگیری»، «علی جنتی»، «حسام الدین آشنا»، «عبدالرضا رحمانی‌فضلی» و «محمود واعظی» گزینه‌های احتمالی جانشینی نوبخت بودند که مطرح شدن تعدادی از این اسامی نشان از خبرسازی هواداران این افراد داشت. نام اسحاق جهانگیری معاون اول رییس دولت دوازدهم از همان ساعات اولیه استعفای نوبخت توسط کانال‌های خبری مطرح شد. گزینه‌ای که کمی دور از ذهن است زیرا سخنگویی دولت یکی از سخت‌ترین سمت‌ها در دولت بوده و نیازمند صرف زمان کافی است که این مهم از عهده جهانگیری خارج است زیرا او علاوه بر معاون اولی، رییس ستاد اقتصاد مقاومتی و به نوعی فرمانده اقتصادی دولت است که در شرایط کنونی به نظر نمی‌رسد تمایل چندانی برای تصدی پست سخنگویی داشته باشد.
اما در این میان نام حسام الدین آشنا مشاور فرهنگی رییس‌جمهور و رییس مرکز تحقیقات استراتژیک نیز مطرح شد که بسیاری براین باورند می تواند یکی از گزینه های محتمل باشد هر چند آشنا با تغییرات به عمل آورده در قسمت بیوگرافی صفحه شخصی خود در توییتر بیشتر به این گمانه زنی ها دامن زد اما تا کنون هیچ چراغ سبزی در این زمینه دریافت نکرده است.
علی جنتی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی وعبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور نیز از دیگر گزینه های مطرح برای سخنگویی دولت هستند. برخی می گویند با توجه به احتمال استیضاح رحمانی فضلی در مجلس ممکن است برای استمرار حضور او در دولت، این جایگاه به وی پیشنهاد داده شود اما محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهور نیز می تواند به عنوان یکی از مهره های کلیدی در این فهرست جای بگیرد که این روزها با قدرت بیشتری در صحنه سیاسی کشورحضور پیدا کرده است و می تواند بهترین جایگزین به جای یار دیرین خود یعنی محمد باقر نوبخت با توجه به ارتباط مثبت و ارزنده ای که با خبرنگاران دارد، باشد.
تاریخچه سخنگویی در ادوار مختلف دولت های جمهوری اسلامی
امیرعباس امیرانتظام( ۲۴ بهمن ۱۳۵۷تا ۱۰ تیر ۱۳۵۸)
او در شرایطی سخنگوی دولت شد که همه دنیا در انتظار اطلاع رسانی از تصمیم های نظام نوپای ایران و تحولات داخلی کشور بودند. او که از اعضای نهضت مقاومت ملی و از همراهان محمد مصدق بود، با تأسیس نهضت آزادی ایران، به این گروه پیوست. امیرانتظام از دوستان مهدی بازرگان و همفکران او بود و شاید همین دوستی و رفاقت بود که بازرگان نخست وی را به عنوان سخنگوی دولت انتخاب کرد.
صادق طباطبایی(۱۰ تیر ۱۳۵۸ تا ۱۴ آبان ۱۳۵۸)
صادق طباطبایی خواهرزاده امام موسی صدر و برادر همسر مرحوم حجت الاسلام سیداحمد خمینی، ماموریت نیمه تمام در دولت موقت را به پایان رساند و نقش مهمی را در برگزاری رفراندوم تعیین نظام سیاسی ایران در فروردین ۱۳۵۸ ایفا کرد.
**بهزاد نبوی(مرداد ۱۳۵۹ تا مهر ۱۳۶۰)
محمدعلی رجایی با تشکیل دولت، یکی از معتمدان خود را برای پست سخنگویی انتخاب کرد. بهزاد نبوی که پست وزارت مشاور دولت را بر عهده داشت، به سبب اینکه وزارت مشاوری تعریف برای مسوولیتش نشده بود به سمت سخنگویی نیز منصوب شد و با نزدیک شدن به رجایی در مدتی کوتاه به یکی از تاثیرگذارترین چهره های دولت بدل شد.
احمد توکلی( ۲۵ آذر۱۳۶۰ تا یازدهم مرداد ۱۳۶۲)
پس از شهادت محمد جواد باهنر، میرحسین موسوی با انتخاب آیت الله خامنه ای رییس جمهوری وقت و رای اعتماد مجلس به نخست وزیری انتخاب شد. به سبب حضور بهزاد نبوی در پست وزارت صنایع سنگین وی از سخنگویی دولت کناره گرفت. همین امر هم سبب شد که مدتی کوتاه احمد توکلی این پست را در اختیار بگیرد.
**فقدان سخنگو در دولت سازندگی
در دولت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پُست سخنگو حذف و روابط عمومی به چارت سازمان ها اضافه شد تا همه نهادها پاسخگو بوده و سخنگو داشته باشند. به این ترتیب اخبار دولت را شخص رییس جمهوری در سفرهای استانی و تریبون های مختلف و حسن حبیبی به عنوان معاون اول اعلام می کردند.
عطاالله مهاجرانی(۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰)
پیروزی سیدمحمد خاتمی در انتخابات خرداد ۱۳۷۶ خورشیدی و با توجه به یکی از شعارهای محوری وی یعنی دولت پاسخگو، رییس دولت تلاش کرد که پست سخنگویی را احیا کند. از این رو سیدعطاالله مهاجرانی برای این منصب انتخاب شد. هرچند که مهاجرانی برای سخنگویی ساختار اداری مناسبی تشکیل داد اما به سبب مشغولیت های کاری دیگر کمتر در کسوت سخنگوی دولت ظاهر شد.
عبدالله رمضان زاده(۲۸‌ آذر ۱۳۸۰ تا ۱۲مرداد ۱۳۸۴)
در دولت دوم خاتمی، عبدالله رمضان‌زاده در سن ۴۰ سالگی در کنار دبیری هیات دولت کاری را که مهاجرانی در انجام آن موفق نبود به اتمام رساند و تحولی اساسی را در سخنگویی دولت ایجاد کرد. او جلسات منظم هفتگی با خبرنگاران را تنظیم کرد تا برای نخستین بار خبرنگاران رسانه‌های مختلف روزی یک بار در هفته بتوانند سوالات خود را پس از پایان جلسات هیات دولت از وزرا داشته باشند.
غلامحسین الهام(مرحله نخست ۱۶ مرداد ۱۳۸۴تا ۳ شهریور ۱۳۸۸)
پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست ‌جمهوری ۱۳۸۴ خورشیدی سبب شد تا همه بر این اعتقاد باشند که او حداقل در باب سخنگویی مانند دولت قبل عمل می کند و سخنگوی دولت خود را برعهده یک نفر می گذارد اما با گذشت چند ماه این اتفاق عملی نشد و شخص احمدی نژاد خود به گفت‌ وگوی تلویزیونی و پاسخگویی به خبرنگاران در حاشیه مراسم ‌های مختلف بسنده کرد.
این اتفاق سبب شد تا این شائبه ایجاد شود که احمدی‌نژاد همچون آیت الله هاشمی‌رفسنجانی علاقه دارد شخصاً پاسخگوی اقدامات دولت باشد که با افزایش پرسش‌ها درباره سخنگویی دولت، محمود احمدی‌نژاد، غلامحسین الهام را با حفظ سمت ‌های دیگر به سخنگویی دولت انتخاب کرد. الهام از نزدیکان شخص احمدی نژاد بود و ارتباط نزدیکی با یکدیگر داشتند و این ارتباط هم در انتخاب وی بی تاثیر نبود.
سیدشمس الدین حسینی (۲۰ دی ۱۳۸۸ تا دهم آبان ۱۳۹۱)
پس از آن با تشکیل دولت دهم، انتصاب سخنگو نیز در دولت یکی از حاشیه های کابینه شد. دی ماه ۱۳۸۸ خورشیدی در حالی که بیش از هفت ماه از تشکیل کابینه دهم می گذشت، اسفندیار رحیم مشایی که همواره شاه بیت حواشی دولت بود از انتصاب ۲ سخنگو در کابینه دهم خبر داد. در این میان اما شایعاتی هم از انتصاب رحیم مشایی به عنوان سخنگوی دولت به گوش می رسید.
محمدرضا رحیمی(۲۰ دی ۱۳۸۸ تا دهم آبان ۱۳۹۱)
در این زمان محمدرضا رحیمی معاون اول رییس‌جمهوری هم مانند حسینی به عنوان سخنگوی فرهنگی، سیاسی، اجتماعی دولت معرفی شد. رحیمی‌ از جمله گزینه‌هایی بود که قبل از آن که به معاونت احمدی‌نژاد ارتقا یابد به حمایت‌های صریحش از دولت احمدی‌نژاد قبل و بعد از این که رییس دیوان محاسبات شود، مشهور بود‌.
بار دیگر الهام (مرحله دوم ۲۱ آذر ۱۳۹۱ تا ۱۲ مرداد۱۳۹۲)
الهام در دولت دهم برخلاف دولت نهم، مشاغل خود را یکی پس از دیگری از دست داد اما در اواخر فعالیت دولت دهم با نظر احمدی‌نژاد باز هم به جایگاه سخنگویی دولت بازگشت اما این‌بار بر خلاف دولت قبلی احمدی‌نژاد کمتر حاضر شد پاسخگوی سوالات خبرنگاران باشد.
وی از زمان انتصابش به سمت سخنگویی در دولت دهم در بحبوحه جنجال های اقتصادی و سیاسی کمتر نشست خبری با خبرنگاران برگزار کرد و تنها در حاشیه برنامه ها مانند دیگر مسوولان به برخی سوالات خبرنگاران پاسخ داد.
محمدباقر نوبخت حقیقی( ۶ شهریور ۱۳۹۲ تا مرداد ۱۳۹۷)
محمدباقر نوبخت زمانی که این وظیفه را در دولت اعتدال برعهده گرفت در توییتی نوشت: «همان‌گونه که پیش‌تر هم گفته بودم کم‌اثرکردن فشارهای اخیر دشمنان و شرایط جدید اداره کشور، کار مضاعف همه مدیران را می‌طلبد. هرچند تاکنون بر هر ۲ مسوولیت ریاست سازمان برنامه و بودجه و سخنگویی دولت تمرکز داشته‌ام و این ۲ نیز با یکدیگر همپوشانی بسیاری دارند اما از رییس‌جمهوری درخواست نمودم به دلیل شرایط جدید، اجازه دهند همه توان خود را صرف کمک به ایشان در حوزه برنامه و بودجه نمایم و مسوولیت سخنگویی دولت را عزیز دیگری برعهده بگیرند که خوشبختانه مورد موافقت ایشان نیز قرار گرفت. الحمدلله». به این ترتیب نوبخت استعفای خود را از سخنگویی دولت دوازدهم اعلام کرد.