طلاق بر مبنای احسان و گذشت انجام شود

به گزارش ایکنا از اصفهان، آیه 237 سوره بقره می‌فرماید:«وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَريضَةً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ إِلاَّ أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَا الَّذي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّکاحِ وَ أَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوي‏ وَ لا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَکُمْ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ؛ اگر زنان را پیش از آنکه با آنها تماس بگیرید و {آمیزش جنسی داشته باشید} طلاق دهید، در حالی که مهری برای آنها تعیین کرده‌اید، {لازم است} نصف آنچه را تعیین کرده‌اید {به آنها بدهید} مگر اینکه، آنان {حق خود را} ببخشند، یا {در صورتی که صغیر و سفیه باشند ولیّ آنها یعنی} آن کسی که گره ازدواج به دست او است، آن را ببخشد و گذشت کردن شما {و بخشیدن تمام مهریه آنها} به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید که خداوند به آنچه انجام می‌دهید، بینا است».
در این آیه، سخن از زنانی به میان آمده که پس از تعیین مهریه و قبل از آمیزش، از همسرانشان جدا می‌شوند. در این فرض، به زن حق می‌دهد نصف مهریه را بگیرد. سپس به سراغ جنبه‌های عاطفی و اخلاقی رفته، می‌فرماید: مگر اینکه آنان حق خود را ببخشند: {و یا اگر صغیر و سفیه هستند، ولیّ آنها یعنی} آن کسی که گره ازدواج به دست او است، آن را ببخشد. روشن است ولی در صورتی می‌تواند از حق صغیر صرف‌نظر کند که مصلحت صغیر ایجاب نماید.
در مواردی ممکن است سرسختی کردن در گرفتن نصف مهر- آن هم قبل از عروسی- احساسات شوهر و اقوامش را جریحه‌دار کند و درصدد انتقام‌جویی برآیند و حیثیت و آبروی زن را در معرض خطر قرار دهند؛ اینجا است که گاه پدر برای حفظ مصالح دختر خود، لازم می‌بیند از حق او گذشت کند.
عبارت «وَ أَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوي» حکم دیگری را در مورد مرد و وظایف انسانی او بیان می‌کند و آن اینکه بهتر است مرد گذشت نشان دهد و اگر تمام مهر را پرداخته، چیزی پس نگیرد و اگر نپرداخته، همه آن را بپردازد و از نیمی که حق او است، صرف‌نظر کند؛ چه اینکه دختری که بعد از عقد و پیش از عروسی از شوهر خود جدا می‌شود، با مشکلاتی از نظر اجتماعی و روانی روبرو است که گذشت مرد و پرداخت تمام مهریه می‌تواند مرهمی بر جراحات او باشد.

بخشش؛ گذرگاه تقوا
بخشش از دو جهت به تقوا نزدیک‌تر است: کسی که از حق می‌گذرد و آن را می‌بخشد، بی‌تردید حق دیگری را به ستم نمی‌گیرد؛ بنابراین گذشت به تقوا نزدیک‌تر است و کسی که از حق قانونی و شرعی خود صرف‌نظر می‌کند، نزدیک‌تر است که نافرمانی و گناه خدا نکند.

جدایی و تفرقه همراه با احسان و گذشت باشد
از آنجا که اسلام می‌خواهد اگر جدایی و تفرقه‌ای رخ می‌دهد، باز بر اساس معروف و احسان انجام شود، یعنی افزون بر اینکه از هر گونه انتقام‌جویی خالی باشد، مرد و زن روح بزرگواری را فراموش نکنند و برای آسایش خودشان هم که باشد، روح نیکوکاری و گذشت را در خویش زنده بدارند؛ از این رو می‌فرماید: هیچ‌گاه در میان خود، نیکی و بزرگواری و احسان را فراموش نکنید که خداوند به اعمال شما بینا است.
در جمله‌های آخر، شوهران را مخاطب قرار می‌دهد و می‌فرماید: عفو و گذشت شما {و پرداختن تمام مهر} به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و نیکوکاری و فضل را فراموش نکنید. عبارت «وَ لا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَکُمْ»، خطاب به عموم مسلمانان است که روح گذشت و بزرگواری را هیچ‌گاه فراموش نکنند و حتی طلاق و جدایی، با نزاع و کشمکش و تحریک حس انتقام‌جویی آمیخته نباشد؛ بلکه بر اساس بزرگواری، احسان و گذشت انجام شود. اگر مرد و زنی نتوانند با هم زندگی کنند، دلیلی ندارد که میان آنها دشمنی حاکم شود.
پیامبر اسلام فرمود: زمانی بر مردم بیاید بسی سخت که هر مردی آنچه به دست دارد، به سختی نگه دارد و احسان و تفضل به یکدیگر را فراموش کنند و حال آنکه خدای تعالی فرمود: احسان و تفضل به یکدیگر را فراموش نکنید.
پیام‌ها
-سخن گفتن درباره مسائل زناشویی باید همراه با عفت کلام باشد (کنایه از آمیزش است).
-پرداخت مهریه بر مرد واجب است.
-عفو و گذشت از سوی زن و مرد، هر دو پسندیده است؛ یا زن نصف مهر را ببخشد یا مرد تمامی مهریه را بدهد.
-در مواردی اجازه ازدواج زن با ولیّ او است.
-طلاق باید همراه با گذشت و فضل و بزرگواری باشد.
-در طلاق نباید مسائل اخلاقی و کرامت‌های انسانی را به فراموشی سپرد.
منبع: تفسیر همراه با تلاوت نور(1)، گروه تخصصی تفسیر قرآن، ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور.
انتهای پیام