اقامه نماز و پرداخت زکات؛ رمز همبستگی‌های اجتماعی

به گزارش ایکنا از اصفهان، آیه 110 سوره بقره می‌فرماید:«وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ؛ و نماز را به پا دارید و زکات را ادا کنید و هر کار خیری برای خود از پیش می‌فرستید، آن را نزد خدا خواهید یافت؛ خداوند به اعمال شما آگاه است».
خداوند در آیه قبل به مؤمنان فرمان می‌دهد که از آزارهای یهود چشم‌پوشی کنند، تا زمانی که فرمان خداوند فرا برسد «فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّي يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلي‏ کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ». این فرمان با توجه به شدت دشمنی یهود و دیگران، برای مسلمانان دشوار بود؛ از این رو به آنان دستور داد برابر این مشکل، از دو دستور مهم خداوند، یعنی نماز و زکات استمداد جویند.

آیین نماز باید در جامعه برپا شود

خداوند در قرآن مجید برای فرمان به نماز، در اکثر موارد از ماده «اقامه» استفاده کرده و برپا داشتن آن را ستوده است؛ یعنی تنها خودتان نمازخوان نباشید، بلکه چنان کنید که آیین نماز در جامعه برپا شود و مردم با عشق و علاقه به سوی آن بیایند. برخی از مفسران گفته‌اند: تعبیر به «اقیموا» به سبب این است که نماز شما تنها اذکار و اوراد نباشد، بلکه آن را به طور کامل به پا دارید که مهمترین رکن آن، توجه قلبی و حضور دل در پیشگاه خدا و در نتیجه تأثیر نماز در روح و جان آدمی است. پس مقصود از اقامه نماز، کامل کردن شرایط آن است؛ نه فقط هیئت ظاهری آن.
زکات به معنای پرداختن مقداری از اموال به افراد فقیر و نیازمند است. زکات واجب به نُه چیز تعلق می‌گیرد: گندم، جو، خرما، کشمش، طلا، نقره، شتر، گاو و گوسفند که اگر هر کدام به حد نصاب برسد (نصاب هر یک متفاوت است)، مالک آنها باید مقداری از آن را به فقرا زکات بدهد. علت اینکه به آن، زکات می‌گویند، آن است که با پرداختن آن، امید برکت و رشد و نموّ در آن است. البته باید توجه داشت که زکات در آیه، شامل همه انفاق‌های واجب و مستحب می‌شود.

اقامه نماز باید همراه با پرداخت زکات باشد

اقامه نماز و پرداخت زکات، دو دستور سازنده مهم به مؤمنان است؛ اقامه نماز رابطه مستحکمی میان انسان و خدا ایجاد می‌کند و پرداخت زکات، رمز همبستگی‌های اجتماعی است و این هر دو، برای پیروزی بر دشمن لازم است.
در روایت آمده است:«هنگامی که مرد یا زن مؤمن از دنیا می‌رود، همچنان که مردم می‌گویند: چه چیزی به جای نهاده است؟ فرشتگان هم می‌گویند: چه چیزی پیشاپیش برای خود فرستاده است؟»
عبدالله می‌گوید: پیامبر اسلام(ص) به گروهی فرمود:«کدام یک از شما مال وارث خود را از مال خویشتن بیشتر دوست دارد؟» گفتند:«یا رسول الله! هیچ یک از ما نیست که مال وارث خود را از مال خود بیشتر دوست داشته باشد». آن حضرت فرمود:«بلکه هیچ یک از شما نیست که مال وارث خود را از مال خود بیشتر دوست نداشته باشد؛ زیرا مال تو، آن است که پیشاپیش برای خود می‌فرستی و آنچه به جای می‌گذاری، مال وارث تو خواهد بود».
خداوند برای اقامه نماز و پرداخت زکات، دو دلیل ذکر می‌کند: اول آنکه هر کار خیری پیش می‌فرستید، آن را پیش خدا خواهید یافت. دوم اینکه انسان‌ها بدانند خداوند به اعمال آنان بصیر است؛ یعنی کیفیت، کمیت، نیت و ... از او مخفی نیست. آیه «إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ» ترغیب و تشویقی است از جانب خداوند بر انجام کارهای خیر.
پیام‌ها
-معمولا در قرآن، دستور به نماز همراه زکات آمده است؛ یعنی یاد خدا باید همراه توجه به خلق خدا باشد.
-اعمال انسان قبل از خود او وارد عرصه قیامت می‌شود.
-ایمان به نظارت الهی و پاداش در قیامت، قوی‌ترین انگیزه عمل صالح است.
منبع: تفسیر همراه با تلاوت نور(1)، گروه تخصصی تفسیر قرآن، ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور.
انتهای پیام