مدیریت مساجد از شکل چندگانه آن خارج ‌شود

به گزارش ایکنا از قزوین، میزگرد «ضرورت مدیریت ذوابعاد در مساجد» با حضور حجت‌الاسلام‌ والمسلمین علی قابل، امام جمعه موقت قزوین و مسئول امور مساجد استان، حجت‌الاسلام سیدمصطفی مجیدی، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان قزوین و حجت‌الاسلام ذکایی از بسیج مساجد استان در خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
در این میزگرد ضمن آسیب‌شناسی از روند فعالیت‌های مساجد در شهر قزوین به بررسی زوایای مختلف جذب و حضور حداکثری جوانان پرداخته و راهکارهای مناسب برای نیل به این منظور پیشنهاد شد.
تفصیل و مشروح گفت‌وگوهای این میزگرد در ذیل آمده است.

ایکنا: یکی از مهم‌ترین سؤالات و دغدغه‌های موجود در سطح مساجد وجود متولیان و مسئولان متعدد از سازمان‌های مختلف برای پیگیری هر کدام از بخش‌هاست. به نظر شما این تعداد مسئول در عملکرد مثبت و تأثیرگذار مساجد آسیب‌زننده نیست؟

حجت‌الاسلام علی قابل: آموزش اخلاق، امور زندگی و مسائل جامعه، مشورت و شور در حوزه امور مختلف شهر و کشور و دیگر امور را می‌توان در مسجد برنامه‌ریزی کرد اما در حال حاضر فردی که بتواند تمامی این ظرفیت‌ها را به‌صورت یکجا داشته باشد را نداریم از این‌رو مدیریت هر کدام به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به بخش‌های مختلف سپرده شده است با این‌حال تعدد بیش‌ از حد نیز پسندیده و قابل‌قبول نیست چرا که باعث سردرگمی و وجود تناقض‌ها و حتی موازی‌کاری‌هایی خواهد شد.

حجت‌الاسلام سید‌مصطفی مجیدی: در مباحث مدیریتی قوانین بالادستی، مساجد هم بی‌صاحب هستند و هم خیلی صاحب دارند و هر دو تعریف درست است. ما به قانون جدید و پویا و جامعی در بحث مسجد نیازمند هستیم تا بر طبق آن عمل شود تا مدیریت مساجد از شکل چندگانه آن خارج و موجب رونق هر چه بیشتر آن‌ها شود.
اگر بتوانیم هدف‌گذاری درست در خصوص کارکردهای مسجد و توقع خود از آن را به‌درستی تعریف کنیم می‌توانیم وظایف نهادها و دستگاه‌های مختلف متولی را متناسب با آن یکسان‌سازی کرده و از بروز اختلاف در آن جلوگیری نمود.

ایکنا: یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مساجد فعال را شاید بتوان پایگاه‌های بسیج مساجد عنوان کرد که همواره زمینه فعالیت و پویایی را در مساجد ایجاد می‌کنند. چگونه می‌توان پیوند بین بسیج و مسجد را پررنگ‌تر از آنچه هست، کرد؟

حجت‌الاسلام علی قابل: پایگاه‌های بسیج ارتباط خوبی با مساجد دارند چرا که مبنا بر تعامل هر چه بیشتر و استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر در این حوزه است اما در برخی از مساجد این تعامل گاهی کم‌رنگ می‌شود و اختلافاتی هم به سبب آن به وجود می‌آید. اگر امام جماعت، مسئولان بسیج و هیئت‌امنا در خصوص میزان وظایف خود و دیگر ارکان آن بدانند دامنه این اختلافات هم کاسته خواهد شد چرا که بسیاری از مشکلات ناشی از این عدم اطلاع نسبت به وظایف یکدیگر است لذا جلسات هم‌اندیشی یا هم باید گسترش بیشتری یابد.

حجت‌الاسلام سیدمصطفی مجیدی: نقیصه‌ای که در پایگاه‌های بسیج با هیئت‌امنا و ائمه جماعات گاهی دیده می‌شود ناشی از تفاوت تعریف کارکرد مسجد در نزد هر کدام از آن‌هاست و نمی‌توان با جلسات مختلف این فاصله را کامل از بین برد چرا که بار دیگر به وظایف و برنامه‌ها سلیقه افراد سپرده می‌شود اگر این 3 گروه توانستند با هم تعامل کرده و اهداف مشترک در مسجد داشته باشند بی‌شک اتفاقات بسیار مهم و کارگشایی در دامن مسجد رخ خواهد داد و آن مسجد موفق خواهد بود لذا باید اهداف یکسان‌سازی شود.

حجت‌الاسلام ذکایی: سپاه و بسیج به‌عنوان نهادی که در کنار دیگر نهادها قرار دارد همواره تلاش می‌کند تا امر تربیتی در بستر مسجد رخ دهد. پایگاه‌های بسیج مساجد رابط ما با مساجد هستند.
برای حل شکافی که گاه در برخی از مساجد و پایگاه‌های بسیج دیده می‌شود جلسات متناوبی با حضور فرماندهان پایگاه‌ها، ائمه جماعت و هیئت‌امنا به‌منظور تعامل هر چه بیشتر آن‌ها با هم برگزار می‌شود و مباحث مختلف به‌صورت تخصصی به این منظور در آنجا مطرح و مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ایکنا: از مهم‌ترین طرح‌های بسیج مساجد برای ایجاد نقطه مشترک بیشتر بین جوانان بسیجی با ساحت مسجد بفرمائید.

حجت‌الاسلام ذکایی: طرحی به نام طرح «شهید بهنام محمدی» با محوریت مسجد پایه‌ریزی شده است که طی آن در هر مسجد 3 مربی آموزش‌های لازم را گذرانده و در این طرح حاضر خواهند شد
این طرح به‌عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های بسیج، نقطه پیوند 3 ضلع مسجد، مدرسه و منزل برای ایجاد هم‌افزایی هر چه بیشتر میان بسیج و آموزش‌وپرورش و تقویت آن است لذا از هر مسجد دو یا سه بسیجی برای یاری اولیاء و کادر آموزشی مدرسه در کارهای تربیتی حاضر خواهند شد تا در نتیجه فعالیت‌های جمعی آن‌ها و حرکت همسوی این 3 ضلع مهم نوجوان تراز انقلاب اسلامی با ویژگی‌هایی چون عالم و اهل فکر، مهذب و دین‌مدار، انقلابی و آگاه و کارآمد و توانمند در بستر مسجد به‌عنوان کانون جوشان انقلاب اسلامی تربیت شوند.
نقش‌آفرینی مساجد برای تقویت گفتمان‌سازی انقلاب و انس بیشتر جوانان با مسجد در بستر این طرح تربیتی گنجانده‌شده و از سال تحصیلی آینده با پوشش یک‌میلیون دانش‌آموز این طرح آغاز و تا ۷ سال ادامه خواهد داشت.
تأکید مسئولان امر بر برگزاری حلقه‌های صالحین در مساجد است لذا طرح «شهید بهنام محمدی» را شاید بتوان ادامه طرح حلقه‌های صالحین با محوریت مسجد عنوان کرد.

ایکنا: فعالیت نهاد امور مساجد در استان به دنبال چیست و مهم‌ترین اهداف و سازوبرگ آنچه مواردی است؟

حجت‌الاسلام علی قابل: حکم مسئولیت امور مساجد که در سال گذشته توسط آیت‌الله عابدینی نماینده ولی‌فقیه به بنده داده شد نیازمند نیروها و امکاناتی در این مسیر هستیم اما وظیفه مندیم برای ساماندهی ائمه جماعت و آموزش‌هایی برای این مسئولیت خطیر، تعامل با ارگان‌های مختلف، رفع کمبودهای مساجد، طرحی در حال انجام در مساجد استان است که طی آن برای هر مسجد در کنار امام جماعت یک معین نیز گذاشته می‌شود تا در صورت نبود به امر مسجد و نماز خللی وارد نشود، تنظیم شناسنامه‌ای برای تجمیع اطلاعات مساجد، تقویت ائمه جماعت تا بتوانند متناسب با نیازهای روز گام بردارند و از آن‌ها غافل نباشند.

ایکنا: طریقه انتخاب هیئت‌امنا در مساجد به چه صورت است؟ سهم سازمان اوقاف و امور خیریه در این انتخاب چه میزان است؟

حجت‌الاسلام سید‌مصطفی مجیدی: در بحث هیئت‌امنا قانون وجود دارد اما در طریقه انتخاب آن‌ها در قانون نواقصی وجود دارد چرا که یک قانون دُور در انتخاب آن‌ها رخ می‌دهد. سازمان اوقاف و امور خیریه در انتخاب آن‌ها رأساً هیچ‌کاره است و تنها متولی تائید صلاحیت هیئت‌امنا طی استعلامات چندگانه است و حکم آن‌ها را تائید کند. در حوزه نرم‌افزاری فرهنگی مسجد اوقاف براساس قانون حق دخالت ندارد. ما برای ساماندهی این وضعیت پیشنهاد دادیم ائمه جماعت هیئت‌امنا را به امور مساجد استان معرفی کنند تا در صورت تأیید اداره اوقاف مراحل بعدی را طی کند اما این طرح یک نسخه کوتاه‌مدت و بین بخشی است. باید موضوع انتخاب هیئت‌امنا و امام جماعت مساجد در یکجا تعریف شود اما در حال حاضر در چند دستگاه متولی این امر هستند که نمی‌توان تصمیمات کارشناسی دراین‌باره گرفت چرا که مسئولیت بخشی با ماست و بخشی خیر لذا این موضوع آسیب‌زننده است.
نبود این قوانین و ممیزی‌ها در انتخاب هیئت‌امنا و خدام موجب شده تا در برخی مواقع انتخاب افراد برای این مسئولیت گاهی موروثی شود و حتی گاهی تغییر یک هیئت‌امنای مسجد به‌اندازه تغییر یک وزیر طول کشیده و دردسرهای خاص خود را دارد.

ایکنا: به نظر می‌رسد تربیت مدیر مسجدی در سطح مساجد یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای ایجاد وفاق و همدلی بیشتر در مسجد و ایجاد ارتباط بین تولیت مسجد با نسل جوان است. آیا این شیوه تربیتی را کاربردی می‌دانید؟

حجت‌الاسلام علی قابل: حوزه‌های علمیه باید مدیر مسجدی را تربیت کند و با آموزش‌های لازم را به آن‌ها بدهد جرقه اینکه طلاب حوزه‌های علمیه باید جدای از مباحث دروس حوزوی به سمت فراگیری مباحثی چون جامعه‌شناسی، روانشناسی و مشاوره بروند، زده‌شده است و گروه‌های زیادی در این حوزه وارد شده‌اند بحث معین را در مساجد آغاز کرده‌ایم.

حجت‌الاسلام سید‌مصطفی مجیدی: زمانی می‌توان از حضور طلاب ارزشمند دوره‌دیده بهره برد که بستر حضور مردم را پررنگ کنیم تا خروجی آن بیشتر شود.
این تصور اشتباه است که تمام نواقص موجود در مساجد را به هیئت‌امنا و امام جماعت و خدام آن محدود کنیم چرا که به نقش نمازگزار در این میان کمتر پرداخته‌شده است. به‌راستی نمازگزاران مسجد چه میزان مطالبه‌گر هستند و خواهان تحرکات اجتماعی از بستر مسجد هستند؟

ایکنا: علل موفقیت و یا عدم موفقیت مساجد در جذب نوجوانان و جوانان برای حضور پرشور در مسجد چه مواردی می‌تواند باشد؟

حجت‌الاسلام علی قابل: یکی از مهم‌ترین ارکان مسجد امام جماعت آن است که باید به‌مثابه یک پزشک عمومی اطلاعات کلی و بروز و جامعی از امور روزمره جامعه بداند و بتواند نیروها را در مسجد ساماندهی و هدایت کند اما در حال حاضر ما در مسجد بیشتر امام جماعت نماز داریم که فقط اقامه نماز جماعت را در برنامه خود دارد و در بخش‌های دیگر ضعیف است ازاین‌رو باید آموزش‌های لازم به ائمه جماعت مساجد داده شود تا از این بستر بتوان نهایت بهره‌برداری شود.

حجت‌الاسلام سید مصطفی مجیدی: دلیل رونق مسجد در ابتدای انقلاب این بود که اکثریت خواسته‌های مردم با توجه به رسالت ذاتی مسجد در این محیط رفع‌ و رجوع و حل می‌شد اما بعد از ساختارمندی نظام انقلاب اسلامی ادامه این خدمات در مسجد به‌طورکلی جمع شد و خیل جمعیت نیز کاهش پیدا کرد.
امروز هم می‌توان بسیاری از خدمات می‌توان در مسجد ارائه شود از جمله اقدامی که کمیته امداد امام خمینی(ره) انجام داد و در طرحی به نام امداد محله با محوریت مسجد اجرا کرد که با این طرح دو اتفاق خوب افتاد اول آنکه خیران محله شناسایی و زمینه حضور بیشتر آن‌ها را در مسجد محل ایجاد کرد و دوم آنکه افراد تحت پوشش نیز در فضای مسجد ساماندهی و مشکلات آن‌ها حل می‌شود. نظیر چنین اقداماتی را می‌توان در دامن مسجد پی‌ریزی کرد.
لذا پیشنهاد می‌شود حوزه‌هایی که می‌توان خدمات آن را در مسجد داشت را بار دیگر پیوند به مسجد بخورند تا کارکردهای اجتماعی مسجد بار دیگر احیاء شود.

حجت‌الاسلام ذکایی: شاید بتوان علل پررنگ بودن فعالیت جوانان را در برخی از مساجد در داشتن برنامه‌های متنوع و متناسب با نیازهای جوانان، پاسخگویی به سؤالات جوانان و شیوه‌های تبلیغ، وجود هیئت‌امنا و مسجدبان های که افراد را از مسجد زده نمی‌کند، عنوان کرد.
ارتباط عمیق و منعطف امام جماعت با نمازگزاران و وقت گذاشتن برای این ارتباط خارج از چارچوب وقت اقامه نماز که بی‌شک این ائمه جماعت می‌توانند در ترویج هر چه بیشتر فرهنگ نماز مؤثرتر و موفق‌تر باشند، مردم پذیرای امام جماعتی هستند که با وی بتوانند ارتباط‌گیری داشته باشند و امام جماعت تحمیلی را قبول ندارند.

ایکنا: سخن آخر؟

حجت‌الاسلام علی قابل: ما گنجینه ارزشمندی به نام مسجد داریم که نمی‌توانیم بهره‌برداری خوب و کاملی از آن داشته باشیم. برای ارتقاء کارکرد و بازگشت مساجد به جایگاه اصلی خود که در تعابیر رهبر معظم انقلاب به‌عنوان مسجد در تراز انقلاب اسلامی تأکید می‌شود، باید چند اتفاق مهم رخ دهد که از جمله اولویت دارترین و مهم‌ترین آن می‌توان به اصلاح قانون به‌صورت مدون و جامع از سویی و تعاون و همکاری همه دستگاه‌های متولی امر مسجد و رسیدن دولتمردان به یک اتفاق جمعی و هزینه کردن برای تقویت آن از سوی دیگر اشاره کرد تا بتوانیم در سایه این تصمیمات یک فرهنگ‌سازی عمومی در خصوص مساجد و جایگاه آن را ایجاد و عناصر لازم برای آن را به کار بگیریم.

حجت‌الاسلام سید مصطفی مجیدی: از بزرگی شنیدم در سفر چند سال قبل نخست‌وزیر مالزی به ایران وی بعد از عبور از مسیر فرودگاه تا محل اقامت خود از مسئولان کشورمان پرسیده بود که اگر کشور شما اسلامی است چرا مسجد ندارید؟ همه متعجب از این سؤال شده و پاسخ داده بودند که مسجد در تهران بسیار است و در طول مسیر نیز صدها مسجد وجود داشت. وی گفت در مالزی مسجد محور همه اتفاقات است و همه‌چیز از ورزشگاه گرفته تا سالن اجتماعات و مراکز فرهنگی و امثال آن بر حول مسجد ساخته می‌شود.
این همان چیزی است که باید باشد و مسجد به‌عنوان محور همه فعالیت‌های قرار بگیرد اما در حال حاضر در ساختار شهرسازی کشورمان ما همه‌چیز را از مسجد دور کرده ‌و آن را در حاشیه قرار داده‌ایم.

حجت‌الاسلام ذکایی: در استان 349 مسجد فعال وجود دارد اما مساجد جوان گرا و دارای اهداف و برنامه‌ریزی مدون در سطح قزوین بسیار اندک و به‌اندازه انگشتان دست است.

جایگاه والای مسجد بر کسی پوشیده نیست اما نیاز است این موضوع برای جوانان بیش از گذشته روشن و زمینه آگاه‌سازی آن‌ها نسبت به این ظرفیت‌ها وجود دارد. در انتخاب هیئت‌امنا و یا امام جماعات باید رودربایستی را کنار گذاشت تا افراد لایق انتخاب‌شده و در نتیجه آن رونق مسجد بیشتر و پررنگ‌تر از همیشه شود.
میز خدمت مسئولان را می‌توان در بستر مسجد برای مطالبه گری و ایجاد زمینه‌ای برای پاسخگویی مسئولان نسبت به عملکرد خود در مقابل مردم از جمله اقداماتی است که می‌توان در بسیج مساجد پیگیری کرد.

انتهای پیام