مرحوم صندوقی؛ سرمایه‌ای که در کنج عزلت از میان ما رفت

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابوالفتح دعوتی؛ مشاور قرآنی سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا گفت: مدتی بعد از ملبس شدن به لباس روحانیت بود که به واسطه فعالیت در عرصه‌های فرهنگی شخصاً احساس کردم که در مواجهه با نسل کودک و نوجوان آثار ادبی که در آنها به تواریخ و موضوعات قرآنی و اسلامی پرداخته شده باشد، دچار مضیقه هستیم و لذا شروع به نوشتن برخی کتاب‌ها به ویژه با موضوع سرگذشت انبیای الهی کردم و به این واسطه کمبود را تا حدودی جبران کنم.

وی ادامه داد: در ابتدا من این کتاب‌ها را در قطع جیبی و در شمارگانی محدود نوشته و با استفاده از تصاویر ساده‌ای در قم به چاپ می‌رساندم که این مسئله با توجه به همان خلأ فرهنگی که آن روزها در دهه 40 وجود داشت موجب شد تا استقبال چشمگیری از سوی مخاطبان از این مجموعه آثار صورت گیرد.

دعوتی تصریح کرد: علاوه بر زندگی انبیای الهی، جنگ‌های صدر اسلام و غزوات پیامبر(ص) و همچنین شرح زندگی ائمه معصومین(ع) در دستور کار ما قرار گرفت که به جهت وسعت کار و اهمیتی زیادی که این حرکت فرهنگی به دست آورده بود باید به فکر کیفیت‌بخشی به خروجی می‌بودیم و لذا با مراجعت به تهران به دنبال خطاط و خوشنویس و نقاش حرفه‌ای و کارکشته‌ای بودم که بتواند هم عنوان کتاب را روی جلد به شکلی شکیل به نگارش درآورد و هم نقاشی روی جلد و داخل کتاب را به شکلی چشم‌نواز ترسیم نماید.

مشاور قرآنی سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور افزود: در پیگیری‌های صورت گرفته دوستان نام فردی به نام صادق صندوقی را به زبان آوردند که می‌توانست در این زمینه کمک شایان توجهی به ما بکند؛ فردی که پیشه اصلی او مینیاتور بود و در زمینه مینیاتور و نگارگری آنچنان چیره‌دست بود که به شکلی کاملاً ذهنی و بدون در اختیار داشت مدل و الگویی به خلق آثار هنری می‌پرداخت.

دعوتی اظهار کرد: آن زمان صادق صندوقی به عنوان نقاش در حزب رستاخیز مشغول به کار بود، فعالیت او در حزب رستاخیز صرفاً برای ارتزاق بود و او هیچگونه گرایشات سیاسی نداشت و تنها به کارهای هنری و تبلیغاتی در این حزب می‌پرداخت، وقتی به او برای پیشنهاد همکاری مراجعه کردم، تعجب کرد که ما او را از کجا پیدا کرده‌ایم و به جهت برخی مسائل امنیتی با من برای صحبت در مورد نحوه همکاری جای دیگری قرار گذاشت. وقتی مختصات کار را به او توضیح دادم بلادرنگ قبول کرد، چرا که روحیه مذهبی و باور ایمانی قوی داشت و انجام کار هنری در زمینه ادبیات و تاریخ دینی و قرآنی را مقدس می‌دانست.

این کارشناس و مدرس قرآن تأکید کرد: نگارش، چاپ و انتشار کتاب‌های دینی و قرآنی در موضوعاتی که به آن اشاره شد با همکاری مرحوم صندوقی با شتاب و در نهایت کیفیت به انجام رسید به شکلی که ما بین 15 روز تا یک ماه هر نوبت یکی از آن کتاب‌ها را که قطع آنها بیشتر رقعی بود را چاپ و روانه بازار می‌کردیم که  به دلیل استقبال زیاد، اغلب آنها چندین و چند بار تجدید چاپ شدند و تصور می‌کنم برخی از آنها به چاپ شصتم هم رسیدند هرچند که ناشر در برخی اوقات بدون اطلاع من و سایر دوستان در دفتر نشری که در اختیار داشتیم و بعدها به جهت سفر من به خارج از کشور منحل شد اقدام به بازنشر این کتاب‌ها می‌کردند و ویژگی بارز این کتاب‌ها طرح روی جلد و نقاشی‌های چشم نوازی بود که مرحوم صندوقی آنها را به انجام می‌رساند.

دعوتی ادامه داد: در جریان مبارزات انقلابی و انحلال حزب رستاخیز، صندوقی نیز یکی از افرادی بود که به دلیل معاونت و همکاری در فعالیت‌های این حزب از سوی نیروهای انقلابی دستگیر شد اما اظهارات و اسناد او در مورد نقاشی و طراحی کتاب‌های قرآنی و دینی که با همکاری هم آنها را به سرانجام رساندیم موجب شد تا از اتهامات وارده تبرئه شود.

مشاور قرآنی سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور گفت: چند سالی بود که از او اطلاعاتی نداشتم و تصور می‌کنم این اواخر از تب و تاب افتاده بود و دچار روزمرگی شده و تنها برای گذران امور زندگی و معیشت به فعالیتی جسته و گریخته مشغول بود؛ این اواخر به همت معاونت فرهنگی خانه کتاب قرار بود ترتیب انجام یک ملاقات با او فراهم شود که این امر گویا دیگر هیچگاه محقق نخواهد شد و دیدار ما با این هنرمند فقید به آخرت محول شده است.

دعوتی ادامه داد: طرح‌هایی از نقاشی‌های این هنرمند فقید در کتاب‌های درسی هم موجود است همچون داستان قرآنی اصحاب فیل که البته یا اقتباس از کتاب‌هایی است که حاصل همکاری مشترک من با مرحوم صندوقی بوده است و یا او با سازمان تألیف کتب درسی همکاری داشته که البته به جهت شیوه منحصر به فرد کاری او تشابهاتی با نقاشی مجموعه کتاب‌هایی که ما آنها را منتشر کردیم دارد.

وی با اشاره به اینکه در زمان فعالیت مرحوم صندوقی، فناوری اسکن، چاپ دیجیتال و نظایر آنها وجود نداشت است گفت: به طور حتم طرح ها و آثار نقاشی این هنرمند فقید به شکل اصلی و اوریجینال یا در نزد خانواده او قرار دارد و یا در اختیا برخی سازمان و نهادهای متولی نشر کودک و نوجوان است؛ در مقطع کنونی نیازمند آن هستیم که سازمان و نهادی متولی تجمیع آثار او به منظور حفظ و حراست و به کاربردن در سایر آثار ادبی و هنری شود که تصور می‌کنم مؤسسه خانه کتاب و سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان باید در این زمینه پیش قراول باشند.

دعوتی در پایان به شرایط زندگی در سال‌های پایانی زندگی مرحوم صندوقی اشاره کرد و گفت: آنچه که معلوم و مشخص است اینکه در این سالها کمتر مراجعه‌ای به او به عمل آمده است و به دلیل رعشه‌ای که در دست این مرحوم به وجود آمده او دیگر قادر به فعالیت نبوده است، جای تأسف دارد که ما هنرمندی که به واقع سرمایه تصویرگیری قرآنی بود را در کنج عزلت و بی‌خبری از دست دادیم.

گفت‌و‌گو از امیرسجاد دبیریان

انتهای پیام