دو رويكرد به دارايى و ثروت از منظر امیر مومنان(ع)

به گزارش ایکنا؛ در کانال تلگرامی مصطفی دلشاد تهرانی، پژوهشگر نهج‌البلاغه یادداشتی با عنوان «دو رويكرد به دارايى و ثروت» منتشر شده که در ادامه متن آن را می‌خوانید:

«دارايى و ثروت، به خودى خود، تعيين‌كننده مسير عدالت اقتصادى نيست، بلكه نوع رويكرد به آن است كه جهت عدالت را معيّن مى‌كند. اگر با دارايى و ثروت، رويكردى مثبت صورت گيرد، مى‌تواند بهترين امكان در جهت تحقق عدالت اقتصادى باشد و اگر رويكردى منفى بدان شكل گيرد، خود مانعى جدّى در تحقق عدالت اقتصادى و مايه ستمگرى‌هاى اقتصادى بى‌شمار مى‌گردد. امام على(ع) در رويكرد به دارايى و ثروت فرموده است: «أَلاَ وَ إِنَّ الاَْرْضَ الَّتِي تَحْمِلُكُمْ، وَ السَّمَاءَ الَّتِي تُظِلُّكُمْ مُطِيعَتَانِ لِرَبّكُمْ، وَ مَا أَصْبَحَتَا تَجُودَانِ لَكُمْ بِبَرَكَتِهِمَا تَوَجُّعًا لَكُمْ، وَ لاَ زُلْفَةً إِلَيْكُمْ، وَ لاَ لِخَيْرٍ تَرْجُوَانِهِ مِنْكُمْ؛ وَلكِنْ أُمِرَتَا بِمَنَافِعِكُمْ فَأَطَاعَتَا، وَ أُقِيمَتَا عَلَى حُدُودِ مَصَالِحِكُمْ فَقَامَتَا». بدانيد زمينى كه شما را بر پشت خود مى‌بَرد، و آسمانى كه بر شما سايه مى‌گسترد، پروردگار شما را فرمانبردارند. و بركتِ آن دو بر شما نه از راه دلسوزى است، و نه به خاطرِ جستن نزديكى، و نه به اميد خيرى است كه از شما دارند، بلكه به سود شما مأمور شدند و گردن نهادند؛ و براى مصلحتِ شما بر پايشان داشتند و ايستادند.

«إِنَّ اللهَ يَبْتَلِي عِبَادَهُ عِنْدَ الاَْعْمَالِ السَّيِّئَةِ بِنَقْصِ الثَّمَرَاتِ وَ حَبْسِ الْبَرَكَاتِ، وَإِغْلاَقِ خَزَائِنِ الْخَيْرَاتِ، لِيَتُوبَ تَائِبٌ، وَ يُقْلِعَ مُقْلِعٌ، وَ يَتَذَكَّرَ مُتَذَكِّرٌ، وَيَزْدَجِرَ مُزْدَجِرٌ. وَ قَدْ جَعَلَ اللهُ سُبْحَانَهُ الاِسْتِغْفَارَ سَبَبًا لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَرَحْمَةِ الْخَلْقِ، فَقَالَ سُبْحَانَهُ (اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا يُرْسِلُ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا)( نوح / ۱۲-۱۰ ). فَرَحِمَ اللهُ امْرَءًا اسْتَقْبَلَ تَوْبَتَهُ، وَ اسْتَقَالَ خَطِيئَتَهُ، وَبَادَرَ مَنِيَّتَهُ»(نهج البلاغه، خطبۀ ۱۴۳).

خداوند بندگانِ خود را به كيفر كارهاى زشت و ناشايستِ آنان مبتلا سازد به كاهش ميوه درختان، و به ناباريدن باران، و بستن گنجينه‌هاى خير به روى ايشان، تا بازگشت‌كننده، از راه نادرست بازگردد، و دل كَنَنده از نافرمانى، دل از آن بركَنَد، و پند گيرنده پند پذيرد، و دست بردارنده از گناه دست بردارد. و خداى پاك از هر كاستى، آمرزش خواستن را وسيلتِ پيوسته داشتن روزى بر روزى‌خواران قرار داده است، و موجب رحمت بر آفريدگان؛ و فرموده است: «از پروردگار خود آمرزش بخواهيد كه او فراوان آمرزنده است. ابرها را به سوى شما مى‌فرستد با ريزش پيوسته باران، و به شما يارى مى‌رساند با دارايى‌ها و فرزندان، و باغ‌هايى برايتان مى‌روياند، و رودخانه‌هايى براى شما روان مى‌گرداند». پس خداوند بيامرزد كسى را كه به پيشواز توبه‌اش رفت، و با دست برداشتن از نابكارى‌ها خواستار خشنودى پروردگار شد، و پيش از رسيدن مرگش دست به كار شد.

در اين بيان اميرمؤمنان على(ع) دو رويكرد مثبت و منفى به دارايى و ثروت، و به امكانات خدادادى مطرح شده است؛ و نكاتى مهم و اساسى در اين كه كدام رويكرد صحيح است و بايسته و شايسته، تا بر آن اساس عمل شود و نتايج درست و در جهت عدالت بهره همگان شود، و از كدام رويكرد پرهيز شود تا تبعات ويرانگر آن جامعه‌ها و مردمان را در خود فرو نبرد.

از جمله نكات مهم اين سخن در جهت راهبرد عدالت‌گرايى چنين است؛ ۱ـ نظام عالم قانونمند است و هيچ چيز بيرون از اين قانونمندى نيست، ۲ـ نظام قانونمند عالم تابع عواطف و احساسات انسان‌ها نيست، به گونه‌اى كه: «لاَ لِخَيْرٍ تَرْجُوَانِهِ مِنْكُمْ» گردش نظام عالم نه به اميد خيرى است كه از شما دارند؛ «وَ لاَ زُلْفَةً إِلَيْكُمْ» و نه به خاطر نزديكى جستن به شما در گردش‌اند؛ «وَ مَا أَصْبَحَتَا... تَوَجُّعًا لَكُمْ» و نه از راه دلسوزى در خدمت شمايند؛ ۳ـ نظام عالم براى منفعت مردمان است تا به درستى از آن سود برند. ۴ـ نظام عالم به مصلحت مردمان است، اگر رويكردى درست بدان بنمايند؛ ۵ـ كردارها، عملكردها و برنامه‌هاى نادرست، موجب آسيب‌هاى جدّى اقتصادى به مردمان است و سبب بسته شدن راه بركت‌ها و گنجينه‌هاى خير بر آنان است؛ ۶ـ لازم است مردمان پيوسته كردارها، عملكردها و برنامه‌هاى خود را اصلاح كنند تا آسيب‌ها كاسته شود و رحمت‌ها فزونى گيرد».

انتهای پیام