خرافه‌ای که در عُرف مردم جان گرفت/ شرکت در مراسم «عروسی قاسم» جایز است؟
گروه معارف ـ مراسم «عروسی قاسم» نشئت گرفته از قول مشهوری است که بر اساس آن، حضرت قاسم بن حسن(ع) در همان روز عاشورا عروسی کرد و پس از آن وارد میدان شد. برخی از علما این قول را در کتب خود مطرح کرده و برخی دیگر نیز چون علامه مجلسی، میرزا حسین نوری، شیخ عباس قمی، شهید مرتضی مطهری و ... با این مطلب مخالفت کرده و دلایلی در رد و عدم امکان تحقق آن نوشته‌اند.
به گزارش ایکنا از خوزستان، همه ما نام مراسمی به نام «عروسی قاسم» را شنیده‌ایم که معمولا در شب هشتم محرم در برخی از مجالس عزاداری برگزار می‌شود؛ این مراسم نشأت گرفته از قول مشهوری است که بر اساس آن، حضرت قاسم بن حسن(ع) در همان روز عاشورا عروسی کرد و پس از آن وارد میدان شد.
خوزستانی‌ها از دیرباز شب هشتم ماه محرم در عزاداری‌های خود مراسمی را می‌گیرند با عنوان «عروسی قاسم» که در آن سینی‌های نذری را آماده کرده و از انواع خوراکی‌ها، غذاها، شیرینی و حنا پر می‌کنند. البته میزبان این نکته را هم یادآوری می‌کنند که از حنا تا بعد از مراسم عزاداری استفاده نکنند. خیلی‌ها از این سینی‌ها حاجت گرفته‌اند و به همین دلیل سینی‌ها سال به سال بیشتر و بیشتر می‌شوند. اما آنچه که در این میان قابل توجه است صدق و حقیقت ماجرای عروسی قاسم است.
متن زیر گفت‌وگو ایکنا خوزستان با دو محقق منابع دینی در این رابطه است.
برخی از علما این قول را در کتب خود مطرح کرده و برخی دیگر نیز چون علامه مجلسی، میرزا حسین نوری، شیخ عباس قمی، شهید مرتضی مطهری و ... با این مطلب مخالفت کرده و دلایلی در رد و عدم امکان تحقق آن نوشته‌اند. با وجود تصریح علما به عدم وجود سند معتبر برای عروسی قاسم در کربلا، این ماجرا در مراسم عزاداری ما راه یافته و سال به سال شکل جدیدی به خود می‌گیرد. متن زیر گفت‌وگوی ایکنای خوزستان با دو تن از محققان تاریخ اسلام است:
نظر شما درباره مراسم عروسی قاسم چیست؟
مرضیه محمدزاده، محقق عاشورایی و نویسنده کتاب «فرزندان امام حسین(ع)» در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، در پاسخ به این سؤال گفت: در کتاب «عاشورا در شعر معاصر و فرهنگ عامه» در بخشی مفصلی به این موضوع پرداختم و درباره تعزیه آن صحبت کرده‌ام و در کتاب «مقتل امام حسین علیه السلام بر اساس متون کهن» در بخش مربوط به تحریفات به این مطلب پرداختم که اصلاً چنین چیزی صحت ندارد. در هیچ کتاب معتبر تاریخی نیامده است.
در کتب قرون اولیه که اصلاً نیامده است و در کتب قرون بعد که از اعتبار بالایی برخوردارند نیز ذکر نشده است و بعدها این ماجراها را بیان کردند که مردم را بیشتر به سوی سوگ ببرند.
قاسم نوجوان 13 ساله امام حسن(ع) بود؛ او در زمان شهادت پدرش امام حسن(ع) سه ساله بود. امام حسن(ع) فرزند کوچک‌تری هم دارد به نام عبدالله که وقتی پدرش از دنیا می‌رود، تازه به دنیا آمده و در کربلا حدوداً 10 ساله است.
قاسم زمانی که می‌خواهد به میدان برود، کفشی که به عنوان چکمه‌های رزم می‌پوشد، نداشت و حمید بن مسلم ذکر می‌کند که نعلینی پای او بود که بند یکی از آنها باز شده بود، زره‌ای به اندازه تن او نبود. حال چطور می‌توانیم بگوییم او در کربلا داماد می‌شود؟ از طرف دیگر امام حسین(ع) دو دختر داشت؛ دختر بزرگ امام حسین(ع) فاطمه نام دارد که در مدینه به عقد پسر امام حسن(ع) به نام «حسن مثنّی» درمی‌آید. پس نوعروس کربلا فاطمه است که در مدینه عقد کرده بود و شوهر او در کربلا مجروح شد و پس از کربلا زنده ماند. فردی از سپاه عمرسعد او را نجات می‌دهد، بعد به کوفه می‌رود و سپس به مدینه بازمی‌گردد.
دختر دیگر امام حسین(ع) هم سکینه بود که در کربلا 11 ساله بود که بعداً با مصعب بن زبیر ازدواج می‌کند و بعد از کشته شدن او ازدواج‌های دیگری دارد.
از امام حسن(ع) سه پسر در کربلا شهید می‌شوند که شامل ابوبکر، قاسم و عبدالله هستند. فرزند دیگر ایشان به نام حسن مثنی مجروح کربلا است. ابن‌سعد کتابی به نام طبقات دارد که همه فرزندان ائمه(ع) را نوشته و نسل آنها را هم ذکر کرده است. ماجرای عروسی قاسم ساخته و پرداخته شده است.
امسال در تهران، ماشینی را گل زدند و به عنوان عروسی قاسم در خیابان می‌چرخند
امسال در تهران، ماشینی را گل زدند و به عنوان عروسی قاسم در خیابان می‌چرخند. ببینید به کجا رسید؟ قبلاً در تعزیه‌ها خنچه درست می‌کردند، الان ماشین گل می‌زنند و در تهران این اتفاق افتاد و در فضای مجازی هم پخش شد. این‌ها تحریفات تاریخ است و باید در مقابل آنها ایستاد، حرف زد.
در رسانه اعلام کنید و بیان کنید چون روز به روز به این ماجرا پروبال می‌دهند و بزرگ‌تر می‌کنند؛ اول خنچه می‌آوردند و امروز ماشین گل می‌زنند. برخی تصور می‌کنند این رسم مانند آن است که وقتی جوان یا نوجوانی از دنیا می‌رود برای او حجله می‌بندند و این مراسم از این قبیل است؛ اما این‌طور نیست؛ بلکه می‌گویند قاسم عقد کرد. نمی‌گویند این حجله برای آن است که آرزوی دامادی تو را داشتیم؛ می‌گویند داماد کربلا است.
آیا شرکت در این مراسم با علم به غیر واقعی بودن آن جایز است؟
همچنین آیت‌الله محسن حیدری دیگر محقق تاریخ اسلام و تشیع در این باره در گفت‌وگو با ایکنا گفت: بحث عروسی قاسم بین مناطق شیعه چه در ایران و چه در عراق مشهور است ولی مستند تاریخی درست و حسابی ندارد.
سندی برای این موضوع ذکر نشده است
برای اولین بار در قرن دهم کتابی به نام «روضه‌الشهدا» واعظ کاشفی این قصه را عنوان کرده هر چند سندی برای آن ذکر نکرده است. پس از آن مرحوم طریحی نیز این داستان را مطرح کرده است. پس از آن نیز کتاب‌های متأخر بیشتر در عالم شعر و ادبیات این را نقل کرده و رواج پیدا کرده است.
اما در بین کتب اصلی و مقاتل معتبر و قدیمی اثری از این روایت وجود ندارد. از طرفی شرایط روز عاشورا شرایط عادی و مناسبی برای این مراسم نبوده است و چنین شرایطی نمی‌توانست فراهم باشد.
در برخورد با مجالسی که در آنها از عروسی قاسم صحبت می‌شود اگر در حد شعر و زبان حال باشد عیبی ندارد، اما اگر کسی بخواهد به عنون واقعه تاریخی به آن بپردازد و آن را نقل کند، مستند نیست و سند معتبری ندارد.
انتهای پیام
