تبیین عقلانی «تقلید» از طبیبان روحانی/ دستورالعمل آیت‌الله بهجت برای رفع گرفتاری

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام فاطمی‌نیا در چهارمین جلسه سوگواری دهه عاشورا مصادف با شب پنجم ماه محرم به شرح روایتی از پیامبر اکرم(ص) پرداخت و عنوان کرد: این وعده پیامبر اکرم(ص) است که فرمودند: «مَنْ عَمِلَ بِمَا عَلِمَ وَرَّثَهُ اللَهُ عِلْمَ مَا لَمْ يَعْلَمْ؛ هر کس عمل کند به آنچه می‌داند خداوند او را میراث‌دار آنچه نمی‌داند می‌کند». روایت گفته است: «ما عَلِم» نه «ما تَوهّم»؛ یعنی اینگونه نیست که طرف خوابی ببیند و به آن عمل کند.
وی ادامه داد: ما یک‌سری علوم دینی داریم که به تقلید از انبیا گرفته شده است و سپس از ائمه(ع). اگر اینها در دست نبودند نوبت به مجتهدین جامع‌الشرایط می‌رسد. گاهی اوقات افرادی سخنانی می‌گویند که ناشی از عدم اطلاع است. مثلا دخترخانمی می‌گفت: نباید تقلید کرد، باید تحقیق کرد. این حرف، حرف خوبی است؛ اما وقتی شما پیش دکتر می‌روی می‌گویی من نمی‌توانم از تو تقلید کنم بلکه باید تحقیق کنم. چطور شما تسلیم پزشک می‌شوی اما تسلیم پزشک روحانی نمی‌شوی؟ تسلیم آیت‌الله بهجت نمی‌شوی. معلوم است تو معنای تقلید را درست نفهمیده‌ای.
کارشناس معارف اسلامی خاطر نشان کرد: تقلید یک معنای عرفی دارد، یک معنای لغوی. معنای عرفی و محاورهای آن این است که انسان شبیه یک چیزی را بسازد. مثلا این بدلیجاتی که برای خانم‌ها می‌خرند. در کشورهای عربی به این بدلیجات می‌گویند: «الموجوهرات التقلیدیه». این یک معنی عرفی و محاوره‌ای است. آن کسی که می‌گوید نباید تقلید کرد فقط معنای محاوره‌ای را می‌داند. معنای لغوی تحقیق یعنی واگذاری کار به دیگری. مجتهدین ما درس خوانده‌اند، زحمت کشیده‌اند. برای نگارش این رساله‌ها پنجاه سال تلاش شده است. اگر رساله نباشد شما احکام خمس و نماز و ... را چه کار می‌کنید؟
حجت‌‌الاسلام فاطمی‌نیا ادامه داد: این آقایانی که درس خوانده‌اند و ما از آنها تقلید می‌کنیم نحو و صرف خواندند، اصول خواندند. کتبی که مجتهدین می‌خوانند دشوار است و اگر شما ببینید تعجب می‌کنید. سال 45 یک امتحانی از ما گرفتند و ما در آن قبول شدیم. یک شیخ پیرمردی که امتحان می‌گرفت پرسید فرق قطع موضوعی و قطع طریقی چیست؟ همه حاضران امتحان به هم نگاه می‌کردند. این درس‌ها دشوار است. خواندن کتب اصولی دشوار است. رسائل شیخ مرتضی انصاری را کسی بفهمد مجتهد است. آدم بخواهد علوم دینی را بیاموزد باید درس بخواند. بنابراین باید کتاب و سنت را آموخت، درایه و علم لغت و علم روایت را فراگرفت. دانستن و مردم را هدایت کردن کار ساده‌ای نیست و زحمت دارد.
وی ضمن نقل عباراتی از فیض کاشانی تصریح کرد: فیض کاشانی که فیلسوف است می‌گوید: علوم عقلیه در سلامت قلب کافی نیست، گرچه قلب به آنها محتاج است. همچنانکه عقل در صحت بدن هم کافی نیست. وی می‌گوید: شنیدن از استاد تو را بی‌نیاز از عقل نمی‌کند. کسی که فقط می‌گوید باید تقلید کرد و عقل را منعزل می‌کند جاهل است؛ همچنانکه کسی که فقط به مجرد عقل اکتفا می‌کند و کار به قرآن و سنت ندارد مغرور است. فیض هشدار می‌دهد: برحذر باش که یکی از این دو گروه باشی. علوم عقلیه مثل غذا است و علوم شرعیه مثل دوا است. نه می‌شود غذا نخورد و نه می‌شود دوا نخورد بلکه هر دو لازم است.
وی در ادامه افزود: یک شخصی کتاب تفسیری نوشت. برخی به او اشکال گرفتند که تو فقط از شرع حرف زده‌ای. مولف تفسیر که خودش اهل عرفان بود نامه‌ای نوشت و گفت: اهل عرفانی که از شریعت بی‌بهره باشند یک عباسی نمی‌ارزد و آن اهل شریعتی که از عرفان بی‌بهره باشد هم یک عباسی نمی‌ارزد. هر دو لازم است. جمع‌بندی کلام اینکه عمل، نیازمند دانستن است. دانستن دو حوزه دارد: علوم شرعیه که یا باید خود آدم بیاموزد یا اینکه از فقها تقلید کند. حوزه دوم علوم عقلیه و علوم طریقت است که باید از اهلش یاد گرفت.
فاطمی‌نیا در ادامه به داستانی ناگفته از آیت‌الله بهجت اشاره کرد و گفت: خدا شاهد است از غیر از آیت‌الله بهجت این مطلب از کسی شنیده نشده است. داستان این است: یک نفر خیلی طلبکارانه بدون هیچ خضوع و احترامی آمد پیش آیت‌الله بهجت و گفت: من سیدم تو هم هر چه داری از جد من داری. من با شما کاری دارد. آیت‌الله بهجت گفتند: بفرمایید. آن مرد گفت: من یک گرفتاری دارم . بنده نمی‌خواهم آن گرفتاری را اینجا نقل کنم. اگر ما باشیم می‌گوییم برو چله بگیر، برو قربانی کن، ده روز این ذکر را بگو و ... .
وی ادامه داد: آیت‌الله بهجت پزشک است و می‌داند در مکتب اهل بیت(ع) از این پیچ و خم‌ها نیست. ایشان در جواب آن مرد چیزی گفت که به امام حسین(ع) سوگند می‌خورم بنده تاکنون نشنیده‌ام. ایشان فرمود: «چند صلوات بفرست به نیت دریافت تمام آثارش که از جمله خواصش عشق اهل بیت(ع) است». ذکر «بک یاالله» که در شب قدر می‌گوییم باید به نیت دریافت تمام خواصش گفته شود. هر کار معنوی که می‌کنید باید به نیت دریافت تمام آثار و خواصش باشد.
انتهای پیام