موانع عمده شکل‌گیری فضای گفت‌وگوی عالمانه/ حاکمیت مواضع کلیشه‌ای و سیاست‌زده در مسائل کارشناسی
گروه سیاسی ــ کارشناس مسائل سیاسی نگاه سیاست‌زده به مسائل و بی‌توجهی نظام تعلیم و تربیت به تعمیق فرهنگ گفت‌وگو و نقد را از جمله موانع شکل‌گیری فضای گفت‌وگوی عالمانه در جامعه و نهادهای سیاسی کشور دانست و گفت: در چنین فضایی حتی مباحث فکری و نظری بدون تأمل در قالب خط‌کشی‌های سیاسی پیشداوری می‌شود. در واقع موضع‌گیری‌های کلیشه‌ای، بدون تأمل و از پیش دیکته‌شده بر فضای کارشناسی کشور حاکم شده است که نحوه بررسی مسائلی مانند برجام، FATF ، CFT و سند 2030 گواهی بر آن است.
به گزارش ایکنا؛ یکی از آفات امروز جامعه ایران که به ویژه در عرصه سیاسی بروز و ظهور بیشتر و ملموس‌تری دارد، عدم شکل‌گیری فضای گفت‌وگوی عالمانه و کارشناسانه حول مسائل کلان و مهم کشور است. نمونه این اتفاق را می‌توان در نحوه بررسی اخیر لایحه cft یا پیش از این در برجام مشاهده کرد که متأسفانه به جای اینکه منجر به افزایش آگاهی جامعه پیرامون ابعاد و جوانب این مسائل شود بیشتر به شکل‌گیری دو جبهه موافقان و مخالفان و تکفیر و تخریب دو طرف منجر شده و این دو قطبی شکل گرفته در سطوح سیاسی به سطوح اجتماعی نیز سوق یافته و جامعه را دچار التهاب کند.
لذا به نظر می‌رسد موانع شکل‌گیری فضای گفت‌وگوی عالمانه و کارشناسی در جامعه به ویژه در سطوح کلان نیازمند بحث و بررسی بیشتر در گفت‌وگو با کارشناسان و صاحب‌نظران است.
دو مانع عمده در برابر شکل‌گیری فضای گفت‌وگو و نقد عالمانه در کشور
محمد جواد آرین‌منش، عضو حزب مؤتلفه اسلامی و نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در خصوص این موانع گفت: به نظر می‌رسد دو عامل عمده را می‌توان به عنوان مانع شکل گرفتن یک فضای گفت‌وگو و نقد علمی و کارشناسی برشمرد؛ نگاه سیاسی یا به عبارت بهتر سیاست‌زده به مسائل و عدم آموزش نحوه گفت‌وگو و نقد که ریشه در نظام اموزش و پرورش کشور دارد. متاسفانه هم فرهنگ گفت‌وگو، نقد و مناظره در جامعه نهادینه و تعمیق نشده و هم اینکه قضاوت‌های عجولانه، از پیش تعیین‌شده و کلیشه‌ای در کشور حاکم است.
وی ادامه داد: به عبارتی مباحث فکری و نظری بدون تأمل در قالب خط‌کشی‌های سیاسی قرارمی‌گیرد و پیشداوری می‌شود. در واقع موضع‌گیری‌های کلیشه‌ای، بدون تأمل و از پیش دیکته‌شده بر فضای کارشناسی کشور حاکم شده است. اگر مباحثی مانند برجام، FATF ، CFT ، سند 2030 و ... که در سال‌های اخیر در فضای عمومی کشور مطرح شده مورد بررسی و کنکاش قرار بگیرد می‌بینیم اگر از برخی افراد پرسیده شود نظرتان درباره این مباحث چیست، اعلام مخالفت یا موافقت جدی می‌کنند اما وقتی سؤال شود که یکی از بندهای این مباحث و اسناد را بیان کنید قادر به ارائه پاسخ نیستند و چون شنیده‌اند این سند سند خوبی هست یا نیست، همان شنیده‌ها را، که براساس گرایش سیاسی خاص‌شان است، به عنوان نظر قطعی خود بیان می‌کنند.
نسبت به آموزه‌های قرآنی پیرامون فرهنگ نقد و گفت‌وگو عقب‌ماندگی جدی داریم
آرین‌منش این آفت را در نتیجه فقدان یک کار فرهنگی بلندمدت دانست و اظهار کرد: در نظام تعلیم و تربیت کشور، فرهنگ نقد، گفت‌وگو و مداقه در امور مورد توجه قرار نگرفته است. این در حالی است که در آموزه‌های قرآنی و اسلامی پیرامون فرهنگ گفت‌وگو مسائل زیادی مطرح شده که نسبت به آن عقب‌ماندگی‌های جدی داریم.
این کارشناس مسئل سیاسی عنوان کرد: در قرآن پیرامون گفت‌وگو، شنیدن سخنان یکدیگر و انتخاب اصلح آیات فراوانی وجود دارد؛ «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَه» قرآن به کسانی که سخنان و اقوال گوناگون را می‌شنوند و بهترین انها را برمی‌گزینند بشارت داده است. یا اینکه قرآن مؤمنان را به «جدال احسن» دعوت کرده است؛ «دْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَن».
وی افزود: نکات دیگری که قرآن و آموزه‌های دینی در این باره بر آن تأکید می‌کند ارائه برهان و دلیل در گفت‌وگو، حق‌مداری، پرهیز از سوء ظن و گمان نادرست به افراد، تواضع در سخن گفتن، پرهیز از پرخاشگری و بیان کلمات ناپسند و رعایت تقوا در بیان مطالب است که متأسفانه در نظام اموزش و پرورش و عرصه سیاسی به آن توجهی نمی‌شود و چون این آموزه‌ها رواج نیافته و در میان آحاد جامعه و به ویژه سیاسیون کشور تعمیق نشده و نگاه و رویکرد سیاسی و جناحی بر رویکرد نقد عالمانه و کارشناسی غلبه دارد، باعث می‌شود نظرات ارائه شده بر گوینده آن نظر تطبیق داده شده و براساس خط‌کشی‌های سیاسی موجود، پیش‌داوری‌های عجولانه، غیر منطقی و نااگاهانه نسبت به مسائل انجام گیرد.
خطرات غلبه رویکرد سیاسی بر رویکرد کارشناسی بر نهاهای عالی تصمیم‌گیر
آرین‌منش درباره خطرات و آفات غلبه رویکرد سیاسی بر کارشناسی بر نهادهای رسمی کشور مانند مجلس گفت: حاکمیت تصلب نظر، عدم انعطاف و خلأ گفت‌وگو، نقد و کارشناسی عالمانه زمانی خطرناک‌تر است که به سطوح عالی تصمیم‌گیری کشور و نهادی مانند مجلس نفوذ و رخنه پیدا کرده و در آنجا غلبه یابد و به یک تعصب خشک تبدیل شود.
عضو حزب مؤتلفه اسلامی در پایان ابراز کرد: در هر سند، برنامه و پروتکلی موارد قوت و ضعف وجود دارد و عقل و کارشناسی اقتضاء می‌کند که نکات مثبت و منفی با هم دیده شده و مورد بررسی عالمانه قرار گیرد. اما رویکرد سیاسی، جناحی و افراطی مانع از این می‌شود که حتی نکات مثبت یک سند یا طرح دیده شود و غلبه یافتن این چنین نگاهی در نهادهای عالی کشور خطرات زیادی برای منافع ملی و آینده کشور به دنبال خواهد داشت و چه بسا که به واسطه حاکمیت چنین نگاهی به اسم دفاع از نظام و انقلاب به ضرر و انقلاب و نظام و علیه منافع و مصالح مردم عمل شود.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
