فرارسیدن زمان رصد اقدامات ملی سند راهبردی آموزش عمومی قرآن

به گزارش ایکنا؛ به‌بهانه تشکیل پنجاهمین جلسه کمیسیون آموزش عمومی قرآن با حضور وزیر آموزش و پرورش طی هفته گذشته برآن شدیم تا بار دیگر نگاهی به متن سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کشور بیندازیم، سندی که برآن است تا با به‌کارگیری حداکثری ظرفیت‌های آموزش رسمی کشور و به‌مشارکت گرفتن حداکثری نظام غیر رسمی آموزش عمومی قرآن به‌اهدافش دست یابد.

اما اینکه تاکنون این سند ـ که عنوانش از اوایل دهه 90 شنیده می‌شد و سخن از پیش‌نویس آن بود و اینکه با تصویبش شاهد تحول بزرگی خواهیم بود که می‌توان به مصاحبه سیدعلی سرابی، یکی از اعضای این کمیسیون به تاریخ 3 اردیبهشت 90 با ایکنا اشاره کرد،ـ چقدر توانسته است به‌بخشی از اهداف خود دست باید، امری است که باید کار بحث و بررسی آن را آغاز کرد. چه رسانه‌ها و چه دلسوزان در آموزش و پرورش و چه تمامی اعضای جامعه قرآنی باید دیگر به‌دنبال آن باشند تا رسیدن به اهداف این سند را رصد کنند.

در متن این سند شاهدیم که اقدام‌ها برای تحقق این سند با عنوان اقدام ملی مطرح شده است و تاریخ از سال 1396 در کنار آن درج شده است، یعنی اقدامی که حداقل بخشی از آن می‌تواند، تاکنون به‌جایی رسیده باشد که بتوان بیان کرد.

باز تأکید می‌شود که به هرحال شورایی با نام شورای توسعه فرهنگ قرآنی، تحت لوای شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفته است و کمیسیونی را تشکیل داده که تمامی نهادهایی که به‌نوعی کار آموزش قرآن را انجام می‌دهند در آن عضو هستند و محلی برای تصمیم‌گیری درباره این امر مهم شده است و باید وجود این کمیسیون را مغتنم دانست و به‌دنبال آن بود که با وجود این سند و 50 جلسه برگزاری کمیسیون، تاکنون چه نتایجی حاصل شده است. چنددرصد این اقدام‌ها منوط به‌آمدن بودجه اجرای طرح‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی بوده است و چند درصد نیاز به هماهنگی و انسجام میان دستگا‌ه‌ها را داشته است. در ادامه متن کامل سند آموزش عمومی قرآن کریم بار دیگر بازنشر داده می‌شود تا با اهداف، راهبردها و اقدامات ملی آن بیشتر آشنا شویم.

سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کریم

با توکل بر خداوند متعال و با عزم ملی برای نیل به جامعه متمسک به قرآن و عترت‌(ع) و به‌منظور تحقق اهداف، سیاست‌ها و راهبردهای منشور توسعه فرهنگ قرآنی در حوزه تخصصی آموزش عمومی قرآن و اجرایی‌سازی ماده 4 قانون برنامه پنجم توسعه کشور، راهکار 3-1 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و جزء جیم ماده 37 قانون احكام دائمي برنامه‌‌هاي توسعه كشور و به‌منظور راهبری برنامه‌ها و فرایندهای آموزشی خواندن و درک مفاهیم و معارف قرآن که برای انس آحاد جامعه با قرآن و استفاده از آن ارائه می‌شود، شورای توسعه فرهنگ قرآنی در جلسه 37 مورخ 28/5/96 به‌پیشنهاد جلسه 49 مورخ 17/12/95 کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور «سند راهبردی توسعه آموزش عمومی قرآن کریم کشور» را به‌شرح زیر به‌تصویب رساند:

اصول حاکم
1. به‌كارگيری حداكثری ظرفيت‌های نظام آموزش رسمي كشور در تحقق اهداف آموزش عمومي قرآن كريم
2. توسعه و مشارکت حداکثری نظام غیررسمی آموزش عمومی قرآن، هماهنگ با نظام رسمی
3. تقدم تولید دانش و تأمین نیروی انسانی کارآمد مورد نیاز بر سایر فعالیت‌ها
4. توجه به فضاسازی فرهنگی و ایجاد و تقویت انگیزه در مخاطبان، در تمامی اقدامات و مراحل اجرای سند

اهداف
1. دست‌یابی به صلاحیت‌های عمومی و حرفه‌ای آموزش عمومی قرآن در عوامل انسانی دست‌اندرکار آن تا پایان سال 1400
2. تحقق کامل اهداف مصوب آموزش عمومی قرآن کشور در برونداد نظام آموزش و پرورش از سال‌ 1402
3. استقرار پایدار سازوکارها و اقدامات طرح ملی حفظ قرآن کریم برای دستیابی به 3.5 میلیون حافظ کل قرآن در 1404

راهبردها و اقدامات ملّی
راهبردهای این سند متناسب با زیرنظام‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از این قرار است:
راهبرد ملی 1: استقرار نظام راهبری و مدیریت کلان فعالیت‌های آموزش عمومی قرآن
اقدام‌های ملی:
1. ایجاد و استقرار مرکز توسعه آموزش عمومی قرآن کشور به‌عنوان دبیرخانه کمیسیون زیر نظر وزیر آموزش و پرورش و شناسایی و تأمین نیروی انسانی کارآمد لازم برای مرکز، ترجیحاً از درون این دستگاه جهت ایفای نقش راهبری اجرای سند(سال 1396)
2. طراحی و استقرار سازوکارهای لازم برای اجرای طرح ملی حفظ قرآن کریم در آموزش و پرورش(سال 1396)
3. طراحی و استقرار سامانه هوشمند برنامه‌ریزی عملیاتی و نظارت بر اجرای سند در دبیرخانه کمیسیون(سال 1396)
4. طراحی و اجرای برنامه‌های اشاعه و ترویج سند، اهداف مصوب آموزش عمومی قرآن و طرح ملی حفظ قرآن(از سال 1396)
5. نیازسنجی و تدوین مقررات لازم برای تسهیل اجرای سند و پیشنهاد آن به مراکز تصمیم‌گیری(از سال 1396)

راهبرد ملی 2: تقویت نظام تربیت معلم و تأمین منابع انسانی آموزش عمومی قرآن
اقدام‌های ملی:
1. حمایت از تشکیل شبکه فعالان آموزش عمومی رسمی و غیررسمی قرآنی کشور و اجرای طرح‌های گفتمان‌سازی آموزش عمومی قرآن (از سال 1396)
2. تدوین برنامه تشویقی - اداری ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای آموزش قرآن آموزگاران ابتدایی، دبیران قرآن، دینی و عربی متوسطه، مربیان تربیتی و سایر عوامل انسانی مرتبط با آموزش قرآن در کمیسیون و تصویب آن در مراجع مرتبط در آموزش و پرورش (سال 1396) و اجرای آن (ابتدای سال 1397)
3. طراحی و اجرای برنامه توانمندسازی قرآنی مربیان مهدهای کودک و پیش‌دبستانی(از سال 1397)
4. طراحی سازوکارهای تشویقی- اداری ارتقای قرآنی کلیه کارکنان آموزش و پرورش بر اساس اهداف آموزش عمومی قرآن کریم در کمیسیون و تصویب آن در در مراجع مرتبط در آموزش و پرورش و اجرای آن(سال 1397)
5. طراحی، تصویب و پیاده‌سازی سازوکارهای لازم برای احراز شاخص‌های اهداف آموزش عمومی قرآن کریم و جذب استعدادهای قرآنی در نظام گزینش دانشجویان دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و همچنین داوطلبان استخدام آموزش و پرورش، با همکاری مشترک بخش‌های مرتبط در وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (از سال 1397)
6. طراحی، تصویب و اجرای برنامه‌ تشویقی - اداری ارتقای قرآنی دانشجویان، اساتید و کارکنان دانشگاه فرهنگیان و مراکز حوزوی (از سال 1397)
7. تدوین و تصویب دروس و محتوای قرآنی برای رشته‌های مرتبط و تأسیس رشته‌های تخصصی آموزش عمومی قرآن کریم در دانشگاه فرهنگیان و سایر مراکز دانشگاهی و حوزوی در مقاطع مختلف تحصیلی (از سال 1397)
8. تدوین و اجرای ضوابط ارزیابی و طبقه‌بندی مربیان، معلمان و مدرسان تجربی آموزش عمومی قرآن در نظام غیر رسمی کشور، توسط کمیسیون و تصویب در شورای توسعه فرهنگ قرآنی (سال 1397)
9. طراحی و اجرای طرح تربیت مدرس آموزش عمومی قرآن برای تأمین نیروی توانمند مجری برنامه‌های تربیت معلم و مربی قرآن با اولویت اساتید حوزه و دانشگاه (از سال 1396)
10. استانداردسازی و توسعه برنامه‌های آموزش آزاد تخصصی در حوزه آموزش عمومی قرآن براساس اهداف آموزش عمومی قرآن کشور و حمایت مالی و حقوقی از اجرای آن در مراکز مختلف دولتی، عمومی و مردمی (سال 1397)
11. طراحی و اجرای طرح جامع شناسایی و آموزش افراد مستعد تربیت مربی، معلم و مدرس قرآن از میان طلاب، دانشجویان، کارکنان دستگاه‌ها و عموم مردم (از سال 1396)
12. حمایت از راه‌اندازی و فعالیت مراکز آموزش آزاد تخصصی حوزه آموزش عمومی قرآن در استان‌ها به ویژه مناطق محروم (از سال 1397)
13. طراحی و پیاده‌سازی نظام حمایت‌های اجتماعی برای فعالان آموزش عمومی قرآن کشور (از سال 1397)

راهبرد ملی 3: استقرار و توسعه برنامه درسی ملی آموزش عمومی قرآن در بخش‌های دولتی و مردمی
اقدام‌های ملی:
1. سطح‌بندی اهداف آموزش عمومی قرآن و طراحی، تصویب و پیاده‌سازی نظام یکپارچه تعیین سطوح و مدارک آموزش عمومی قرآن کریم برای نظام رسمی و غیررسمی در کمیسیون (سال 1396)
2. طراحی و استقرار سازوکار آزمون استاندارد آموزش عمومی قرآن کشور با هماهنگی سازمان سنجش آموزش کشور و اعمال آن به عنوان درس مستقل با ضریب متناسب در آزمون گروه‌های مختلف تحصیلی دانشگاهی و آزمون‌های ورودی حوزوی و استخدامی کشور، با همکاری وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مدیریت حوزه‌های علمیه و سازمان امور اداری و استخدامی (از سال 1397)
3. اجرای مطالعات جمعیت‌شناختی و تهیه اطلس جامع مخاطبان آموزش عمومی قرآن (سال 1396)
4. به‌روزرسانی، استانداردسازی و جامعیت‌بخشی برنامه‌های آموزش عمومی قرآن کریم نظام رسمی و غیررسمی در مؤلفه‌های اهداف، محتوا، روش‌ها، رسانه‌ها، زمان، فضا و تجهیزات و ارزشیابی بر اساس اهداف آموزش عمومی قرآن کشور (سال 1397)
5. توسعه اجرای دوره‌های استاندارد آموزش عمومی قرآن برای کارکنان دستگاه‌های کشوری و لشکری، همراه با اعمال تشویقات اداری مناسب (از سال 1397)
6. حمایت از برگزاری دوره‌های استاندارد آموزش عمومی قرآن برای اقشار مختلف اعم از سربازان، بانوان، ورزشکاران، هنرمندان، کارگران، زندانیان و خانواده‌های آنان به ویژه در مناطق محروم کشور، خصوصاً با استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی (از سال 1397)
7. طراحی و تصویب برنامه‌های درسی متناسب با پایه‌های مختلف تحصیلی با محوریت حفظ توأم با درک مفاهیم و معارف قرآن در راستای تربیت حفاظ کل قرآن کریم (سال 1397)
8. طراحی‏، تصویب، اشاعه و اجرای برنامه‌های درسی انس محور برای مهدها و مراکز پیش دبستانی قرآنی (از سال 1397)
9. طراحی و حمایت از تولید و انتشار مصحف‌های آموزشی متناسب با گروه‌های مختلف مخاطبان آموزش عمومی قرآن کریم (از سال 1396)
10. حمایت از اجرای برنامه‌های گفتمان‌سازی برای جذب مخاطبان مختلف به آموزش عمومی قرآن و برنامه‌ریزی برای اشاعه محتوای آموزش عمومی قرآن در فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی با هماهنگی کمیسیون فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی (از سال 1396)

راهبرد ملی 4: ارتقای تأمین و تخصیص منابع مالی نظام آموزش عمومی قرآن کشور
اقدام‌های ملی:
1. تأمین منابع مالی مستقل (ردیف بودجه مستقل) برای اجرای طرح ملی حفظ قرآن در بودجه سنواتی کشور (از سال 1397)
2. طراحی و پیاده‌سازی سازوکارهای افزایش مشارکت مالی مردمی در توسعه آموزش عمومی قرآن به ویژه برای مناطق محروم (سال 1397)
3. استقرار نظام بودجه‌ریزی عملیاتی فعالیت‌های آموزش عمومی قرآن در بخش‌های دولتی،‏‏ عمومی و مردمی‏‏ (سال 1396)
4. تهیه و انتشار گزارش تفصیلی و تفکیکی تخصیص منابع مالی آموزش عمومی قرآن بابت اجرای برنامه‌های بخش‌های مختلف دولتی و مردمی از بودجه عمومی کشور به صورت سالانه (از سال 1396)

راهبرد ملی 5: توسعه فضا، تجهیزات و فناوری‌های آموزش عمومی قرآن
اقدام‌های ملی:
1. تسهیل و حمایت از راه‌اندازی و توسعه تدریجی مهدها و مراکز پیش‌دبستانی قرآنی انس‌محور در نظام رسمی و غیررسمی (از سال 1396)
2. تسهیل و حمایت از راه‌اندازی و افزایش دوره‌های تخصصی قرآنی با محوریت حفظ توام با درک مفاهیم و معارف قرآن به ویژه در دوره متوسطه (از سال 1396)
3. تسهیل و حمایت از راه‌اندازی و فعالیت مراکز و مؤسسات آموزش عمومی قرآن مردمی توسط افراد واجد شرایط به ویژه فرهنگیان با اولویت مناطق روستایی و عشایری (از سال 1397)
4. تسهیل امکان استفاده مؤسسات مردمی قرآنی از فضاها و امکانات در اختیار آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های اجرایی، برای توسعه آموزش عمومی قرآن با اولویت کارکنان دستگاه‌ها و خانواده آنان (از سال 1397)
5. تسهیل و حمایت از ایجاد کسب و کارهای مبتنی بر فناوری‌های نوین در حوزه آموزش عمومی قرآن با اولویت فرهنگیان، نخبگان و جوانان (از سال 1397)
6. تسهیل و حمایت از شبکه‌سازی بخش‌ها‏، مراکز و مؤسسات فعال در آموزش عمومی قرآن کریم (از سال 1397)
7. حمایت از تولید و عرضه کالاها و خدمات فرهنگی، هنری و رسانه‌ای مؤثر در ایجاد انگیزه و جذب اقشار مختلف به آموزش عمومی قرآن (از سال 1397)
8. حمایت از تشکیل هسته‌های آموزش قرآن به ویژه روانخوانی و حفظ قرآن در تمامی مساجد، بقاع متبرکه و پایگاه‌های مقاومت بسیج (از سال 1396)
9. تسهیل و حمایت از راه‌اندازی و توسعه مؤسسات مردمی آموزش تخصصی حفظ توام با درک مفاهیم و معارف قرآن کریم در مناطق مختلف کشور (از سال 1396)
10. حمایت از تولید و عرضه برنامه‌های جذاب آموزش عمومی قرآن در شبکه‌های مختلف رسانه ملی و در صورت ضرورت، راه‌اندازی شبکه‌های تخصصی آموزشی به ویژه در زمینه حفظ قرآن (از سال 1396)
11. حمایت از تولید و عرضه برنامه‌های آموزش عمومی قرآن در فضای مجازی برای مخاطبان داخل و ایرانیان خارج از کشور (از سال 1397)

راهبرد ملی 6: توسعه مطالعات و ارتقای نظام پژوهش و ارزشیابی آموزش عمومی قرآن کشور
اقدام‌های ملی:
1. تشكيل گروه‌های مطالعات و پژوهش‌هاي قرآن‌آموزي در پژوهشگاه‌ها و پژوهشكده‌هاي آموزش و پرورش (از سال 1397)
2. حمایت از شکل‌گیری گروه‌های پژوهشی و مطالعاتی در دستگاه‌های فعال در حوزه آموزش عمومی قرآن، با تصویب کمیسیون (از سال 1396)
3. اجرای مطالعات لازم برای پیگیری تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن در برنامه و محتوای دروس مختلف دانش‌آموزان به ویژه دروس عربی، دینی و فارسی (سال 1397)
4. حمایت از برگزاری نشست‌ها‏، همایش‌های علمی، کرسی‌های نقد و بررسی و نظریه‌پردازی در حوزه آموزش عمومى قرآن کریم توسط مراکز علمی و پژوهشی مرتبط (از سال 1396)
5. حمایت از تولید و انتشار مقالات و نشریات علمی- ترویجی و علمی- پژوهشی در حوزه آموزش عمومی قرآن (از سال 1396)
6. حمایت از اجرای پایان‌نامه‌ها و تحقیقات دانشگاهی و حوزوی در حوزه آموزش عمومی قرآن (از سال 1396)
7. تدوین و تصویب شاخص‌های توسعه نظام آموزش عمومی قرآن و تعیین سازوکارهای لازم برای ارزیابی فعالیت بخش-های مختلف کشور (از سال 1397)
8. طراحی و اجرای پیمایش ملی تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن کشور برای اقشار مختلف به صورت دوره‌ای و پیمایش سالانه برونداد دوره‌های تحصیلی دانش‌آموزان (از سال 1397)

چارچوب نهادی و الزامات اجرایی سند
1. مسئولیت سیاست‌گذاری کلان و ارزیابی و نظارت راهبردی بر اجرای سند و تصویب اقدامات جدید پیشنهادی کمیسیون، بر عهده شورای توسعه فرهنگ قرآنی است.
2. مسئولیت برنامه‎ريزي و هماهنگي، نظارت و ارزيابي عملیاتی و تدوین و تصویب سياست‌هاي اجرايي، بر عهده کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور است.
3. به منظور برنامه‌ریزی و پیگیری تحقق اقدامات سند‏، کارگروه‌های متناظر با راهبردهای سند توسط کمیسیون تشکیل می‌شود. کارگروه‌های تخصصی کمیسیون مسئولیت نظارت و ارزیابی برنامه‌های اجرا شده توسط دستگاه‌های اجرایی را در چارچوب این سند برعهده دارند و دستگاه‌های مشارکت‌کننده موظفند در دوره‌های یک‌ساله، نتایج حاصل از اجرای برنامه‌ها را به کمیسیون گزارش کنند.
4. کلیه دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی‏، و همچنین مؤسسات و نهادهای مردمی مورد حمایت، موظف به همکاری با دبیرخانه کمیسیون تخصصی در اجرای سند می‌باشند.
5. دبیرخانه کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت 6 ماه پس از تصویب سند، جزئیات اقدام‌های ملی را در قالب شناسنامه اقدام شامل: تعیین دستگاه‌های مسئول و همکار، افق زمانی، اهداف کمّی، شاخص‌های عملکردی، الزامات و سایر توضیحات مورد نیاز اقدام، با همکاری دستگاه‌های مربوط تدوین کند. شناسنامه‌های اقدام پس از تصویب در کمیسیون، با امضای رئیس کمیسیون، به دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط ابلاغ می‌شود.
6. مسئولیت بررسی برنامه‌های حوزه آموزش عمومی قرآن دستگاه‌ها و نهادهای مختلف دولتی‏، عمومی و مردمی برای استفاده از اعتبارات اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی و نظارت عام و مرحله‌ای بر اجرای آن، برعهده کمیسیون است.
7. کمیسیون موظف است گزارش سالانه وضعیت آموزش عمومی قرآن کشور را به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه نماید.

*****************

سند راهبردی توسعه آموزش عمومی کشور مشتمل بر 4 اصل، 3 هدف، 6 راهبرد و 51 اقدام ملی به پیشنهاد کمیسیون توسعه آموزش عمومی قرآن کشور در جلسه 37 مورخ 28/5/96 شورای توسعه فرهنگ قرآنی به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است و کلیه مصوبات و سیاست‌های قبلی در موارد مغایرت با آن، منسوخ و بلااثر است و در سایر موارد، در صورت ضرورت، مورد بازنگری و اصلاح قرار می‌گیرد.
یادآور می‌شود، چشم انداز افق 1404 این سند دستیابی حداقل 50 درصد جوانان و30 درصد بزرگسالان به اهداف آموزش عمومی قرآن كريم
انتهای پیام