نشست تحلیل روش‌شناختی «مدخل‌التفسیر» برگزار شد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی حجت الاسلام محسن قمرزاده، دبیر علمی همایش ملی دیدگاه های علوم قرآنی حضرت آیت الله فاضل لنکرانی، عصر دیروز، 25 مهر ماه، در نشست تخصصی تحلیل روش شناختی کتاب «مدخل التفسیر» آیت الله العظمی فاضل لنکرانی با تمرکز بر پاسخگویی به شبهات قرآنی در آمفی تئاتر دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد اظهار کرد: مقاله مورد نظر رویکرد ایجابی به کتاب مدخل التفسیر داشته و در پی کشف روش از ذهن مجتهد و عمیق آیت الله لنکرانی است تا بتواند به یک ارائه مدل برای کسانی که می خواهند شبهات را پاسخ بدهند، برسد.

در ادامه حجت الاسلام علیرضا محمدی فرد، ارایه دهنده مقاله «تحلیل روش شناختی کتاب مدخل التفسیر» در خصوص ارائه مقاله خود خاطرنشان کرد: در این مقاله سعی شده با رویکردی تبیینی به سراغ کتاب مدخل التفسیر برویم. عنوان مقاله نیز به این جهت که از منظر روش شناسی رویکرد اصلی این کتاب پاسخگویی به شبهات است، به عبارتی تحلیل روش شناختی یا همان تحلیل فرایند پاسخگویی به شبهات قرآنی است.

وی افزود: در این مقاله سعی شده این کتاب از دو جهت مورد تحلیل روش شناختی قرار گیرد و عناصر دخیل در فرآیند پاسخگویی به شبهات قرآنی در آن مشخص شود که این تحلیل به دو روش فرایند محتوایی و ساختاری تقسیم شده است.

محمدی فرد تصریح کرد: مراد از فرایند محتوایی این است که گزاره‌ها و استدلال‌های به کار رفته در این کتاب به صورت ماده و استدلالی چه ویژگی و چه عناصری دارد. مراد از فرآیند ساختاری نیز چینش، نوع انتخاب و فرایند به کارگیری روش هاست.

وی ادامه داد: در فرآیند محتوایی چند بحث محور اصلی ما بوده که یکی انتخاب عناوین کتاب، رویکرد استدلالی مولف، تبیین چارچوب نظری کتاب و به لحاظ ساختاری شبهه شناسی کتاب، توجه به فرهنگ زمانه، مخاطب شناسی و طرح شبهه و چگونگی پاسخگویی به شبهات است.

ارایه دهنده مقاله «تحلیل روش شناختی کتاب مدخل التفسیر» عنوان کرد: غایت این طرح این است که کتاب مدخل التفسیر به عنوان کتابی موفق در پاسخگویی به شبهات، عناصر روش شناختی پاسخگویی به شبهات در آن مشخص شود و از آن مدلی استخراج شود که مورد استفاده پژوهشگران و دیگر کسانی که می‌خواهند در حوزه پاسخگویی به شبهات کار کنند، بکار آید. 

وی افزود: در حوزه انتخاب عناوین کتاب گرچه نام آن مدخل التفسیر است اما صرفا 4 بحث اصلی در آن وجود دارد که شامل مباحث اعجاز، قراعات قراب، اصول تفسیر و تحریف ناپذیری قرآن است. حال این سوال پیش می آید به لحاظ روش شناختی چرا مولف کتاب همین چهار عنوان را انتخاب کرده است؟ در بررسی متنی ما به این نتیجه رسیده ایم به این دلیل که این کتاب رویکرد پاسخگویی به شبهات قرآنی را دارد، این عناوین از جهت دفاع از حریم فهم قرآن و مباحث چالشی بسیار مهم است.

محمدی فرد با بیان اینکه دومین محور رویکرد استدلالی، استدلال‌های عقلی، نقلی و عقلایی ایشان در کتاب است، گفت: نویسنده برای اثبات شبهات از جهت ماده و صورت از منطق خودمان و روش قیاسی استفاده کرده و در مباحث نقلی نیز از روش نقلی و عقلایی را پیش گرفته است. وی همچنین از روش استقرایی نیز بهره برده و گاهی اوقات در زمینه اقناع مخاطب هم از تمثیل بهره می برد.

ارایه دهنده مقاله «تحلیل روش شناختی کتاب مدخل التفسیر» خاطرنشان کرد: نکته بسیار مهم تحقیقات امروزی که به عنوان ضعف تحقیقات علوم اسلامی است، آشکارسازی چارچوب نظری تحقیق است. چارچوب نظری تحقیق بسیار مهم است و چون باید مشخص شود مبانی معرفت و هستی شناسی آن چیست که بر اساس آن یک نویسنده مطلب می نویسد. در این کتاب چارچوب مشخص شده و در جای جای کتاب دیدگاه های خود را به صورتی بیان می کند که در منظومه فکری فلسفه اسلامی می گنجد.

وی ادامه داد: در فرایند ساختاری ایشان در شبهه شناسی به خوبی به موضوع پرداخته زیرا شبهه از جهاتی مهم است. اول اینکه سوال علمی روشن باشد و شبه زمانی اتفاق می افتد که موجب خدشه وارد شدن به آموزه و باورهای دینی باشد و مولف در برخورد با پرسش مطرح شده به  تفکیک بین پرسش شبهه آمیز و پرسش هایی که تاثیر چندانی در آموزه های قرآنی نداشته، پرداخته است.

محمدی فرد خاطرنشان کرد: حسن دیگر کتاب این است که شبهه را کاملا تببین کرده زیرا کتابی که برای پاسخگویی به شبهات نوشته می شود، باید برای خواننده کاملا مورد قبول باشد تا بتواند به مولف کتاب اعتماد کند. از نظر مخاطب شناسی، مخاطب این کتاب خاص بوده چون کتاب با اصطلاحات فنی نگاشته شده است.

حجت الاسلام جواد ایروانی گفت: چند نقد به این مقاله وجود دارد که شامل مسائل محتوایی و ساختاری و عدم تمایز مشخص آن ها، یعنی دو بخش اصلی مقاله است که از نظر محتوایی و ساختاری این دو بخش متمایز نشده است. 

وی ادامه داد: سومین نکته کمیاب بودن مقاله از حیث محتوا و تکرار بعضی از مثال ها و تشویش در عرضه مقاله است که خواننده را گیج می کند و بهتر بود با قلم پژوهشی و روان نگاشته می شد.

انتهای پیام