تجلی «پیاده‌روی اربعین» در مکتوبات؛ پیشنهادی برای مطالعه
گروه ادب ــ زیارت همراه با معرفت اربعین بدون مطالعه و شناخت کافی میسر نمی‌شود و ضروری است که کتاب‌هایی را در این زمینه مطالعه کنیم.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ در سال‌های اخیر آثار مکتوب بسیاری درباره پیاده‌روی اربعین به نگارش درآمده است. البته این آثار با رویکردهای مختلف ترویجی، تبلیغی، داستانی، هنری، پژوهشی و ... منتشر شده که مخاطبان می‌توانند براساس نیاز خود آن‌ها را مطالعه کنند. این امر تا حدودی ضروری به نظر می‌رسد، چراکه اگر بخواهیم زیارت اربعین همراه با معرفت باشد، نیاز به مطالعه بیشتری داریم که در این راستا تعدادی از تازه‌ترین آثار درباره این موضوع از سوی خبرگزاری ایکنا معرفی شده است.
پیاده‌روی اربعین؛ تأملات جامعه‌شناختی
کتاب «پیاده‌روی اربعین؛ تأملات جامعه‌شناختی» است که به کوشش محسن حسام مظاهری از سوی نشر آرما منتشر شده است. این اثر مقالاتی درباره بعد جامعه‌شناختی پیاده‌روی اربعین است. در مقدمه این کتاب آمده است؛ به نظر می‌رسد رشد اربعین آن‌قدر به سرعت رخ داده که پژوهشگران اجتماعی را غافلگیر کرده است. به همین دلیل هنوز ادبیات نظری و پژوهشی قابل توجهی پیرامون این آیین پدید نیامده است.
آنچه تاکنون درباره پیاده‌روی اربعین در منابع مکتوب فارسی آمده است، متونی با رویکرد تبلیغی ـ ترویجی بوده است. اغلب این آثار سفرنامه‌ها و آثار ادبی ـ هنری است و در معدود آثاری هم که با رویکرد پژوهشی نگاشته شده‌اند، ادبیات مذهبی بر سمت و سوی علمی غلبه داشته و نویسندگان بیش‌تر زبان به ستایش این آیین ــ این پدیده بی‌تردید عظیم و شگفت ــ گشوده‌اند، اما در مجموعه مقالات حاضر نویسندگان ــ که همه متعلق به نسل جامعه‌شناسان جوان ایرانی‌اند و بر مطالعات دین و تشیع تمرکز دارند ــ کوشیده‌اند بر تعلقات شخصی و مذهبی خود حتی‌الامکان فایق آمده و از منظر جامعه‌شناختی و گاه از منظر «انتقادی» به این پدیده بنگرند.
توشه سفیران اربعین
همواره پرسش‌‌هایی درباره زیارت اربعین مطرح می‌شود، از جمله اینکه آیا ظرفیت زیارت اربعین به همین مقدار است؟ آیا زائرانی که در گردهمایی بزرگ مستضعفان جهان شرکت می‌کنند، آمادگی‌های لازم را برای رشد معنوی و اثرگذاری اجتماعی پیدا کرده‌اند؟ آیا پای در عرصه سلوک فردی و اجتماعی گذاشته‌اند؟ آیا از بصیرت کافی برخوردارند تا در بزنگاه‌ها بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند؟ آیا مهارت‌های لازم را برای ارتباط بین ابنای امت اسلامی کسب کرده‌اند؟ سؤالاتی از این دست انتشارات سدید را بر آن داشت تا گامی هر چند کوچک در راستای تقویت این حرکت عظیم بردارد. پس از بحث‌ها و تفکرها و مشورت‌ها و با توجه به کار ویژه انتشارات سدید، این مجموعه بر آن شد تا کتابی خودآموز در قالب 40 درس برای ایجاد آمادگی‌های «معرفتی»، «گرایشی»، «بصیرتی» و «مهارتی» در مخاطبان تألیف و منتشر کند. این کتاب برای نخستین بار در سال جاری با شمارگان 5هزار نسخه به چاپ رسیده است.
موکب آمستردام
این کتاب خرده‌روایت‌هایی از زائران دوردست سیدالشهدا(ع) است که از اروپا به مقصد زیارت امام حسین(ع) رهسپار شده‌اند. زائرانی که امام حسین را نه در کربلا و نجف و قم و مشهد و...، بلکه در قلب اروپا یافته و دریافته‌اند که عشق حسین(ع) زمین و زمان و مکان نمی‌شناسد و چه بخواهی و چه نخواهی عالم‌گیر خواهد شد. فقط باید خود را به این دریای عظیم سپرد تا به ساحل آرامش رسید.
«موکب آمستردام» دومین گام و تلاش پس از کتاب موفق «پادشاهان پیاده» است که بهزاد دانشگر آن را به نگارش درآورده و در کمتر از یک سال به چاپ پنجم رسید. ناشر این کتاب «عهد مانا» است.
رستخیز
کتاب «رستخیز» اثر نفیسه مرشدزاده است که از سوی «نشر اطراف» به چاپ رسیده است. این اثر بیست و چهار روایت از روضه‌های عاشورایی بوده و همان جلد دوم «کآشوب» است؛ مجموعه‌ای که بنا دارد هر سال از منظری دیگر و آدم‌هایی دیگر به حال و هوای امروز روضه‌ها نگاه کند. نویسنده معتقد است که اغلب ارتباط با این حماسه به صورت منظوم شرح داده شده و روایت منثور و قصه کمتر به این آستان عرضه شده‌اند.
احضاریه
کتاب «احضاریه» در قالب اثری دینی در رفت و برگشت بین گذشته و حال، روایتی از زندگی یک روزنامه نگار نویسنده است که برای سفر به کربلا نه دعوت که احضار می‌شود. علی مؤذنی در این اثر از رخدادهایی مانند زیارت و آئین راهپیمایی عظیم اربعین برای نقل داستانی از حیات حضرت زینب(س) بهره برده است. این اثر را «نشر اسم» منتشر کرده و اکنون در راستای ترویج کتاب و کتابخوانی در طرح «روشنا» قرار گرفته است.
ادب حضور
کتاب «ادب حضور» آداب و مراقبات عزاداری سیدالشهداء(ع) و دستورات زیارت اربعین است که محمدتقی فیاض بخش آن را به تألیف کرده است. این اثر مجموعه شش جلدی است که به آداب و مراقبات مهم‌ترین ایام سال در نزد اهل معنا می‌پردازد؛ اوقاتی که در فرهنگ اهل بیت(ع) فرصتی ویژه برای سیر و سلوک توحیدی معرفی شده‌اند. این ایام عبارت‌اند از سه ماه رجب، شعبان و رمضان، اربعین (یعنی ماه ذی القعده، دهه اول ذی الحجه) و ایام سوگواری حسینی در محرم و صفر. این کتاب که از سوی انتشارات «فردافر» منتشر شده، عصاره دستورات اخلاقی و عبادی و همچنین معارف توحیدی پیرامون عزاداری سیدالشهداء(ع) بنا بر مکتب تربیتی علامه طباطبایی است.
پادشاهان پیاده
کتاب «پادشاهان پیاده» خرده‌روایت‌هایی از زیارت اربعین است که به قلم بهزاد دانشگر و محمدعلی جعفری تدوین شده است. این دو نویسنده همراه با مترجمان انگلیسی و عربی در سفر اربعین عازم نجف و کربلا شده‌اند. آن‌ها در این سفر سراغ نسبت افراد و زائران با امام حسین(ع) رفته و خاطراتشان از زیارت اربعین و نحوه پیوند خوردنشان با اباعبدالله(ع) را پرس‌وجو کرده‌اند.
همه اقشار را می توان در این کتاب دید و خواند: ایرانی، عراقی، اروپایی، مسلمان، غیرمسلمان، شیعه یا سنی، زن و مرد و کوچک و بزرگ حتی موکب‌دارها، پلیس، نویسنده، روزنامه نگار، عکاس، مجری، پزشک. این کتاب داستان دلدادگی این آدم‌هاست به اباعبدالله(ع). داستان‌های بسیار جذاب و خواندنی از کشش کربلا و پویش جاده نجف تا کربلا و پاهای تاول زده و دل‌های لک‌زده برای رسیدن به نینوا.
کاشوب
کتاب «کاشوب» بیست و سه روایت از روضه‌هایی که زندگی می‌کنیم است که به قلم نفیسه مرشدزاده تنظیم شده و این اثر را «نشر اطراف» چاپ کرده است. کاشوب حجم عجیبی از اتفاقات بسیار خوب را رقم زده است. افراد گوناگون با نگاه‌ها و حس و حال‌های مختلف یک واقعه را تعریف کرده‌اند، اما وقتی وارد روایت‌ها می‌شوی، حس می‌کنی هر روایت به دنیایی غیر از روایت دیگر تعلق دارد. شخصیت‌های روایت‌ها بسیار متنوع‌اند؛ از منبری و روضه‌خوان و هیئت‌دار وعزادار و خادم و خادمه هیئت گرفته تا عاشوراپژوه و حتی عاشوراپرهیز و حتی بچه شش ساله مرد روضه‌خوان.
کنار قدم‌های جابر
کتاب «کنار قدم‌های جابر» برگزیده خاطرات پیاده‌روی اربعین است که آن را حسن صحرایی و مجید مغازه‌ای گردآوری کرده و «نشر مجنون» آن را منتشر کرده است. این اثر خاطرات منتخب اولین فراخوان سوگواره خاطره‌نویسی اربعین حسینی است که فقط 14 خاطره منتخب از 140 خاطره ارسالی به دبیرخانه جشنواره را در دل خود جای داده است و مجموعه‌ای از بهترین‌ها و دلنشین‌ترین‌ها بوده‌اند.
درنگی در نجف
کتاب «درنگی در نجف» سفرنامه خادم و زائر اربعین حسینی است که جواد کلاته عربی آن را به نگارش درآورده و مرکز مطالعات پژوهشی 27 بعثت به چاپ رسانده است. نگارنده در سرفصل‌هایی مانند «پیش از آغاز»، «وقتی برای تفکر»، «دیوانه‌ها آدم به آدم فرق دارند»، «لباس نوکری»، «در خانه مولا»، «اینجا کربلاست»، «صبحی در چای خانه» سفر معنوی خود به کربلا را روایت کرده است. نویسنده درباره اثرش می‌نویسند که سعی کرده‌ام فارغ از اصول سفرنامه‌نویسی که چیز چندانی هم از آن نمی‌دانم، فقط روایتی روان و تصویری شفاف از لحظه لحظه حضورم در این سفر معنوی به عنوان یک «زائر» و «خادم» ارائه کنم.
اربعین طوبی
کتاب «اربعین طوبی» تألیف سیدمحسن امامیان است که از سوی «نشر جمکران» روانه بازار نشر شده، داستان این رمان درباره طوبی دختری نوجوان است که در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ پدرش را از دست می‌دهد و در روزگار یتیمی به ازدواج تاجری عراقی در می‌آید. شخصیت طوبی داستان زندگی خود را در مسیر پیاده‌روی اربعین از بصره تا کربلا برای نوه‌هایش تعریف می‌کند.
متن داستان این کتاب ۴۰ گام دارد و در هر گام با دستمایه قرار دادن داستان زمان حال طوبی و پیاده‌روی وی به سمت کربلا با رجوع به گذشته، نوجوانی، جوانی و میانسالی او که در بر دارنده حال و هوایی از تاریخ معاصر دو سرزمین ایران و عراق است روایت می‌شود. این داستان برگرفته از واقعیت است.
مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین
کتاب «مدنیت، عقلانیت، معنویت در بستر اربعین» را مسعود معینی‌پور گردآوری کرده و پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی و انتشارات «سوره مهر» آن را منتشر کرده است. در این مجموعه مقالات تلاش شده تا با رویکردی جامعه‌شناختی ظرفیت‌های فرهنگی و تمدنی اربعین به مثابه یکی از مهم‌ترین مناسک دینی بررسی شود. این اثر جزو اولین تلاش‌های فکری اندیشه‌ای در زمینه نظریه‌پردازی درباره رویداد بزرگ و گردهمایی عظیم شیعیان در آیین اربعین حسینی(ع) است. رویدادی که از چند سال پیش هر ساله به مناسبت اربعین صورت می‌گیرد و از همان آغاز نشانگر ظرفیت‌های عظیم فرهنگی تمدنی در جهان تشیع و حتی فراتر از آن در کلیت جهان اسلام بود.
سفر عشق
کتاب «سفر عشق» روایتی از یک سفر آفاقی، انفسی و دانشجویی به کربلا است که رضا احسانی تألیف کرده و انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است. این اثر نخستین روایت مکتوب از سفر شورانگیز پیاده‌روی اربعین حسینی است که نویسنده تلاش کرده با بیان خاطرات و مشاهدات خود از پیاده‌روی عظیم اربعین حسینی، گوشه‌ای از این نهضت جهانی را به قلم آورد و شوق و محبت اهالی عراق را در خدمت به زائرین حسینی روایت کند.
انتهای پیام
