عزت انسان در گرو قناعت‌پیشگی است/ قناعت؛ راه و چاره زندگی
گروه معارف- یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: انسان هر چقدر قناعت پیشه کند، عزتش بیشتر می‌شود، یعنی میان قناعت و عزت تأثیر و تأثر وجود دارد، هم قناعت موجب عزت می‌شود و هم عزت‌مداری به وجود آورنده قناعت است.
حجت‌الاسلام براتعلی حق‌شناس، کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی اصفهان، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان درباره مفهوم قناعت در آیات و روایات اظهار کرد: اگر انسان بتواند زندگی آبرومندانه‌ای داشته باشد، باید به آن بسنده کند، یعنی زیاده‌خواهی و زیاده‌طلبی نکند و تلاش خود را در امور معنوی و علمی به کار گیرد. در واقع انسان باید در برابر امور مادی نه تفریط و نه افراط داشته باشد. اگر در کاری افراط کرد، خواه ناخواه در ده‌ها کار دیگر تفریط می‌کند که همه این‌ها گناه محسوب می‌شود.
وی افزود: انسان باید توان مالی و اقتصادی خود را در نظر بگیرد و با توجه به آن برای هزینه‌های زندگی‌اش تلاش کند، اینجاست که خداوند در قرآن وعده داده او را بی‌نیاز می‌کند. مهم این است که شخص صاحب حرفه و تخصص باشد، چون پیامبر(ص) از جوانی که حرفه و تخصص ندارد تا یک زندگی ساده را اداره کند بیزار است و توجهی به او ندارد. اگر انسان صاحب حرفه و تخصص باشد و بتواند یک زندگی ساده را اداره کند، قطعاً در آینده زندگی‌اش توسعه و پیشرفت بیشتری یافته و خداوند نیز به او کمک می‌کند.
خداوند بی‌نیازی را در قناعت قرار داده است
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به فضایل و دستاوردهای قناعت گفت: خداوند به حضرت داود وحی کرد که غنا و بی‌نیازی را در قناعت قرار دادم، در حالی که مردم آن را در زیاد کردن مال جست‌وجو می‌کنند و هرگز به آن نمی‌رسند. مثل کسی که از آب شور می‌نوشد و تشنه‌تر می‌شود. اگر انسان به قناعت برسد، بی‌نیاز خواهد شد، ولی اگر به قناعت نرسد، همیشه خود را محتاج می‌بیند. امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «قناعت مالی است که هرگز پایان ندارد.» بنابراین اولین دستاورد قناعت توانگری است و انسان قانع بالاترین ثروت را دارد.
حجت‌الاسلام حق‌شناس ادامه داد: دستاورد دوم قناعت حیات طیبه است. امیرالمؤمنین(ع) در تفسیر آیه 97 سوره نحل فرمودند که منظور از حیات طیبه در این آیه قناعت است. از طرف دیگر، انسان در اثر قناعت شکرگزار می‌شود. در روایات شاکرترین مردم قانع‌ترین آن‌ها معرفی شده‌اند. دستاورد چهارم قناعت سیر شدن از دنیاست. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «من چهار کتاب آسمانی زبور، تورات، انجیل و قرآن را خواندم و از هر کدام جمله‌ای را انتخاب کردم که راهکار رهایی از یک چیز است. آنچه از انجیل انتخاب کردم این است که هر کس قناعت ورزد سیر شود.» در نهایت می‌توان گفت که قناعت راه و چاره زندگی است. خداوند خطاب به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «برای هر چیزی راهکار و چاره‌ای هست و راهکار زندگی چهار خصلت است؛ قناعت، پیروی از حق، ترک کردن کینه و همنشینی با افراد خوب.»
وی بیان کرد: اولین راهکار برای رسیدن به قناعت عزت‌مداری است. کسی که می‌خواهد عزیز باشد، باید قانع باشد، چون اگر قانع نباشد، مجبور است درخواست کند و بسیاری از افراط و تفریط‌ها را انجام دهد که باعث ذلت و خواری می‌شود. دومین راهکار خردورزی است. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «کسی که عاقل است، قناعت پیشه می‌کند.» یکی از بهترین راه‌های بارور ساختن عقل خواندن سوره محمد است، یعنی اگر به مطالبی که در این سوره آمده پایبند باشیم و آن‌ها را انجام دهیم عقل بارور می‌شود. راهکار سوم برای به دست آوردن قناعت این است که انسان در امور دنیایی باید به زیردست خود نگاه کند تا شاکر شود، چون در این صورت داشته‌های خود را می‌بیند و شکر می‌کند و همین شکرگزاری باعث سعه وجودی در انسان می‌شود که بالاترین نعمت است.
قناعت فرصتی برای خودسازی است
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی اصفهان اضافه کرد: اگر انسان در امور دنیایی به بالادست خود نگاه کرد، نداشته‌های خود را می‌بیند و دچار غم و غصه می‌شود که این امر از پیشرفت زندگی‌اش جلوگیری می‌کند. راهکار بعدی همنشینی با فقرا است. اگر انسان همواره با اغنیا همنشین باشد، دچار غم و غصه می‌شود، چون نداشته‌های خود را می‌بیند. علاوه بر این، اگر انسان از آثار قناعت آگاه باشد، عامل مهمی در قناعت پیشگی خواهد بود. یکی از آثار قناعت این است که حساب قیامت سبک می‌شود. از طرف دیگر قناعت به خودسازی انسان کمک می‌کند، چون در این صورت دچار افراط و تفریط نشده و خیلی چیزها را از دست نمی‌دهد. سومین اثر قناعت این است که غم و غصه را دفع می‌کند، یعنی اجازه غم و غصه را به انسان نمی‌دهد و از آن جلوگیری می‌کند.
وی افزود: انسان هر چقدر قناعت پیشه کند، عزتش بیشتر می‌شود، یعنی میان قناعت و عزت تأثیر و تأثر وجود دارد. هم قناعت موجب عزت می‌شود و هم عزت‌مداری به وجود آورنده قناعت است. اثر دیگر قناعت این است که باعث ایجاد شادی در زندگی و آسایش تن می‌شود، یعنی انسان به واسطه قناعت آرامش و آسایش دارد. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «هرکس به معاش و روزی اندک خداوند خرسند باشد، خداوند نیز به عمل اندک او خرسند می‌شود.»
انتهای پیام
