هنر مدرن مروج زیبایی بدون پاکی است/ پاکی، وجه ممیزه هنر قرآنی با هنر مدرن

به گزارش ایکنا از قم، سید رضی موسوی گیلانی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و اندیشه اسلامی 14 آبان در نشست دراماتورژی قرآن کریم با عنوان زیبایی شناسی قرآن کریم گفت: خداوند دانای کل است و قران سخن خداست که از زبان پیامبر(ص) بیان شده است و اگر مفهوم کلی قرآن کریم را درک کنیم شاید بتوانیم از نظر قرآن در مورد هنر آگاه شویم.
موسوی با اشاره به این که آنچه که در قرآن کریم هست آیا خداوند در همه جا سخن خویش را می گوید یا وقایع نگاری می کند، اظهار کرد: آیات قرآن سخنان خداوند درباره پدیده هاست که به دو دسته تقسیم می شود و دسته اول نگاه وقایع نگارانه است که خداوند روایت کننده است و چیزی را نمی افزاید و چیزی را نمی کاهد و فقط رخدادهای تاریخی را بیان می کند و آنچه را که پیش آمده است توصیف می کند ، مانند توصیف جریان موسی و فرعون  موسی و خضرنبی(ع) که تحقق یافته و اسطوره ای نیست.
وی افزود: نمونه ای دیگر از نگاه وقایع نگارانه خداوند در قرآن کریم اشاره به داستانی در زمان پیامبر است که در آن زمان عرب هایی بودند که چهارپایانی مانند شتر و گوسفند داشتند و خداوند در توصیف صاحبان چهارپایان به جمال و زیبایی آنان اشاره دارد و کلمه جمال در این آیه به معنای عظمت و شکوه است و معنای زیبایی شناسی حسی ندارد.
موسوی با اشاره به داستان حضرت یوسف(ع) و زلیخا که یکی از بزنگاه های قرآن است، بیان کرد: نمونه ای از نگاه وقایع نگارانه خداوند در داستان یوسف و زلیخا مشاهده می شود ، یعنی زمانی که زنان دربار زلیخا در مهمانی که توسط زلیخا برگزار شده بود یوسف را دیدند بر اساس تعبیر قرآن « ... و لما راینه اکبرنه» او را بزرگ یافتند و در این آیه واژه «اکبرنه» یا «اکبار» به معنای زیبایی حسی نیست و منظور از به کار بردن این کلمه در آیه وقار و بزرگی یوسف پیامبر است ، بنابراین خداوند در توصیف وقایع نگارانه از دربار زلیخا نمی گوید که آنان یوسف را زیباروی یافتند بلکه می فرماید زنان یوسف را با وقار و بزرگ یافتند.
وی ادامه داد: با توجه به نمونه های بیان شده در نگاه وقایع نگارانه خداوند نمی تواند نظر و رای خودش را به دیگران نسبت دهد بلکه فکر و نظری که دیگران دارند، بیان می شود.
موسوی با اشاره به نگاه توصیفی و پدیدارشناسانه سخنان خداوند درباره پدیده ها در قرآن کریم افزود:آیاتی از قرآن وجود دارد که خداوند وقایع نگار نیست بلکه موقعیت یا پدیده ای را با نگاه خودش توصیف می کند، برای نمونه خداوند در توصیف بهشت به توصیف صحنه های بهشت و عناصر موجود در آن می پردازد که در این توصیف سه مفهوم پاکی ، زیبایی ، لذت و آرامش وجود دارد.
وی عنوان کرد: از توصیف خداوند درباره بهشت می توان تفاوت میان تفکر هنر مدرن و هنر اسلامی را درک کرد به این معنا که در هنر مدرن زیبایی و لذت وجود دارد اما در هنر اسلامی علاوه بر زیبایی و لذت مفهوم پاکی نیز مورد نظر است و چه بسا این مفهوم نسبت به مفاهیم دیگر اولویت دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و اندیشه اسلامی گفت: در نگاه توصیفی و پدیدار شناسانه که نظر و نگرش خداوند درباره پدیده ها مورد نظر است، نگرش خداوند درمورد زیبایی شناسی را می توان ضمن ارائه چند راهکار استنباط و درک کرد.
وی افزود: نخستین راه برای درک نگرش خداوند درمورد زیبایی شناسی، اصطلاح شناسی و تبیین واژگان و مفاهیمی که درباره زیبایی و هنر است مانند لفظ جمال، حسن، زینت و شعر و تماثیل که مصادیق بارز مباحث زیبایی شناسی و واژگان مستقیم درباره زیبایی و هنر است که معمولا مفسران و اندیشمندان مسلمان بر همین مصادیق تاکید کردند.
وی با بیان واژگانی که به طور غیر مستقیم با هنر و زیبایی ارتباط دارند، عنوان کرد: دومین راه برای درک نگرش خداوند در مورد زیبایی شناسی به کار بردن واژگانی است که به طور غیر مستقیم با هنر و زیبایی هم سو و هم مصداق هستند، برای نمونه می توان اعجاب«شگفت زدگی»، اِیبار« بزرگ شمردن»، ماء مسکوب«آبشار؛ از ویژگی های بهشت وجود آبشار است» ، مُدهامتان«رنگ سبز که به سیاهی شبیه است» ، محبت و ظرف های طلایی و تخت های زیبا را نام برد.
موسوی گیلانی ادامه داد: سومین روش برای درک نگرش خداوند بررسی زیبایی های ادبی و فصاحت و بلاغت موجود در آیات قرآن است و روش چهارم در فهم قرآن موقعیت هایی مانند توصیف فردوس، وضعیت بهشتیان و چینش عناصر موجود در سکونت گاه بهشتیان است که این امر بیانگر توصیف موقعیت مومنان در بهشت است و این روش شامل بررسی شبکه معنایی وشناخت هندسه و نظام فکری قرآن درباره معرفت شناسی، معنی شناسی و انسان شناسی است و به نظر می رسد علاوه بر بعضی از واژگان و کلمات مستقیم و غیر مستقیم قرآن درباره زیبایی شناسی، استخراج نگرش و نظر قرآن در سنجش میان زیبایی ظاهری و باطنی بسیار حائز اهمیت است و بررسی مفاهیم دینی مانند هدایت و ضلالت، زیبایی و لذت، پاکی ، اخلاق و تجمل به ما کمک می کند تا جایگاه و موقعیت زیبایی شناسی اسلام را در هندسه و منظومه فکری اسلام بشناسیم.
وی هم چنین بیان کرد: پنجمین روش که در فهم نظام زیبایی شناسی قرآن به ما کمک می کند فهم آیات در ذیل روایات و احادیثی است که در پیرامون آن ها بیان شده است.
سید رضی موسوی گیلانی در پایان گفت: اگر بتوانیم نظام زیبایی شناسی و الهیات و طرح کلی قران کریم را استنباط کنیم شاید بتوانیم نگرش قران را درباره زیبایی شناسی نیز درک کنیم.

انتهای پیام