چرا نامی از واقف مدرسه شهید مطهری نیست

نجفقلی حبیبی، دكترای فلسفه و حكمت اسلامی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا؛ وقف را شکرانه نعمت و ابزاری برای ابدی شدن ثمرات آن برای سایرین دانست و گفت: بسیاری از مراکز علمی کشور میراث وقف هستند و امروز همگان از آن بهره می‌برند؛ استمرار این برکت و خدمت‌رسانی نیاز به حفظ و حراست دارد.

وی به تبیین سازوکارهای ترویج فرهنگ وقف پرداخت و گفت: اقبال مردم به این سنت نبوی نیاز به اعتمادآفرینی دارد و آنچه سبب ایجاد سیستمی امین و کارآمد می‌شود نیز اعمال قانون است؛ به نحوی که دست سودجویان و منفعت‌طلبان را کوتاه کرده و یک جریان سودمند را در مسیر تعالی و خدمت رسانی قرار دهد.

وی فراز و نشیب‌های صورت گرفت در جریان گرایش مردم به وقف اموالشان را مرتبط با عملکرد دولت‌ها و نحوه مدیریت و بهره‌مندی آنان از این سنت حسنه دانست و گفت: وقتی برخی دولت‌ها دست به تصرف در موقوفات بزنند و در نحوه اجرای نیت واقف تغییر ایجاد کنند، مردم نیز انگیزه خود را از وقف کردن از دست می‌دهند.

حبیبی ادامه داد: مدرسه عالی شهید مطهری توسط میرزا حسین خان سپهسالار براساس نهاد وقف ساخته شده است، اما عنوان آن را به مدرسه شهید مطهری تغییر دادند و هیچ نامی از واقف مدرسه بر جا نمانده است. استاد مطهری فردی ارزشمند ومحبوب نزد همگان هستند و در این امر شکی وجود ندارد، اما این امکان وجود داشت که از یاد و نام ایشان در مکان‌های دیگری استفاده شود نه در مدرسه‌ای که توسط دیگری وقف شده است. چنین تصرفاتی سبب می‌شود مردم نسبت به وقف بدبین شوند.

رئیس اسبق دانشگاه علامه طباطبائی بر ضرورت اعمال مقررات سختگیرانه در نحوه عمل به نیات واقف تأکید و تصریح کرد: در میان کتاب‌های فقهی برای وقف نیز ارزش و جایگاه ویژ‌ه‌ای دیده شده است و علما و فقها بدان پرداخته‌اند؛ این امر نشان از اهمیت و تأثیرگذاری این سنت حسنه دارد، پس نمی‌توانیم با سهل‌انگاری و کم کاری زمینه‌های تغییر نگرش مردم به این سنت حسنه را ایجاد کنیم و جامعه را از این خیر عظیم بی‌بهره گذاریم.

نظارت‌های مردمی و دولتی

حبیبی نظارت‌های مردمی و دولتی را حائز اهمیت خواند و گفت: هم دولت باید از سلامت پول و مالی که وقف می‌شود اطمینان حاصل کند و هم واقفان و خانواده آنان باید نسبت به اجرای امینانه نیات خود مطالبه‌گر باشند.

این استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران با بیان اینکه اگر متولیان اوقاف و موقوفات نتوانند اعتماد مردم را به خود جلب کنند، شاهد اقبال مردم به مؤسسات خیریه خواهیم بود، گفت: اگرچه فعالیت این مؤسسات نیز ارزشمند است اما در برخی موارد زمینه برای سودجویی، کلاهبرداری و حتی پول‌شویی ایجاد می‌شود. مجلس باید در این زمینه نظارت جدی داشته باشد و در زمینه تدوین نظامات قانون‌مند اقدام کند. راه‌های سوءاستفاده روز به روز در حال افزایش است، کم کاری و ساده انگاری ما نباید باعث خدشه دار کردن یک مفهوم پرثمر دینی شود.

حبیبی بر ضرورت ترویج وقف‌های جدید و خودداری از محدود شدن به خیر سنتی نیز سخن گفت و افزود: در گذشته بیشتر نیات پیرامون مسائل مذهبی بود اما می‌توان به این نیات ابعاد وسیع‌تری بخشید و خدمت اجتماعی و فرهنگی را نیز بدان افزود. در گذشته واقفان کتاب‌های خود را وقف می‌کردند، اما امروز علاوه بر وقف کتاب، نیاز بدان داریم که واقفان اموال خود را در راه چاپ کتاب‌های خوب وقف کنند تا هزینه تمام شده کتاب کمتر باشد و مردم بیشتری توان خرید پیدا کنند.

چرا جاده‌سازی امر خیر محسوب نمی‌شود

وی  امور خیریه را بهره‌مندی عموم مردم از یک خدمت دانست و گفت: چرا جاده‌سازی امر خیر محسوب نمی‌شود، در صورتی که خیر و برکت آن آسایش عمومی را در پی دارد. خیرخواهی برای مردم قالب‌های متعددی دارد و نهادهای متولی باید درصدد تعریف و ترویج آن برآیند.

این پژوهشگر فلسفه ادامه داد: به یاد دارم که در زمان دانشجویی، استادی داشتم که هزینه چاپ کتاب وی توسط یک مؤسسه زرتشتی تأمین شده بود. ترویج چنین وقف‌هایی می‌تواند دایره خدمت رسانی این سنت حسنه را فراگیر و علاقه‌مندان به حوزه‌های مختلف را به خود جلب کند. شاعران، عالمان، پزشکان، مهندسان، محققان، حقوق‌دانان و اصناف مختلف در پی رشد و توسعه رشته تخصصی فعالیت خود و کارآمدتر بودن آن در جامعه هستند؛ اگر این شفاف‌سازی برای آنان صورت گیرد که وقف در تمام این عرصه‌ها می‌تواند ابزاری یاری رسان باشد، به طور حتم شاهد مشارکت اقشار مختلف خواهیم بود.

حبیبی همچنین در پایان سخنان خود از واقفان نیز خواست که نام خود را بر سر در اماکنی که وقف می‌کنند درج کنند تا نه تنها مردم جامعه کنونی بلکه آیندگان نیز با برکات وقف آشنا شوند.

انتهای پیام