نقش روحانیت در ارتباط جامعه کرمانی با اقلیت‌ها
گروه اجتماعی ـ زریسف از قدیمی‌ترین محلات کرمان است؛ وجود خانه‌های روحانیان مورد احترام مردم مانند آقا سیدجواد شیرازی در این منطقه به آن دلیل بوده است که می‌خواستند وحدت و دوستی بین مسلمانان و زرتشتیان همیشگی باشد.
به گزارش ایکنا از کرمان، محدوده تاریخی خیابان زریسف و کوه‌های مسجد صاحب‌الزمان(عج) فعلی، خاستگاه اولین تمدن‌های کرمان بوده است، شکل‌گیری قلعه اردشیر و قلعه دختر که هر کدام بیش از 2 هزار سال قدمت دارند به دلیل نزدیکی به این کوه‌ها بوده است و به تدریج به طرف کرمان مرکزی کشیده شده است.
زرتشتیان از نخستین اقوامی هستند که در کرمان زندگی کردند و به دلیل اهمیتی که به اسب می‌دادند نام این خیابان را «زراسف» یعنی اسب زرین نهادند که در طول تاریخ به زریسف تبدیل شده است.
اصولاً تمدن‌های بزرگ در بلندی و نقاطی که به اطراف اشراف داشته باشد، شکل می‌گیرد و در کنار آب که مایع حیات است؛ همانگونه که تمدن جیرفت در کنار هلیل رود شکل گرفته است، در‌گذشته در کنار تخت دریاقلی بیگ (محدوده جنگل قایم) دریاچه‌ای بوده است که آب مصرفی مردم از آنجا تامین می‌شد.
وجود خانه‌های روحانیان مورد احترام مردم مانند آقا سیدجواد شیرازی در این منطقه به آن دلیل بوده است که می‌خواستند وحدت و دوستی بین مسلمان و زرتشتیان همیشگی باشد و البته ارتباط جامعه کرمانی با اقلیت‌های دیگر نیز در طول تاریخ بسیار خوب بوده است. سیدجواد شیرازی که در آن زمان امام جمعه شهر کرمان بود، با خرید یک خانه در این محله به وحدت این اقلیت‌ها با مسلمانان کمک کرد.
او پس از فاجعه آقا محمدخانی که کرمان نه تنها به شهر کوران تبدیل شد، بلکه هیچ عالم و مجتهدی باقی نماند و تمامی حوزه‌های علمیه تعطیل شد، به کرمان آمد و با همه توان، کمر همت بست، حوزه علمیه را راه‌اندازی کرد، تعداد زیادی طلبه را آموزش داد، به دعاوی مردم کرمان رسیدگی و «دیوانخانه امام جمعه» واقع در بازار میدان قلعه را برای این کار احداث کرد که هنوز در دهه اول محرم، مراسم سوگواری حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) در آن برگزار می‌شود.
وی در زمان حیاتش موفق شد که کتابخانه بزرگی از کتاب‌های خطی و مهم روزگار خود را جمع‌آوری کند. اما پس از فوتش به دست ورثه افتاد و در نهایت این اموال توسط احمد جوادى از نوادگان ایشان به کتابخانه دانشگاه تهران اهدا شد.
کرمانی‌ها از دیر باز به خون گرمی و مهمان نوازی معروف بودند و همین ویژگی کرمانی‌ها باعث شد تا اقلیت‌های زیادی در آرامش در کرمان زندگی کنند.
خانه‌های قدیمی و کارگاه‌های بسیاری در این محله به جا مانده است که به معرفی تعدادی از آنها می‌پردازیم.
خانه نساج، یک خانه قدیمی دارای معماری اصیل ایرانی که در خیابان زریسف قرار دارد. زرتشتیان کرمان به دلیل عشق و علاقه به طبیعت اصولا خانه‌هایی را که می‌ساختند، فضای بزرگ و معماری‌شان، معماری قاجار بوده است؛ البته با تمام زیبایی‌ها مانند ۵ دری، ۴ سوق و ... .
در گذشته کرمان در صنعت شالبافی بسیار پیشرفته بوده است و از هر ۳ کرمانی یک نفر دستگاه شالبافی داشته و شال تولید می‌کردند.
خانه اشیدری (O_shi_dari) یکی از خانه‌های قدیمی و از آثار به ثبت رسیده کرمان است. این خانه در محله زرتشتیان کرمان و در کوچه آتشکده قرار دارد. اشیدری یک زرتشتی بازرگان بود و همسر وی خانم مهین سیاوشیان نام داشت، پس از مرگ اشیدری میراث او بین خانم سیاوشیان و پسر خوانده وی کوروش غیبی تقسیم شد.
حال در این محله خانه‌های زیادی به دلیل زیبایی و وسعت به تالار، باغ رستوران، خانه بوم گردی و ... مبدل شده‌اند، از جمله خانه ارباب کیخسرو که امروزه به یک رستوران و چایخانه سنتی تبدیل شده است که فضایی بسیار زیبا و آرامش‌بخش دارد.
شمس الدین نجمی، استاد تاریخ در دانشگاه باهنر در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: کرمان از دیرباز سکونتگاه هموطنان زرتشت ما بوده است، البته کرمان، خانه زرتشتیان است و بقیه مهمان هستند.
وی افزود: در طول تاریخ این مردم بارها مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند، از جمله بیرون کردن آنها از حصار شهر بوده است؛ در‌گذشته دور تا دور کرمان حصاری بزرگ قرار داشت.زرتشتیان از دروازه گبری بیرون رفتند و پشت حصار شهر آتشکده و خانه‌هایشان را ساختند و آنجا را به نوعی آباد کردند.
وی تصریح کرد: خانه‌های زیبا و باغ‌های حاصلخیز و ... زیاد شد تا جایی که پس از مدتی ثروتمندان مسلمان نیز در آن محله صاحب خانه شدند.
این استاد دانشگاه با اشاره به تجار و بازرگانان آن زمان عنوان کرد: خانه سروشیان، کیانیان در این محله بودند و خانه‌های بزرگی را داشتند به نوعی که پس از آنها ، آنجا محل اولیه دانشگاه آزاد شد و البته اولین کنسولگری‌های انگلیس و آلمان نیز در همان محله تأسیس شد.
نجمی با اشاره به گنبد جبلیه که در کرمان بسیار معروف است و جز آثار به ثبت رسیده است، گفت: این مکان در این محله ساخته شده است و حدود ۱۰ بار تجدید بنا شده است، این مکان رصد خانه زرتشتیان بوده است که آن را گنبد گبری نهاده بودند، در آن زمان حرفه نجوم و ستاره‌شناسی نزد زرتشتیان بوده است.
وی گفت: عده‌ای از مورخان معتقدند زمانی که در این منطقه خوش آب و هوا سفارت انگلیس تاسیس شد آنها می‌دانستند که مردم کرمان و اصولاً مسلمانان خانه‌هایشان را دور از قبرستان می‌سازند برای همین کاری کردند تا قبرستان فعلی کرمان در چنین منطقه خوش آب و هوایی باشد تا آنان به راحتی و بدون مزاحمت بتوانند فعالیت‌های خود را انجام دهند. به همین دلیل است که امروزه خانه‌های بسیاری که به سبک انگلیسی و یا آلمانی ساخته شده‌اند در این محله به جا مانده است.
