تواضع و اخلاق‌مداری ویژگی بارز علامه جعفری/علامه، مظهر عالم کامل بود

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مراسم بزرگداشت مقام علمی و اخلاقی مرحوم علامه محمدتقی جعفری، شامگاه چهارشنبه، 23 آبان‌ماه، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و با حضور شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی برگزار شد.

در این مراسم که چهره‌های سرشناسی همچون حجج اسلام سیدهادی خامنه‌ای، سیدمحمدعلی ابطحی، سیدمحمود دعایی و هادی غفاری حضور داشتند در ابتدا حسن بلخاری قهی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، پیام حسن روحانی درباره شخصیت علامه جعفری را قرائت کرد.

پس از آن بلخاری در سخنان کوتاهی با بیان اینکه بیش از 150 کتاب و مقاله از این استاد فقید به یادگار مانده است، گفت: در میان این آثار و تألیفات دو اثر از این فقید فرزانه بیشتر از سایرین می‌درخشند؛ یکی شرح 27 جلدی نهج‌البلاغه و دیگری شرحی بر 15 جلدی مثنوی معنوی مولاناست.

وی گفت: همواره از خود پرسیده‌ام که چه ارتباطی می‌تواند میان جان و جهان این دانشمند فقید با حضرت علی(ع) و مولانا باشد که او زمان زیادی از عمر خود را برای نگارش این دو مجموعه ارزشمند صرف کرد. چرا در نگارش این دو مجموعه علامه ابتدا شرح مثنوی معنوی را در اولویت قرار داده و پس از سال‌ها اقدام به شرح نهج‌البلاغه کرده است؟ مشهور است که نگارش شرح نهج‌البلاغه براساس رؤیای صادقه‌ای بوده است که گویا در آن از شاگردان علامه عبدالحسین امینی؛ مؤلف کتاب «الغدیر»، شنید که ایشان تأکید داشتند که علامه جعفری شرح نهج‌البلاغه را آغاز کند.

بلخاری افزود: به تأویل بنده علت تقدم و تأخر استاد در تألیف این دو کتاب به نگاه مولوی در مثنوی برمی‌گردد که سرشار از ارادت به ساحت اهل بیت(ع) و حضرت علی(ع) به ویژه در بخش مقدماتی آن است. به هر حال علامه فقید به دلیل اشراف به علوم پلی میان متفکران غرب و شرق بوده و هستند و باید گفت که در حوزه‌های گوناگون فقهی، فلسفی، عرفانی و علوم انسانی نظر صائبی داشتند.

در ادامه این مراسم مهدی محقق، رئیس هیئت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، به ایراد سخن پرداخت و گفت: نخستین بار در نوجوانی به خدمت استاد رسیدم. زمانی که ایشان را در مجلسی که مرحوم پدرم، شیخ عباسعلی، محقق برپا کرده بود زیارت کردم و پس از آن در 1348 در کنگره شیخ طوسی دوباره مفتخر به دیدار ایشان شدم. در این کنگره مطلبی درباره تلخیص الشافی ارائه کردم که البته ردی بر رساله‌ای به این نام اثر قاضی عبدالجبار همدانی بود که مورد توجه و تفقد علامه جعفری قرار گرفت.

وی در پایان سخنان خود گفت: مرحوم جعفری جامع معقول و منقول و علاقه‌مند به دانستن آرا و نظرات دانشمندان اروپایی بود؛ در حالی که این امر در میان علمای اسلامی چندان مسبوق به سابقه نبود. او انسانی بود اخلاق‌مدار و متواضع که باید سرآمد و الگوی ما در اندیشه و بینش اسلامی باشد.

سخنران دیگر این مراسم مهدی گلشنی، استاد فلسفه، گفت: علامه محمدتقی جعفری انسانی وارسته بود که متأسفانه طی این سال‌ها کمتر به شخصیت او پرداخته شده و از این منظر در حقش ظلم شده است. علامه جعفری دو خصوصیت شخصیتی بارز داشت. تواضع، به طوری که در برابر هر استدلال قانع‌کننده‌ای سر تعظیم فرود می‌آورد و مقتضیات زمان آشنا بود. این ویژگی بود که متأسفانه در روزگار کنونی در حوزه‌های علمیه کمتر می‌توان چنین روحیه‌ای را سراغ داشت.

گلشنی ادامه داد: سعی و تلاش این استاد فرزانه در راستای وحدت حوزه و دانشگاه  بود. همواره اعتقاد داشت که باید مقتضیات زمان رعایت شود و به حوزه‌ها توصیه می‌کردند که به نیازهای مردم توجه کنند. اگر به اندیشه‌ها و تفکرات ایشان به خوبی عمل می‌شد، اکنون در جامعه و دانشگاه آشوب‌های موجود دیده نمی‌شد.

این استاد دانشگاه در ادامه سخنانش درباره علامه جعفری گفت: آنچنان اخلاق اسلامی را رعایت می‌کرد که تمام دانشجویان و شاگردانش عاشق و شیفته رفتار او بودند، چیزی که اکنون متأسفانه شاهد آن نیستیم و موضع اساتید با دانشجویانشان موضعی از بالا به پایین است. البته این مسئله ناشی از منش دینی و اسلامی استاد بود.

وی تأکید کرد: علامه جعفری  تمرکز خود را نه بر فقه و اصول، بلکه بر تمامی ساحت‌های علمی گذاشته بود و همچنان اصرار داشت که باید حوزه به علوم زمان خود توجه کند. تأکید دیگر استاد بر مطالعه طبیعت بود و همواره می‌گفتند که قرآن کتاب انسان‌سازی است و این کتاب آسمانی می‌گوید که ابتدا خود طبیعت را بشناس و با هستی‌شناسی انسان به مواهب الهی پی خواهد برد.

این استاد دانشگاه در پایان سخنرانی خود اظهار کرد: علامه جعفری اصرار می‌کرد که  براساس آموزه‌های وحیانی و اسلامی نمی‌توان همه سؤالات انسانی را با استفاده از علوم تجربی پاسخ گفت. این اندیشه روزگاری در غرب براساس تفکر پوزیتیویستی مرسوم بود که همه‌چیز را در قالب عالم محسوسات و قابل درک با حواس منطقی می‌خواند اما اکنون غرب نیز آن را کنار گذاشته است. هر چند در ایران همچنان درگیر این تفکر هستیم اما علامه جعفری از مدت‌ها پیش درباره این تفکر تذکر لازم را داده بودند.

در ادامه این مراسم منوچهر صدوقی سها، استاد دانشگاه و داماد علامه جعفری، به ذکر دو مطلب پرداخت و گفت: گفته می‌شود یک عالم حوزی را با مثنوی معنوی چه کار؟ و استاد در سال‌های پایانی عمرشان از اینکه زمان زیادی را صرف نگارش شرحی بر مثنوی معنوی کرده‌اند پشیمان و نادم بودند. باید بگویم که چنین نبوده است و در ثانی اهتمام به مثنوی معنوی مسبوق به سابقه بوده و پیش از ایشان نیز بسیاری از علمای جلیل‌القدر شیعه درباره مثنوی حساس بوده‌اند. در شرح احوال شیخ انصاری، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله میلانی و آیت‌الله خوئی به روشنی می‌توان انس با مثنوی را دریافت. برای نمونه از فرزند آیت‌الله خوئی نقل است که پدرش پیگیر مجلدات جدید تفسیر مثنوی معنوی علامه بوده و توصیه کرده بودند که هر جلد جدید را که به طبع رسیده است برای ایشان نیز ارسال کنند.

صدوقی سها افزود: از طرف دیگر علامه جعفری عضو شورای فتاوای آیت‌الله بروجردی نیز بوده‌اند و اتفاقاً در بسیاری از جلسات این شورا نظر ایشان صائب بوده است. در نتیجه اگر کراهتی در پرداختن به مثنوی معنوی وجود داشت، ایشان می‌توانستند تشخیص بهتری بدهند.

وی در بخشی دیگری از سخنان خود به جنبه‌های فلسفی علامه جعفری پرداخت و گفت: از ایرادات دیگری که درباره وی بیان می‌کنند استادی وی در فلسفه است. باید بگویم که میان استاد فلسفه و فیلسوف بودن فرق بسیار زیادی وجود دارد. کمااینکه خود استاد هم بارها اشاره داشتند که معلم خوبی در فلسفه نیستند.

وی در پایان سخنانش تأکید کرد: با وجود این از تورق دو اثر گران‌بهای ایشان در حوزه فلسفه یکی «نهایت الادراک» که هیچ گاه به چاپ نرسید و دیگری «ارتباط انسان و جهان» که فقط یکبار به چاپ رسید و مباحثی را همچون وحدت و کثرت در علم، مواد ثلاث، وحدت وجود، مکاتب فلسفی و علمی، اختلاط فلسفه و علم دربرمی‌گرفت که استاد آن‌ها را در سنین جوانی تألیف کرده‌ بودند.

سخنران آخر این مراسم علی جعفری، فرزند علامه فقید محمدتقی جعفری و مسئول مؤسسه تنظیم و نشر آثار این استاد فرزانه، بود که به ذکر خاطره‌ای از نقل قول ایشان در باب خوابی که مهر تأییدی بر نگارش تفسیر مثنوی معنوی است، پرداخت و گفت: ایشان البته به نقل قول از خودشان مولانا را در خواب می‌بینند که با هم روی نیمکتی نشسته‌اند و مولانا از فردی می‌خواهد که یک عکس دو نفره از آن‌ها بگیرد. علامه به ایشان می‌گویند که آیا از کاری که در حال انجام آن هستم راضی هستید و مولوی نه جواب مثبت می‌دهد و نه منفی. فقط می‌گوید که اگر این کار را برای خدا انجام می‌دهی باید ببینی که او از کرده تو راضی است یا خیر.

وی به برخی مطالب کذبی که به ویژه در فضای مجازی پیرامون شخصیت علمی و حقیقی استاد نقل می‌شود پرداخت و گفت: مثلاً گفته می‌شود ایشان به 17 زبان دنیا تسلط داشت که اصلاً این گونه نیست و از دوستان به ویژه جوانان درخواست می‌کنم که در برابر این اطلاعات کمی تأمل کنند.

وی به مسئولان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی توصیه کرد که در کار مهمی که دارند مسئولیت پذیر باشند و گفت: به استاد عضویت در هیئت امنای این انجمن پیشنهاد شده بود و ایشان این مسئولیت را نپذیرفتند، زیرا مشغله کاری زیادی داشتند و بعدها دوستان به ایشان خرده گرفتند که چه کسی از شما بهتر و علامه در پاسخ به آن‌ها گفت که این کار نیاز به وقت زیادی دارد که از توان من خارج است و کار به این مهمی را تنها نمی‌توان ماهی یک بار آن هم در یک جلسه که مواردی عرضه و تصویب شود به سرانجام رساند.

جعفری در پایان درباره مؤسسه تنظیم و نشر آثار زاستاد نیز گفت: این مؤسسه با جدیت فعالیت خود را ادامه می‌دهد و برخی از آثار استاد همچون شرحی بر نهج‌البلاغه نیاز به تنظیم جدید دارد که به سرپرستی دکتر عبدالله نصیر این کار در حال پیگیری است که به محض آماده شدن به زیور طبع آراسته خواهد شد.

در خاتمه این مراسم نیز سپاسنامه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به علی جعفری به نمایندگی از بیت شریف علامه محمدتقی جعفری اهدا شد.

 یادآور می‌شود جمعه 25 آبان‌ماه بیستمین سالروز وفات علامه محمدتقی جعفری است.

برای دیدن گزارش تصویری این مراسم اینجا کلیک کنید.

گزارش از امیرسجاد دبیریان

انتهای پیام