روایتی از نصیحت میرزای قمی به فتحعلیشاه/ میرزا؛ مرد انفاق و علم

به گزارش ایکنا از قم، در دومین گزارش از سلسله گزارش‌های مزار شریف شیخان برآن شدیم تا به زندگی و آثار مرحم میرزای قمی یکی دیگر از ستارگان نورانی این  مزار که آرامگاه عارفان واصل و اصحاب برخی از ائمه(ع) است، بپردازیم.

میرزا ابوالقاسم گیلانی معروف به میرزای قمی از ستارگان عالم هدایت بشریت است که علاوه بر تسلط بر علوم مختلف اسلامی در شعر و خوشنویسی نیز بسیار مستعد بود و از ایشان بیش از پنج‌هزار بیت شعر به زبان فارسی و عربی هم چنین نوشته‌های زیبایی با خط نسخ و نستعلیق باقی مانده‌ است.

حجت‌الاسلام مهدی خویی، مدیر فرهنگی مزار شیخان در گفت‌وگو با ایکنا از قم، در مورد شخصیت و زندگانی میرزا ابوالقاسم گیلانی معروف به میرزای قمی گفت: آیت‌الله میرزا ابوالقاسم به خاطر اصالت شغلی پدر، ابوالقاسم گیلانی و به خاطر زادگاه وی، میرزا جاپلقی و برای سکونت در قم به میرزای قمی معروف است؛ ایشان در تاریخ 1151 هجری قمری در دهکده دره باغ از روستاهای جاپلق از توابع شهرستان الیگودرز استان لرستان به دنیا آمد.

وی افزود: میرزای قمی از بزرگ‌ترین عالمان شیعه در عصر فتحعلی شاه قاجار است که عهده‌‌دار مرجعیت در روزگار خود بود؛ ایشان درس‌های نخستین زندگی خود را نزد مادر گرامی خود که از بانوان دانشمند و فرهیخته زمان خویش بود و ادبیات عرب را نزد پدرش که ادیبی کم‌نظیر بود، فراگرفت و برای ادامه تحصیل خود به خوانسار نزد علامه میرسیدحسین خوانساری مشرف شد.

خویی ادامه داد: میرزای قمی در خوانسار با خواهر استاد خود ازدواج کرد و سپس برای تکمیل تحصیلات و فراگیری بیشتر به کربلای معلی مشرف شد و در آن جا در محضر آیت‌الله محمدباقر وحید بهبانی علم اصول را فراگرفت و بعد از اقامت طولانی در حوزه علمیه کربلا به زادگاه خویش در روستای دره‌باغ بازگشت و در آن جا ساکن شد و مدتی نیز در روستای قلعه بابو به تبلیغ و تدریس مشغول شد.

خویی با بیان این که در قلعه بابو به علم و تحصیل اهمیت چندانی نمی‌دادند،‌ گفت: میرزای قمی به ناچار قلعه بابو را ترک کرد و به اصفهان و شیراز و در نهایت به قم مهاجرت کرد و به برکت حضرت معصومه(س) در اندک زمانی رشد و ترقی شایانی یافت و شهرت و مرجعیت شیعه به ایشان رسید به نحوی که  فتحعلی شاه قاجار در نماز جماعت به وی اقتدا و میرزا را تا منزل پیاده همراهی می‌کرد.

ارشاد‌نامه‌های میرزا به فتحعلی شاه

خویی با اشاره به ارشادنامه‌های میرزا به فتحعلی شاه افزود: میرزای قمی از فرصت پیش آمده برای فریضه امر به معروف و نهی از منکر و ارشاد فتحعلی شاه استفاده می‌کرد که ارشادنامه‌های میرزا به فتحعلی‌شاه معروف و مشهور است؛ میرزا او را به رفتار عادلانه با مردم تشویق می کرد و از همنشینی و معاشرت با وی احساس بیم داشت که مستوجب عذاب پرودرگار شود؛ در یکی از دیدارهای خود با فتحعلی شاه دست به ریش بلند وی کشید و گفت ای شاه! کاری نکن که این ریش فردای قیامت در آتش جهنم بسوزد!.

اقدامات مجاهدانه میرزا

خویی با بیان اقدامات مجاهدانه میرزا از جمله مبارزه با تصوف عنوان کرد: در دفاع از وطن و حمایت از مجاهدان جنگ با اشغالگران روس، رساله تحفه عباسیه را در وجوب جهاد با کفار نگاشت و به عباس میرزا ولیعهد ایران و سردار جنگ ایران و روس اهدا کرد. میرزا همچنین در تکریم امامزاده‌ها و احیای موقوفات، رسیدگی به فقرا بسیار کوشا بود به نحوی که در زمان حیات خود اموال خود را وقف فقرا و تهی‌دستان کرد و هم چنین در تعمیر مسجد جامع قم که در شرف انهدام قرار داشت فعالیت‌های بسیاری انجام داد.

شفاعت اهل قم به دست میرزای قمی

خویی در بیان عظمت میرزای قمی از حاج شیخ عباس قمی نقل کرد: شبی حاج شیخ عباس قمی ایشان را در عالم رویا می‌بیند و از او می پرسد جناب میرزا آیا شفاعت اهل قم به دست حضرت معصومه(س) است که میرزای قمی در کمال تعجب پاسخ می‌دهند خیر شفاعت اهل قم با من است و شفاعت تمامی شیعیان با حضرت معصومه(س) است.

وی با بیان آثار میرزای قمی از جمله رساله رد صوفیه، دیوان شعر، مرشد العوام و الحرام عنوان کرد: قوانین الاصول مهم‌ترین و مشهورترین تصنیف میرزا در علم اصول است که در دو جلد، یک دوره کامل علم اصول به زبان عربی در سال 1205 هجری قمری نگاشته شده است و هم‌چنین غنائم‌الایام فیما یتعلق بالحلال و الحرام در فقه استدلالی از آثار میرزای قمی است.

مسئول فرهنگی مزار شریف شیخان بیان کرد: میرزای قمی علاوه بر مزایای علمی و اخلاقی از زیبایی خط برخوردار بوده است و مؤلف کتاب روضات‌الجنات در این باره‌ می نویسد «مرحوم میرزا بسیار خوش خط بود و با هر یک از دو نوع خط مرسوم زمان خود یعنی نسخ و نستعلیق آشنایی کامل داشته و هر دو را به طرز بسیار جالب و زیبایی می نگاشته است. نوشته‌های زیبایی که با زبان فارسی و عربی، با خط نستعلیق و نسخ از آن بزرگوار در نزد ما موجود است خود بهترین شاهد و گواه بر این مطلب است»

وی با بیان این که یکی از فعالیت‌های ارزنده میرزای قمی تربیت شاگردان ممتاز و نمونه‌ای است که هریک از آن‌ها مشعل‌ داران علم و فقاهت هستند و شخصیت‌های برجسته علمی به شمار می‌روند، اظهار کرد: علامه محمد ابراهیم کلباسی مولف اشارات الاصول، میرزا ابوطالب قمی مؤلف کتاب سؤال و جواب و سیدجواد عاملی مولف مفتاح الکرامه از شاگردان مکتب میرزای قمی بودند.

فرهنگسازی نذر به سمت نیازهای اجتماعی

خویی در مورد باورهای قدیمی مردم مبنی بر این که برای برآورده شدن حاجات خود با توسل به میرزای قمی نمک خریداری کرده و بین زیارت‌کنندگان مقبره میرزای قمی در مزار شریف شیخان توزیع می کنند، گفت: این باورها تجربی است و پایه و اساس روایی ندارد لذا نمک از دیرباز ماده غذایی مهمی بوده است اما امروزه مردم باید فرهنگ‌سازی کنند و نذر و نیاز‌های خود برای برآورده شدن حاجات را با توجه به نیازهای احتماعی و به روز جامعه تعیین کنند.

انتهای پیام