معرفی و نقد 4 کتاب جدید پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات؛
آزاد ارمکی: مردم‌شناسانی در ایران وجود دارند که خائن‌اند/مشاهده اتفاقات خوب در حوزه ترجمه
گروه ادب ــ باید به این نکته توجه داشت که شمارش عناصر فرهنگی به معنای تعریف فرهنگ ایرانی نیست و بسیار متأسف هستم که مردم‌شناسانی در ایران وجود دارند که خائن هستند، زیرا زندگی را از مطالعات فرهنگی خارج کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری ایکنا، نشست تخصصی «فرهنگ در ایران امروز» با حضور تقی آزاد ارمکی، نعمت‌الله فاضلی، لیلا اردبیلی، سجاد علیزاده، شایسته مدنی لواسانی، صبح امروز ۲۷ آبان‌ماه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در این نشست ۴ کتاب جدید این پژوهشگاه با عناوین «مدل‌های فرهنگی – پیدایش روش‌ها و آزمون»، «درآمدی بر جامعه‌شناسی مصرف»، «تحلیل فرهنگی» و «مجموعه جستار‌های ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» معرفی و پیرامون آن نقد و بررسی انجام شد.
در ابتدای این جلسه داریوش مطلبی، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سخنانی کوتاه اظهار کرد: در ایام هفته کتاب ما تنها دو فرصت در اختیار داشتیم تا پیرامون این موضوع، نشست برگزار کنیم، اما امیدوارم روزی فرا رسد تا در تمام طول سال بتوانیم چنین جلساتی را برگزار کنیم.
در ادامه این برنامه لیلا اردبیلی، مترجم کتاب مدل‌های فرهنگی – پیدایش روش‌ها و آزمون‌ها درباره اثر خود بیان کرد: این کتاب در پی پاسخگویی به این سؤال است که فرهنگ متشکل از چیست؟ البته درباره این پرسش اجماع نظری وجود ندارد و هر اندیشمندی تعریفی از فرهنگ ارائه می‌کند، بنابراین در این ترجمه سعی شده به ویژگی‌های فرهنگ توجه شود.
در ابتدای این جلسه داریوش مطلبی، معاون پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سخنانی کوتاه اظهار کرد: در ایام هفته کتاب ما تنها دو فرصت در اختیار داشتیم تا پیرامون این موضوع، نشست برگزار کنیم، اما امیدوارم روزی فرا رسد تا در تمام طول سال بتوانیم چنین جلساتی را برگزار کنیم.
در ادامه این برنامه لیلا اردبیلی، مترجم کتاب مدل‌های فرهنگی – پیدایش روش‌ها و آزمون‌ها درباره اثر خود بیان کرد: این کتاب در پی پاسخگویی به این سؤال است که فرهنگ متشکل از چیست؟ البته درباره این پرسش اجماع نظری وجود ندارد و هر اندیشمندی تعریفی از فرهنگ ارائه می‌کند، بنابراین در این ترجمه سعی شده به ویژگی‌های فرهنگ توجه شود.
فرهنگ عامل انسجام جامعه
وی افزود: فرهنگ امری اکتسابی است، پس وقتی درباره این موضوع حرف می‌زنیم چند مسئله مد نظر قرار می‌گیرد، نکته دیگر اینکه فرهنگ امری اجتماعی و فردی است که انسجام جامعه را شکل می‌دهد. همچنین در این کتاب راهکارهای اشتراک فرهنگی را بررسی کرده‌ایم؛ اشتراکاتی که از طریق فعالیت‌های ذهنی به وجود می‌آید و این اتفاق نیز از طریق بافت‌های مختلف شکل می‌گیرد.
در ادامه سجاد علیزاده، نویسنده کتاب تحلیل فرهنگی اظهار کرد: در این کتاب روش‌شناسی نویسنده این کتاب به ما می‌گوید، روش‌ها را می‌توان با هم تلفیق کرد. نویسنده این کتاب همچنین از سبک ژورنالیستی استفاده می‌کند که در آن ارزش ادبی نیز وجود دارد، چراکه معتقد است جذب مخاطب عام در رسیدن به فرهنگ مورد نظر، کمک بسیار مهمی است.
وی افزود: فرهنگ امری اکتسابی است، پس وقتی درباره این موضوع حرف می‌زنیم چند مسئله مد نظر قرار می‌گیرد، نکته دیگر اینکه فرهنگ امری اجتماعی و فردی است که انسجام جامعه را شکل می‌دهد. همچنین در این کتاب راهکارهای اشتراک فرهنگی را بررسی کرده‌ایم؛ اشتراکاتی که از طریق فعالیت‌های ذهنی به وجود می‌آید و این اتفاق نیز از طریق بافت‌های مختلف شکل می‌گیرد.
در ادامه سجاد علیزاده، نویسنده کتاب تحلیل فرهنگی اظهار کرد: در این کتاب روش‌شناسی نویسنده این کتاب به ما می‌گوید، روش‌ها را می‌توان با هم تلفیق کرد. نویسنده این کتاب همچنین از سبک ژورنالیستی استفاده می‌کند که در آن ارزش ادبی نیز وجود دارد، چراکه معتقد است جذب مخاطب عام در رسیدن به فرهنگ مورد نظر، کمک بسیار مهمی است.
وی ادامه داد: دیگر اشاره این کتاب به بحث سرمایه است و اثراتی که سرمایه داری روی فرهنگ می‌گذارد. او در کتاب خود «سرمایه‌داری سرد» را مطرح می‌کند. این شکل از سرمایه‌گذاری متفاوت با سرمایه داری است که مارکس یا وبر آن را تعریف کرده‌اند.
سرمایه‌گذاری سرد، مبلغ مصرف است
علیزاده اضافه کرد: نویسنده باور دارد سرمایه‌گذاری سرد مبلغ مصرف و راحتی است و این امر هم به ذاته اتفاق بدی نیست. همچنین او باور دارد در عرصه عمومی فرهنگ ما باید تجدید نظر داشته باشیم. مطلب بعدی که به روی آن تأکید شده این مهم است که در عرصه عمومی فرهنگ، بازیگران اصلی نخبگان هستند. همچنین وی می‌گوید، باید به کنش‌های اجتماعی مردم توجه کنیم.
این مترجم تأکید کرد: نویسنده در زمینه سیاست فرهنگی رویکردی بین رویکرد انتقادی و ابزاری مدنظر دارد که آن را مداخله انتقادی نام نهاده است.
شایسته مدنی، مترجم کتاب درآمدی بر جامعه‌شناسی مصرف درباره اثر خود بیان کرد: صحبت از مصرف و جامعه مصرفی جزء مباحث مهم جامعه امروز است، با نگاهی به اخبار رسانه‌ها، می‌توان این موضوع را به‌خوبی مشاهده کرد که رسانه‌ها دائماً در حال پرداختن به مصرف‌گرایی و عوامل این پدیده در جامعه هستند. با این میزان توجه احساس کردم که باید پژوهش‌های بیشتری در این زمینه انجام شود.
علیزاده اضافه کرد: نویسنده باور دارد سرمایه‌گذاری سرد مبلغ مصرف و راحتی است و این امر هم به ذاته اتفاق بدی نیست. همچنین او باور دارد در عرصه عمومی فرهنگ ما باید تجدید نظر داشته باشیم. مطلب بعدی که به روی آن تأکید شده این مهم است که در عرصه عمومی فرهنگ، بازیگران اصلی نخبگان هستند. همچنین وی می‌گوید، باید به کنش‌های اجتماعی مردم توجه کنیم.
این مترجم تأکید کرد: نویسنده در زمینه سیاست فرهنگی رویکردی بین رویکرد انتقادی و ابزاری مدنظر دارد که آن را مداخله انتقادی نام نهاده است.
شایسته مدنی، مترجم کتاب درآمدی بر جامعه‌شناسی مصرف درباره اثر خود بیان کرد: صحبت از مصرف و جامعه مصرفی جزء مباحث مهم جامعه امروز است، با نگاهی به اخبار رسانه‌ها، می‌توان این موضوع را به‌خوبی مشاهده کرد که رسانه‌ها دائماً در حال پرداختن به مصرف‌گرایی و عوامل این پدیده در جامعه هستند. با این میزان توجه احساس کردم که باید پژوهش‌های بیشتری در این زمینه انجام شود.
مصرف را با اسراف هم معنا ندانیم
وی اضافه کرد: درباره مصرف یک سوءبرداشت وجود دارد، آن‌هم اینکه بیندیشم مصرف به معنای اسراف است، چراکه مصرف بخشی از زندگی ما را در برمی‌گیرد و ربطی به اسراف ندارد. نکته دیگر پیرامون این کتاب به نگارش روان آن مربوط می‌شود، چون می‌خواهد هر خواننده‌ای که کتاب را مطالعه می‌کند بتواند نتیجه لازم را بگیرد.
مدنی درباره سرفصل‌های کتاب گفت: این کتاب رویکردی نظری دارد و به موضوعاتی چون؛ بحث تبلیغات، غذا و نوشیدنی، توریسم، بدن و در انتها مد و پوشاک توجه دارد، البته لازم به ذکر است، چون این کتاب قبل از فراگیر شدن فضای مجازی نوشته‌شده، طبیعتاً درباره این موضوع حرفی به میان نیامده است.
بعد از سخنان مترجمان، تقی آزاد ارمکی؛ جامعه‌شناس با بیان اینکه امروز اتفاقی خوب در حوزه ترجمه رخ‌داده، تصریح کرد: درگذشته عموماً مترجمان نسبت به موضوعی که ترجمه می‌کردند، اشراف نداشتند، اما این معضل تا حدی برطرف شده است. همچنین درگذشته ما مترجمان بزرگی چون؛ ثلاثی، اشرف، نیک گوهر داشتیم، اما آن‌ها نیز به موضوعاتی که ترجمه می‌کردند اشراف نداشتند. من این معضل را تا دهه ۵۰ در حوزه ترجمه بسیار شایع می‌دیدم؛ اتفاقی که تنها به علوم اجتماعی خلاصه نشد، بلکه تمامی علوم را درمی‌گرفت.
وی افزود: اگر بخواهم به یکی از آسیب‌های امروز در حوزه ترجمه و تألیف بپردازیم آن مطلب این است که شمارش عناصر فرهنگی به معنای تعریف فرهنگ ایرانی نیست. نکته دیگر که از بابت بیان آن متأسف هستم این است که مردم‌شناسانی در ایران وجود دارند که خائن هستند، زیرا زندگی را از مطالعات فرهنگی خارج کرده‌اند. مطلب انتهایی نیز به این مسئله برمی‌گردد که مهندسی فرهنگی به یک مکان تبدیل‌شده است.
آخرین سخنران این مراسم، نعمت‌الله فاضلی؛ جامعه‌شناس بود. وی ضمن تبریک بابت ترجمه‌های خوبی که امروز شاهد آن است، تصریح کرد: می‌خواهم در اندک فرصتی که در اختیار دارم درباره موضوع این برنامه «فرهنگ در ایران امروز» حرف بزنم. در گام اول هم می‌خواهم این نکته را بیان کنم که در عموم ترجمه‌های ما زندگی را شاهد نیستیم.
وی افزود: فرهنگ در ایران امروز معنایی معرفت‌شناسانه دارد. در این بحث، فرهنگ بر اساس مفهوم است نه محتوا. در ضمن در ایران معاصر، ما با مفهوم فرهنگ مسئله داریم، زیرا اغلب در این‌باره حرف می‌زنیم، ولی نمی‌دانیم درباره چه سخن می‌گوییم. مطلب دیگر اینکه این مفهوم (فرهنگ) به شکل واژه مصرف می‌شود، پس برای مواجهه ما با فرهنگ، موضوع مدنظرمان شکل مصرفی به خود می‌گیرد.
فاضلی در انتهای سخنانش تأکید کرد: برای اینکه بفهمیم زندگی چیست به پیچیده‌ترین سلاح‌های مفهومی نیاز داریم.
وی اضافه کرد: درباره مصرف یک سوءبرداشت وجود دارد، آن‌هم اینکه بیندیشم مصرف به معنای اسراف است، چراکه مصرف بخشی از زندگی ما را در برمی‌گیرد و ربطی به اسراف ندارد. نکته دیگر پیرامون این کتاب به نگارش روان آن مربوط می‌شود، چون می‌خواهد هر خواننده‌ای که کتاب را مطالعه می‌کند بتواند نتیجه لازم را بگیرد.
مدنی درباره سرفصل‌های کتاب گفت: این کتاب رویکردی نظری دارد و به موضوعاتی چون؛ بحث تبلیغات، غذا و نوشیدنی، توریسم، بدن و در انتها مد و پوشاک توجه دارد، البته لازم به ذکر است، چون این کتاب قبل از فراگیر شدن فضای مجازی نوشته‌شده، طبیعتاً درباره این موضوع حرفی به میان نیامده است.
بعد از سخنان مترجمان، تقی آزاد ارمکی؛ جامعه‌شناس با بیان اینکه امروز اتفاقی خوب در حوزه ترجمه رخ‌داده، تصریح کرد: درگذشته عموماً مترجمان نسبت به موضوعی که ترجمه می‌کردند، اشراف نداشتند، اما این معضل تا حدی برطرف شده است. همچنین درگذشته ما مترجمان بزرگی چون؛ ثلاثی، اشرف، نیک گوهر داشتیم، اما آن‌ها نیز به موضوعاتی که ترجمه می‌کردند اشراف نداشتند. من این معضل را تا دهه ۵۰ در حوزه ترجمه بسیار شایع می‌دیدم؛ اتفاقی که تنها به علوم اجتماعی خلاصه نشد، بلکه تمامی علوم را درمی‌گرفت.
وی افزود: اگر بخواهم به یکی از آسیب‌های امروز در حوزه ترجمه و تألیف بپردازیم آن مطلب این است که شمارش عناصر فرهنگی به معنای تعریف فرهنگ ایرانی نیست. نکته دیگر که از بابت بیان آن متأسف هستم این است که مردم‌شناسانی در ایران وجود دارند که خائن هستند، زیرا زندگی را از مطالعات فرهنگی خارج کرده‌اند. مطلب انتهایی نیز به این مسئله برمی‌گردد که مهندسی فرهنگی به یک مکان تبدیل‌شده است.
آخرین سخنران این مراسم، نعمت‌الله فاضلی؛ جامعه‌شناس بود. وی ضمن تبریک بابت ترجمه‌های خوبی که امروز شاهد آن است، تصریح کرد: می‌خواهم در اندک فرصتی که در اختیار دارم درباره موضوع این برنامه «فرهنگ در ایران امروز» حرف بزنم. در گام اول هم می‌خواهم این نکته را بیان کنم که در عموم ترجمه‌های ما زندگی را شاهد نیستیم.
وی افزود: فرهنگ در ایران امروز معنایی معرفت‌شناسانه دارد. در این بحث، فرهنگ بر اساس مفهوم است نه محتوا. در ضمن در ایران معاصر، ما با مفهوم فرهنگ مسئله داریم، زیرا اغلب در این‌باره حرف می‌زنیم، ولی نمی‌دانیم درباره چه سخن می‌گوییم. مطلب دیگر اینکه این مفهوم (فرهنگ) به شکل واژه مصرف می‌شود، پس برای مواجهه ما با فرهنگ، موضوع مدنظرمان شکل مصرفی به خود می‌گیرد.
فاضلی در انتهای سخنانش تأکید کرد: برای اینکه بفهمیم زندگی چیست به پیچیده‌ترین سلاح‌های مفهومی نیاز داریم.
انتهای پیام
