کرامات؛ مسئله‌ای که هیچ وقت با آن کنار نیامدم

رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در ادامه تصریح کرد: سابقاً در دوران مبارزه برای جوان‌ها این‌طور می‌گفتم که بهترین سلوک برای تقرب به خداوند مبارزه با ظلم، ستمکار و دفاع از مظلوم است و آن‌ها نیز قبول می‌کردند، چون قابل درک بود. به آن‌ها می‌گفتم که این بهترین سلوک برای نزدیک شدن به خدا است. اینکه از خودمان ادا‌هایی درآوریم و مراد و مریدی درست کنیم و ... را قبول نداشته‌ام، ولی بخش عظیمی از فرهنگ و ادبیات ما، مبتنی بر همین‌هاست.

بجنوردی بیان کرد: امروز با خواندن کتاب «قوت دل و نوش جان» به جلسه‌ای رفتم و با دست‌اندرکاران دانشنامه فولکلور دیدار کردم و به آن‌ها که مشغول تدوین دانشنامه فرهنگ هستند پیشنهاد دادم که در آنجا عنوانی با نام «صوفی، آداب» بگذاریم؛ یعنی آداب صوفیه را بیاوریم. آداب بسیار عظیمی است و رفتار‌هایی است که در چارچوب فولکلور می‌تواند جای بگیرد و ناظر به یک رفتار اجتماعی باشد. این رفتار شامل اصول وسیعی است که در فرهنگ ما جا باز کرده و حتی در جهان‌بینی ما رسوخ یافته و تبدیل به مسئله‌ای مهم شده است.

رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در ادامه تصریح کرد: مسئله دیگری که با آن برخورد کردم، مسئله کرامات است. بنده خود نمی‌توانم با این مسئله کنار بیایم و از خودم تا به حال کرامتی سر نزده و با این مسئله ناآشنا هستم. نمی‌دانم باید با کرامات چه کنیم. به هر حال این نیز یک فرهنگ است و نمی‌دانم خود ایشان واقعا باور دارند یا نه، ولی کتاب ایشان بسیار ارزشمند است، از این بابت که تمام این مسائل را با یک زبان علمی مطرح کرده‌اند و همه می‌توانند از آن استفاده کنند.

با کرامات مشایخ صوفیه چطور باید کنار آمد

وی بیان کرد: نمی‌دانم با کرامات مشایخ صوفیه چگونه باید کنار آمد. به هر حال امیدوارم ادعا‌هایی که در این زمینه می‌شود درست باشد. البته نمی‌خواهم منکر آن‌ها باشم، اما نمی‌توانم با آن‌ها کنار بیایم. جهان را قانون‌مند می‌دانم و واقعیت این است که یکی قانون عام علیت و یکی هم علم پیشین الهی وجود دارد و دو دیوار جبر جلوی ماست که ما را در حرکت راهبری می‌کند.

رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی گفت: به هر حال ما اختیار داریم، اما اختیار چیست را نمی‌دانیم، اما می‌دانیم که هست و می‌توانیم به آن پی ببریم، چون بر خلاف تمام علم پیشین و قانون عام علیت است. برای همین است که فکر می‌کنم که خداوند حتی به پیامبر (ص) هم گفت که اگر از روح پرسیدند مسئله را باز نکن که این چه چیزی است. به نظرم همان است که ما راهی برای گشودن این راز نداریم و یکی از آن‌ها همین اختیار است.

در ادامه این مراسم نوبت به سخنرانی بهاءالدین خرمشاهی، قرآن‌پژوه شهیری رسید که بیشتر سخنانش معطوف به شخصیت پورجوادی بود. وی در ابتدای سخنانش بیان کرد: می‌خواهم به خود آقای پورجوادی بپردازم، به کار و کارنامه علمی درخشان و کم نظیری که از آغاز انقلاب شروع شد، تا مدت‌ها قبل که نگذاشتند کار ایشان ادامه پیدا کند.

وی در ادامه با اشاره به سابقه دوستی خود با پورجوادی تصریح کرد: دوستی من و ایشان از سن خیلی از حاضران در این مراسم بیشتر است، یعنی ۵۱ سال. از سال ۱۳۴۶ که ایشان ۲۳ و بنده ۲۲ ساله بودم و ۵۱ سال از آن زمان گذشت. اگر می‌پرسیدند ۵۰ سال دیگر در اینجا حاضر می‌شوید می‌گفتیم که ۵۰ سال یک عمر است.

این حافظ‌شناس با اشاره به این مسئله که چه زمانی با پورجوادی آشنا شده و این دوستی چطور آغاز شده است بیان کرد: ایشان را از قبل نمی‌شناختم و آثار علمیشان نیز اگر بود هنوز در فرهنگ ما ظاهر نشده بود. ایشان بیشتر می‌خواندند و سلوک علمی و عرفانی داشتند و خیلی کم‌حرف بودند، حالا هم همین است. یک شعبه امیرکبیر در مقابل دانشگاه تهران است و آدم دوست دارد که کتاب خریداری کند و یا اصلاً کتاب‌ها را ببیند. در این کتابفروشی دیدم که یک نفر به کتاب‌ها نگاه می‌کند و دنبال کتاب است. سلام کردم در حالی که هیچ کدام همدیگر را نمی‌شناختیم و کار قلمی چند سال بعد شروع شده بود. گفتند دنبال ترجمه پاینده از قرآن هستم و بنده نیز این ترجمه را پیدا کردم و ایشان خوشحال شدند. بعد به جلسه‌ای معنوی رفتیم.

 

خرمشاهی تصریح کرد: غروب که شد، نماز را به جماعت خواندند و دوستی ما پا گرفت. دوستی خانوادگی و رفت‌وآمد شکل گرفت و به نوعی هم همسایه اگر نبودیم، نزدیک هم بودیم. ۱۴ سال از سال ۱۳۴۶ گذشت که انقلاب پیروز شد. برعکس تصویری که از ایشان داشتم که به کار اجرایی و عملی علاقه ندارند، کار‌های اجرایی سنگینی را قبول کردند. از جمله ریاست دانشنامه جهان را قبول کردند و قبل و بعد از آن نیز مرکز نشر دانشگاهی را داشتند که واقعاً در این سوی جهان می‌درخشید.

این قرآن‌پژوه در ادامه با اشاره به عملکرد مثبت پورجوادی تصریح کرد: در زمان مسئولیت ایشان، حدود هزار کتاب منتشر کردند و بیش از هزار تک نسخه مجله منتشر کرد، در حالی که شما می‌دانید که یک نشریه خوب چقدر زحمت لازم دارد و ایشان بیش از تمام همکارانشان کار می‌کردند و ما هم با علاقه و عشق تمام خدمت ایشان بودیم و گاهی هم همکاری‌هایی داشتیم.

 

وی در انتهای سخنان خود بیان کرد: مرکز دایرةالمعارف اسلامی با این زیرمجموعه‌هایی که دارد واقعاً عظمتی دارد، آن هم با این امکانات ناچیز. بزرگترین حقوقی که پرداخت می‌شد یا می‌شود، حقوق ناچیزی کمتر از حقوق یک دانشگاهی است، در واقع میانگین حقوق دانشگاهی از اول تا استادی پرداخت می‌شود. اما همین تلاش‌ها و زحمات است که انسان را علاقه‌مند می‌کند وگرنه چیزی دیگری نیست که زندگی معنا پیدا کند.

انتهای پیام