توقف مطالعات قرآنی در سطح نخبگانی/ وقتی تحقیقات گامی رو به جلو ندارند
گروه حوزه‌های علمیه _ عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه معتقد است که تحقیقات قرآنی به ویژه با نگاه کاربردی شدن، که نماد اصلی آن در علوم انسانی قرآن‌بنیان محقق می‌شود، در سطح نخبگانی متوقف شده و حوزه و دانشگاه با آن درگیر نیست.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد اسعدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با بیان اینکه وضعیت پژوهشهای قرآنی در حوزه و دانشگاه روالی عادی دارد، اذعان کرد: باید گفت که مطالعات نه متوقف است و نه در وضعیت پیش‌رونده قرار دارد؛ از این حیث باید تدابیری اندیشیده شود.
همراهی با نیازهای روز؛ ملاک پیشرو بودن
وی افزود: ملاک پیشرو بودن یک دانش حرکت در مرز دانش و همراهی با نیازهای روز و تولیدات پژوهشی متناسب با نیازهای جامعه و تکمیل تلاش‌های پژوهشی گذشته است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه نفی مطلق رشد پژوهشهای قرآنی به ویژه در سال‌های اخیر غیرمنصفانه است، تأکید کرد: وقتی از روال عادی سخن می‌گوییم به این علت است که از حد انتظار پایین‌تر است و شاید بیشتر رساله‌ها، پایان‌نامه‌ها و تحقیقات گامی به جلو ندارند و مکمل تلاش‌های قبل نیستند.
اسعدی در پاسخ به این سؤال که تحقیقات کنونی چه مقدار کارآمدند و پایان‌نامه‌های زیادی هم که نوشته می‌شود چه مقدار کاربردی‌اند؟ اظهار کرد: بررسی آماری و میدانی در این زمینه نداشته‌ام، اما به میزانی که با پایان‌نامه‌ها و تحقیقات مواجهم شاهد ضعف‌های زیادی در این زمینه هستم که ناشی از پایین بودن سطح علمی و محتوایی دروس حوزه و دانشگاه است.
جایگاه قرآن در تولید علوم انسانی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: فعالیت علمی در تربیت استادان، انگیزه‌بخشی و کتب درسی حرف اول را می‌زند و باید شرایط به سمتی سوق داده شود که توجه عموم قرآن‌پژوهان به نیازهای زمان و جایگاه قرآن در تولید علوم انسانی نهادینه شود، زیرا هم‌اکنون برای خیلی از افرادی که در این زمینه فعالیت دارند این مسئله فراگیر نیست و به خصوص در سطح نخبگانی به تنهایی مفید نیست و باید به بدنه حوزه و دانشگاه هم وارد شود.
اسعدی تصریح کرد: پروژه قرآنی کردن علوم انسانی و تولیدات متناسب با نیازهای روز در حکم پروژه‌های اصلی در سطح نخبگانی است که عمومی نشده است و باید توده‌های دانشجویان و طلاب با آن مواجه و درگیر شوند. متأسفانه عموم تحقیقات قرآنی مشمول این قضیه هستند و این درگیری در سطح غیرنخبگانی وجود ندارد.
وی بیان کرد: البته این مسئله از دانشگاه تا دانشگاه، حوزه تا حوزه و از محقق و پژوهشگر تا محقق و پژوهشگر دیگر متفاوت است و روش‌های تحقیقی متفاوتی هم دارند، ولی در مجموع روش محتوا و نبود جهت‌گیری مناسب پژوهشی مسبب وضعیت کنونی است.
ایجاد حس مسئولیت‌پذیری به آینده
اسعدی تصریح کرد: یکی از مسائل مهم در این زمینه ایجاد انگیزه است. احساس می‌کنم انگیزه و حس مسئولیت‌پذیری در برابر کارهای برزمین‌مانده و معطوف به آینده باید ایجاد شود و اگر این مسئله محقق شد در گام بعد می‌توانیم سراغ روش تحقیق و محتوا هم برویم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه گام‌هایی در زمینه تفسیر و علوم قرآنی و اصلاح نظام آموزشی در حوزه برداشته شده است، گفت: از جمله این تغییرات ایجاد محتوا، روش تحقیق و سرفصل‌های جدید است و کتب درسی تغییرات قابل‌توجهی کرده و پیشرفت هم مشاهده می‌شود، اما در حد انتظار نیست.
اسعدی با تأکید مجدد بر اینکه اساسی‌ترین اقدام در این زمینه ایجاد انگیزه است، تصریح کرد: نیاز به فرهنگ مسئولیت‌پذیری در بحث تحقیقات وجود دارد و این فرایند باید در آموزش‌های طولانی‌مدت به ویژه از دوره مدرسه در بدنه علمی کشور نهادینه شود.
فرهنگ‌سازی عمومی برای تحقیقات قرآنی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سؤال که روش میان‌رشته‌ای در تحقیقات قرآنی چه مقدار فهم شده است؟ بیان کرد: همان طور که محافل و مجالس جشن و عزا برپا می‌شود باید محافل و همایش‌های علمی در زمینه تحول در علوم انسانی قرآن‌بنیان برگزار شود و این مسئله از سطح نخبگانی به سطح عمومی تسری یابد و به خصوص در مدارس و دانشگاه‌ها آن را مشاهده کنیم.
اسعدی ادامه داد: حتی ایرادی ندارد که همایش‌هایی برای عموم بگذاریم تا استادان صرفاً در همایش‌های تخصصی و کلان به ارائه نظر نپردازند، بلکه فرهنگ‌سازی عمومی انجام شود.
نبود فهم عمومی از تحول قرآن‌بنیان در علوم انسانی
این محقق و پژوهشگر اظهار کرد: مشکل کنونی این است که فهم عمومی از مسئله تحول در علوم انسانی قرآنی وجود ندارد و محققان جوان و دانشجویان وقوف کافی به این کار ندارند. البته کار میان‌رشته‌ای پیچیدگی خاص خود را دارد، ولی نباید از عمومی شدن آن هراس داشته باشیم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در محتوا هم باید روش آموزش اصلاح شود، تأکید کرد: اولاً مدرک نباید هدف و انگیزه اصلی برای طلب هویت دانشجو باشد؛ ثانیاً اطلاعات علمی که در اختیار دانش‌پژوه قرار می‌گیرد باید بعد پژوهش‌محوری را تقویت کند.
انتهای پیام
