روزی که آرمان جنگ به صلح تحمیلی بدل شد
گروه معارف ـ عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی گفت: صلح امام حسن(ع) یک صلح اختیاری نبود یعنی آرمان ایشان جنگ با معاویه بود، شرایط به گونه‌ای پیش رفت که امام مجبور به صلح با معاویه شدند و آرمان جنگ به صلح تحمیلی بدل شد.
حجت‌الاسلام محمدرضا جواهری، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، عنوان کرد: نرمش قهرمانانه و تاریخی امام حسن(ع) که البته تحمیلی هم بود آثار و پیامدهایی اجتماعی سودمندی در جامعه اسلامی داشت؛ در شرایط پس از صلح امام حسن(ع) با معاویه وضعیتی به وجود آمد تا مردم به خوبی معاویه را بشناسند و ببینند که او شخصیت منحرفی دارد و چگونه حکومت می‌کند.
وی افزود: صلح امام حسن(ع) یک صلح اختیاری نبود یعنی آرمان ایشان جنگ با معاویه بود، شرایط به گونه‌ای پیش رفت که امام مجبور به صلح با معاویه شدند و آرمان جنگ به صلح تحمیلی بدل شد.
آشکار شدن دروغ‌های معاویه
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی گفت: واقعیت شعارهای فریبنده و دروغین او آشکار شد؛ معاویه پس از صلح با امام حسن(ع) آنچه در عهدنامه صلح آمده بود، به صراحت زیرپا گذاشت و اعلام کرد که به خدا قسم من قصد حکومت بر شما را دارم؛ من تمام معاهدات در صلح با حسن(ع) را زیر پا گذاشتم و به هیچ یک از آن‌ها عمل نمی‌کنم.
جواهری افزود: معاویه درصدد موروثی کردن حکومت بود که امام حسن(ع) در مفاد صلح‌نامه دست او را بستند. بعدها که یزید فرزند معاویه از امام حسین(ع) بیعت خواست یکی از دلایل مخالفت سیدالشهدا(ع) با یزید، مخالفت بیعت با عهدنامه صلح امام حسن(ع) بود که حکومت نباید وراثتی باشد و این موضوع یکی از عوامل شکل‌گیری قیام امام حسین(ع) بود.
هدف صلح نبود
وی گفت: صلح امام حسن(ع) علاوه بر کمتر شدن جرم معاویه و درباریان باعث شد تا مناطق شیعه‌نشین بلاد اسلامی از چپاول و دستبرد معاویه حفظ شود، با اینکه صلح هدف امام حسن(ع) نبود ولی امام در عهدنامه خود از معاویه خواست تا در چهارچوب فرامین قرآن و سنت پیامبرعمل کند، که پس از عهدشکنی معاویه ماهیت و شخصیت او برای مسلمانان آشکار شد.
جواهری بیان کرد: ناآگاهی برخی از اصحاب امام حسن(ع) در رابطه با صلح ایشان باعث واکنش‌های منفی اصحاب نسبت به امام شد، اصحاب از آنچه زمینه ساز صلح شده بود بی‌خبر بودند و در برابر امام حسن(ع) گاهی سخنان زشتی بر زبان جاری می‌کردند شاید روشن شدن ماهیت معاویه برخی از آنان را به این واکنش‌های منفی وادار کرد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: برخی از اصحاب امام حسن(ع) در آن شرایط با دیدن رفتار و گفتار معاویه تحریک می‌شدند تا موضع منفی در برابر امام و صلح ایشان با معاویه داشته باشند، برخی از اصحاب نیز با دنیاگرایی در مقابل امام موضع می‌گرفتند، آن ها در ذهنشان تصور می‌کردند که اگر نبرد با معاویه انجام می‌شد اوضاع اقتصادی آن‌ها در شرایط پیروزی بر معاویه بهتر می‌شد.
تشکیل حکومت حقه اسلامی
وی با اشاره به مظلومیت امام حسن مجتبی(ع) عنوان کرد: هدف امام حسن(ع) تشکیل حکومت اسلامی با حاکمیت خلیفه بر حق پیامبر(ص) بود که ایشان پس از شهادت پدر بزرگوارشان با بیعت مردم حکومت اسلامی را به دست گرفتند و آماده نبرد با معاویه شدند اما شرایط خاص جامعه باعث صلح شد و در ادامه گرایش‌ها و انگیزه‌های متفاوت مردم، عدم درک جریان‌های سیاسی و عدم درک رفتار معاویه باعث شد تا افراد نسبت به امام حسن(ع) انتقاد کنند.
جواهری در پاسخ به این سؤال که چرا امام حسن(ع) مانند امام حسین(ع) گزینه تقابل و قیام را انتخاب نکردند، گفت: رویارویی امام حسن(ع) با معاویه بود و امام حسین(ع) با یزید رو به رو بودند و این دو شرایط باهم متفاوت است. ویژگی‌هایی که معاویه داشت باعث عوام فریبی می‌شد؛ در واقع او به صورت آشکار بر خلاف شرع عمل نمی‌کرد تا مردم به او بدبین شوند. معاویه تلاش می‌کرد با ظاهرسازی خود را مسلمان جلوه داده و حکومت کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی ادامه داد: نبرد امام حسن(ع) با معاویه با توجه به آن شرایط بسیار پیچیده بود اما ایشان در مسیر جنگ با معاویه حرکت کردند، مردم را علیه معاویه بسیج و با دیپلماسی معاویه را تهدید به جنگ می‌کردند و امام شرایط را به خوبی برای نبرد با معاویه آماده کرده بودند.
جواهری افزود: امام حسن(ع) حقوق جنگجویان و مبارزان را افزایش دادند تا جلوی پیوستن آنان به سپاه معاویه را بگیرند، ایشان آموزش نظامی به اصحاب را در دستور کار قرار دادند و جاسوسان معاویه را اعدام کردند و به معاویه نوشتند که تو با این فعالیت‌های جاسوسی خواهان جنگ هستی.
وی با قیاس شرایط متفاوت مبارزه امام حسن و امام حسین(ع) اظهار کرد: اما یزید می‌خواست به اجبار از امام حسین(ع) بیعت بگیرد و به همین خاطر به حاکم مدینه نوشت که یا از حسین(ع) بیعت بگیر و یا سر او را برای من بفرست، این بیعت اجباری امام حسین(ع) با یزید آثار بسیار زیانباری را به بار می‌آورد و همین موضوع باعث آغاز قیام امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا شد.
دام وسوسه معاویه
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی بیان کرد: عوامل پدید آمدن صلح امام حسن(ع) با معاویه متعدد است، یکی از این عوامل وسوسه پول و ثروت از سوی معاویه به یاران و سران لشکر امام حسن(ع) بود و با این ترفند یاران امام حسن(ع) را خرید.
وی اضافه کرد: عوامل نفوذی در اطراف امام حسن(ع) و در درون سپاه امام بودند که به معاویه نامه نوشتند که تو به سمت ما حرکت کن ما نیز یا حسن بن علی(ع) را به تو تحویل می‌دهیم و یا او را می‌کشیم، معاویه نیز این نامه‌ها را بدون ذکر نام نویسنده برای امام حسن(ع) ارسال کرد.
جواهری گفت: گروه‌های مختلفی در سپاه امام مجتبی(ع) حضور داشتند، عده‌ای شیعیان بودند، تعدادی فقط برای جنگ با معاویه آمده بودند، عده‌ای برای کسب غنیمت آمده و گروهی نیز از روی تعصب در سپاه امام حاضر شدند؛ معاویه نیز سعی کرد با شایعه پراکنی و دروغ اهداف خود را در سپاه امام حسن(ع) پیگیری کند.
وی ادامه داد: امام حسن(ع) خود نیز در رابطه با پذیرش صلح با معاویه می‌فرمایند« من به این خاطر صلح را پذیرفتم که هیچ یار و یاوری نداشتم، اگر همراهی می‌داشتم شب و روز با معاویه قتال می‌کردم» البته خود امام حسن(ع) در سخنان خود عنوان می‌کنند که رازهای پنهان در صلح من قرار دارد؛ در واقع می‌توان گفت صلح با معاویه در آن شرایط تکلیف امام حسن(ع) بود که ایشان به تکلیف خود عمل کردند.
انتهای پیام
