رشد بدون عدالت، پیشرفت واقعی نیست

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام سیدکاظم سیدباقری، عضو هیئت علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در یادداشتی به موضوع الگوی پیشرفت پرداخته است که در ادامه متن کامل این یادداشت ارائه می‌شود:

الگوهای پیشرفت امروزه یکی از مباحث قابل توجه و پرچالش هستند و غالباً مورد نقد و ارزیابی قرار می‌گیرند تا مؤلفه‌ها و شاخصه‌های آن‌ها شناخته شود؛ مکاتب در تکاپویند تا الگو و نمونۀ پیشرفت خود را برتر و مطلوب معرفی کنند. الگوی اسلامی پیشرفت با خود مولفه‌ها و زیرساخت‌هایی عالی و برتر دارد که التزام عملی به آنها هم الگوی برخاستۀ از آنها را متفاوت می‌سازد و هم جامعۀ برساختۀ آن را رو به رشد و آگاهی راهبری می‌کند. دو عنصر بنیادین این الگو را باید در عدالت و معنویت رصد کرد. رشدی که در آن عدالت نباشد، به واقع پیشرفت نیست و توسعه‌ای که معنویت را ندارد، از اصالت، تهی می‌گردد، اما اگر شاخص‌های عدالت اجتماعی به همراه معنویت باشد، عدالتی است که حقوق شهروندان به شایستگی ادا می‌کند و در همان حال، از ایمان و التزام به دستورهای الهی نیز دور نمی‌شود، لذا می‌توان گفت، با حضور این دو عنصر در جامعه، می‌توان از پیشرفت همه‌جانبه سخن به میان آورد، همان که قرآن کریم از آن به حیات طیبه تعبیر می‌کند و زندگی به معنی واقعی کلمه است.

هر چند برای همیاری این دو عنصر و گام نهادن در جهت الگوی پیشرفت، باید به عقلانیت و دستاوردهای آن التزام داشت. با معنویت، انسان به عالم غیب و قدرت خداوندی ایمان می‌آورد و به دستورهای او نیز گردن می‌نهد و انسانِ بامعنویت می‌داند که یکی از دستورهای مهم و همیشگی خداوند، رعایت عدالت و تقوا است، لذا نمی‌توان معنوی بود، به خدا و ارزش های الهی باور داشت اما خارج از دایرۀ عدالت رفتار کرد. کسی که به خداوند و نیروی غیبی ایمان آورد، التزام به آموزه‌های برآمدۀ از آن، می‌تواند او را به جادۀ عدالت بکشاند.

کارگزار و قانونگذاری که به این امر، باور داشته باشد، عادلانه رفتار می‌کند و زمینۀ حضور این ارزش در جامعه فراهم می‌شود.با توجه به این امور، این نوشته در جستجوی رابطۀ میان عدالت و معنویت و دستاوردهای آن در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت است و بر این فرضیه تأکید کرده است که با ترابط تأثیرگذار عدالت و معنویت بر یکدیگر در عرصۀ فردی، زمینه برای ریزش دستاوردهای فردی به عرصۀ سیاسی ـ اجتماعی فراهم شده و مسیر را برای رسیدن به الگوی پیشرفت و سپس حیات طیبه فراهم می‌کند، همۀ این مراحل با عقلانیت و برنامه‌ریزی عقلی و التزام به آموزه‌های شریعت انجام می‌شود.

با عقلانیت در این مسیر، انسان مسیر خود را بر اساس نشانه‌هایی که خداوند قرار داده است، می‌گشاید، اما از آن جا که با پشتوانۀ معنویت و عدالت همراه است، عقلانیتی صرفا مادی و ابزاری نیست که تنها سود شخصی و یا گروهی را طراحی کند و برای دستیابی به آن برنامه ریزد، بلکه عقلی است که در کنار اندیشه‌ورزی برای رسیدن به رفاه و امنیت مادی، تلاش می‌کند تا جامعه را از رفاه و امنیت معنوی نیز برخوردار سازد. با همراهی و سازواری میان آن عرصه‌ها، مسیر به سوی حیات طیبه که برآیند همۀ مراحل قبل است، گشوده می‌شود.

با توجه به این منظر می‌توان گفت که انسان از همراهی معنویت اجتماعی، عدالت اجتماعی و عقلانیت زمینه برای طراحی الگوی اسلامی فراهم شده و مقدمات لازم برای رسیدن به حیات طیبه گرد هم می‌آید و حرکت به سوی زندگی شایسته و مطلوب قرآنی فراهم خواهد آمد. با این تلاش عقلانی که در تمام مسیر، راهبر است و با طراحی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت می‌توان به حیات طیبه رسید.

انتهای پیام