مدیریت علمی در حوزه علوم انسانی و فرهنگی شکل نگرفته است

حسن بنیانیان، رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با ایکنا؛ به ارزیابی کمیت و کیفیت پژوهش‌های فرهنگی در کشور و تدوین برنامه‌های فرهنگی براساس نتایج و خروجی‌های این دست پژوهش‌ها پرداخت و گفت: هنوز به مرحله مدیریت علمی در حوزه فرهنگ نرسیده‌ایم و برنامه‌های تعریف شده در این حوزه محصول یک تحقیق و پژوهش کارآمد نیست، گرچه طی سال‌های گذشته با توسعه دانشگاه‌ها، پایان‌نامه‌هایی در این زمینه نگاشته شده، اما منجر به اصلاح تصمیم‌گیری‌ها نشده است و صرفا وسیله‌ای برای اخذ مدرک فارغ‌التحصیلی محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه در سیستم مدیریت‌های فرهنگی کشور به ندرت مدیری پیدا می‌شود که در جریان فعالیت‌های مدیریتی خود از یک روند پژوهشی بهره برده باشد، تصریح کرد: برنامه‌ریزی‌های موجود در حوزه فرهنگ براساس تصمیم گیری‌های جمعی انجام می‌گیرد. کار فرهنگی همچون دارو است که می‌تواند به اصلاح یک بخش بپردازد اما عوارضی نیز در بخش‌های دیگر داشته باشد؛ در زمینه‌های درمانی ضرورت این موضوع درک شده است و برای عوارض موجود نیز چاره‌اندیشی می‌شود اما در حوزه علوم انسانی و فرهنگی مدیریت علمی شکل نگرفته است و عوارض بر جای مانده از برخی فعالیت‌های فرهنگی بخش‌هایی از جامعه را گمراه می‌کند.

تدین و روحیه انقلابی ملاک انتخاب مدیر فرهنگی شده است

بنیانیان با انتقاد از اینکه افراد مختلفی بدون درک پیچیدگی‌های فعالیت فرهنگی خود را کاردان این عرصه می‌دانند، ادامه داد: در بخش‌های مختلف کشور برای انتخاب مدیر به شایستگی‌های علمی مرتبط آنها توجه می‌شود اما در عرصه فرهنگ هنوز به یک بلوغ علمی نرسیده‌ایم که از یک متخصص فرهنگ‌شناس برای عرصه‌های فرهنگی استفاده کنیم، بلکه صرفا به ملاک‌هایی همچون روحیه انقلابی و متدین بودن در انتخاب یک مدیر فرهنگی بسنده می‌کنیم. اگر مدیریت فرهنگی، علمی باشد خود را نیازمند پژوهش می‌داند؛ حال چه در ابعاد خردتر که از نظر یک کارشناس استفاده می‌شود و چه در عرصه‌های وسیع‌تر و اثرگذارتر که نیاز به وجود یک پژوهش علمی احساس شود؛ اما آنچه در حال حاضر خلأ آن مشاهده می‌شود، روحیه تصمیم گیری عالمانه مبتنی بر پژوهش و تحقیق در عرصه فعالیت‌های فرهنگی است.

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی عدم پویایی و متناسب‌سازی فعالیت‌های فرهنگی با نیاز روز جامعه را به دلیل پژوهش‌محور نبودن فعالیت‌های فرهنگی دانست و با ذکر یک مثال گفت: گاهی با هزینه‌های بالا مسجدی در نقطه گران قیمتی از سطح شهر ساخته  می‌شود که در مجموع شبانه روز صرفا سه ساعت، در آن برای اقامه نماز باز است؛ در صورتی که نیاز فرهنگی جامعه ما ایجاب می‌کند که در این مسجد از ساعت 8 صبح تا 10 شب به روی عموم مردم جامعه باز باشد و برنامه‌های فرهنگی برای اقشار مختلف مردم اجرایی شود؛ اما آنچه اجرایی می‌شود استفاده صرف از مسجد به عنوان محلی برای اقامه نماز و در مقابل گلایه از کمبود مکان برای اجرای برنامه‌های فرهنگی است.

وی ادامه داد: حسینیه‌های گران قیمتی نیز در سطح شهر ساخته شده است که صرفا در ایام محرم و صفر مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان از ورزشگاه‌هایی نام برد که بجای 12 ساعت استفاده بهینه صرفا به چهار ساعت ارائه خدمات می‌پردازند. تمام این مشکلات از عدم پژوهش پیش از شروع کار فرهنگی نشئت می‌گیرد و سبب می‌شود تا فعالیت‌های صورت گرفته از اثرگذاری کافی برخوردار نباشد.

منبر محل رفع شبهه یا تکرار مکررات؟

بنیانیان یکی از سرمایه‌های تربیتی را مناسبت‌های دینی همچون ماه محرم، صفر و رمضان برشمرد که افراد انگیزه و توان بالاتری برای تغییر و اصلاح پیدا می‌کنند و بیان کرد: منبرهای متعددی در طول سال به مناسبت‌های مختلف شکل می‌گیرد، اما چند درصد از وعاظ بنا به نیاز مخاطبان محله نسبت به این موضوعات مختلف به ایراد سخنرانی می‌پردازند. این در حالی است که می‌توان با نیازسنجی از خود مردم شبهات آنان را شناخت و نسبت به رفع آن اقدام کرد نه اینکه منبرها محلی برای حرف‌های تکراری شود. نوآوری زمانی به منبرها ورود پیدا می‌کند که سخنان وعاظ براساس نیاز مردم باشد و با مطالعه، راه‌های اثرگذاری بیشتر بر مخاطب به لحاظ تکنیک‌های ارتباطی شناخته شود.

وی با اشاره به این نکته که اگر مجلس مذهبی، به اصلاح رفتار افراد نیانجامد کارایی لازم را ندارد، گفت: همان‌گونه که در هیئت‌ها به افراد مسئولیت‌های متعدد برای برگزاری هرچه بهترمراسم سپرده می‌شود، شایسته است تا از افراد آگاه و عالم برای نیازسنجی منطقه نیز استفاد شود تا برآوردی از نیازها صورت گیرد و به عنوان موضوع صحبت از سوی واعظ هیئت مورد بحث قرار گیرد و سپس میزان تغییر و اصلاح رفتارها در محله نیز سنجیده شود. دین باید تعامل و اخلاق افراد را ارتقا دهد، اگر منبرها چنین خاصیتی پیدا کنند، بسیاری از ناهنجارهای کاهش می‌یابد ومساجد رونق بیشتری می‌گیرند.

مسابقاتی که جیب‌ها را پر و فکرها را خالی می‌کنند

بنیانیان به عملکرد رسانه ملی به عنوان یک دستگاه فرهنگی که بدون پژوهش عالمانه دست به ساخت برنامه‌های متعددی می‌زنند که خروجی مناسب تربیتی ندارد و در واقع آسیب‌زا عمل می‌کند، اشاره و اظهار کرد: برگزاری مسابقاتی که صرفا با چند پرسش و پاسخ میلیون‌ها تومان پول به جیب افراد سرازیر می‌کند سبب می‌شود بجای نهادینه کردن مفهوم کار و تلاش و پس انداز، تفکر یک شبه پولدار شدن در ذهن افراد نقش ببندد، در حالی که رسانه ملی با انجام پژوهشی عالمانه می‌تواند به نیازسنجی و بیان مسیرهای کسب درآمد صحیح که نیاز روز جامعه است، بپردازد نه اینکه صرفا به خاطر جذب مخاطب روند فکری جامعه را در مورد موضوعی فرهنگی مخدوش کند.

وی به نقش شورای عالی انقلاب فرهنگی در پژوهش محور شدن فعالیت‌های فرهنگی اشاره و اظهار کرد: در این راستا جلسات متعددی در شورا شکل می‌گیرد، اما ظاهر نشدن آثار آن به دلیل مشکلات کلانی است که در حوزه فرهنگ وجود دارد و شامل عدم مطالبه‌گری نخبگان فرهنگی نیز می‌شود. به طور مثال اگر اثربخشی ائمه‌جماعت در یک استان بررسی و بیان شود، موج آفرینی صورت می‌گیرد و سایر استان‌ها نیز نسبت به این موضوع مطالبه‌گر و ائمه‌جماعت نسبت به ارتقای توانمندی و آگاهی خود با بهره‌مندی از پژوهش و بررسی متمایل‌تر می‌شوند. 

انتهای پیام