نقش امام حسن عسکری(ع) در تبیین و گسترش مبانی شیعی

حجت‌الاسلام محمدعلی خیرآبادی، استاد حوزه در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص شرایط حساس در زمان امامت امام حسن عسکری(ع) گفت: در زمان امام یازدهم به لحاظ اینکه حضرت باید زمینه‌ساز غیبت امام دوازدهم باشد، شرایط بسیار حساسی وجود داشت.
وی گفت: در عرف مردم آن زمان از یک طرف پذیرای امامت کودکی در سن 5 سالگی به عنوان امام با اعتقادات و باورهایی که ما از امام به عنوان حجت خدا داریم، آسان نبود که البته این امر تا حدودی با امامت امام جواد(ع) در سن کودکی تقریباً قابل قبول شد اما یک تفاوت بین امامت فرزند ایشان داشت آن هم این بود که این امامت می‌خواهد دوران غیبتی هم داشته باشد.
خیرآبادی اظهار کرد: اما آنچه شرایط را برای غیبت آماده می کرد، همین بود که امام حسن عسکری(ع) به دلیل شرایط حاکم از سوی خلفای عباسی کمتر در بین مردم حضور داشتند و همچنین به دلایل سخت گیری دستگاه حکومت معدود افرادی به منزل ایشان رفت و آمد داشتند؛ لذا با این شرایط زمینه غیبت امام بعد از ایشان تقریبا برای مردم فراهم شد در غیر این صورت پذیرای امامت با غیبت طولانی سخت بود.

ایجاد شبکه ارتباطی امام با شیعیان در قلمرو اسلامی
این استاد حوزه تصریح کرد: در زمان امام حسن عسکری(ع) تشیع در مناطق مختلف و شهرهای متعددی، گسترش یافت و شیعیان در نقاط فراوانی تمرکز یافته بودند. شهرها و مناطقی مانند کوفه، بغداد، نیشابور، قم، اهواز، مدائن، خراسان، یمن، ری، آذربایجان، سامّرأ، جرجان و بصره از پایگاه های شیعیان بشمار می‌رفتند.
وی ادامه داد: در میان این مناطق، به دلایلی، سامرا، کوفه بغداد، قم و نیشابور از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. گستردگی و پراکندگی مراکز تجمع شیعیان، وجود سازمان ارتباطی منظمی را ایجاب می کرد تا پیوند شیعیان را با حوزه امامت از یک سو و ارتباط آنان را با یکدیگر از سوی دیگر، برقرار سازد و از این رهگذر، آنان را از نظر دینی و سیاسی، رهبری و سازماندهی کند.
خیرآبادی گفت: امام عسکری(ع) نمایندگانی از میان چهره های شخصیت های برجسته شیعه در مناطق متعدد منصوب کرده و با آنان در ارتباط بود و از این طریق، پیروان تشیع را در همه مناطق، زیر نظر داشت. از میان این نمایندگان، می توان از «ابراهیم بن عبده»، نماینده امام در «نیشابور» و «احمد بن اسحاق بن عبدالله قمی اشعری» در قم و «ابراهیم بن مهزیار» در اهواز یاد کرد.
وی بیان کرد: امام به رغم تمام محدودیت های و مراقبت هایی که از طرف دستگاه خلافت به عمل می آمد، یک سلسله فعالیت هایی را رهبری می کرد که با گزینش شیوه های بسیار ظریف پنهانکاری، از چشم بیدار و مراقب جاسوسان دربار، به دور می ماند.
خیرآبای اضافه کرد: عثمان ابن سعید عَمْری که از نزدیک ترین و صمیمی ترین یاران امام بود و تحت پوشش روغن فروشی، فعالیت می‌کرد و شیعیان و پیروان آن حضرت، اموال و وجوهی را که می خواستند به امام تحویل دهند، به او می رساندند و او آن ها را در ظرف ها و مشک های روغن قرار داده، به حضور امام می رساند و حتی یکی از یاران ایشان هیزم فروش بودند.

مراجعات زیاد مردم به امام با وجود خفقان حاکم
این استاد حوزه با اشاره به شرایط خفقان دستگاه حکومت و سختگیری برای ملاقات مردم با امام خاطرنشان کرد: امام حسن عسکری(ع) روزهای دوشنبه و پنجشنبه باید حضور خود را به دستگاه حکومت اعلام می کرد؛ لذا در بین مسیر فرصت فراهم بود تا مردم از حضور امام کسب فیض کنند و سوالات خود را بپرسند و حوائج خود را طلب کنند.
وی اظهار کرد: با توجه به اینکه امام در محدوده نظامی زندگی می کردند، در تاریخ آمده که فردی از کوفه برای حضور در محضر امام به سامرا می رود و در آنجا به یکی از افراد 5 دینار داده تا خانه امام را به وی نشان دهد؛ سپس در انتظار می نشیند تا امام از منزل بیرون بیایند تا با ایشان در خصوص رفع مشکل خویش از امام کمک بگیرند. همچنین مردم در مسیر منزل تا مسجد پاسخگوی مراجعان بودند.
خیرآبادی اضافه کرد: مردم آن زمان به کرامات و درجه امام اعتقاد داشتند و برای شفای بیماران خود نزد امام می آمدند و از ایشان تقاضای کمک می کردند؛ ضمن اینکه مراجعات مردم به ایشان برای حل مشکلات نسبت به سایر ائمه اطهار(ع) بیشتر بود.
وی با بیان اینکه حتی مادر متوکل برای شفای بیماریش نزد امام مراجعه کرد؛ یادآور شد: نقل شده که روزی فردی به درب خانه امام مراجعت کرد و از حکیمه خاتون درخواست کرد تا چیزی متبرک برای شفای فرزند بیمارش بدهد و ایشان نیز میل سرمه دانی که با چشم نوزاد امام متبرک شده بود را به وی داد و پس از شفای فرزندش میل سرمه دان بین افراد برای شفای کودکان بیمار دست به دست می شد.

حمایت مالی امام از شیعیان
این استاد حوزه با بیان اینکه یکی دیگر از فعالیت های امام عسکری(ع) حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان، به ویژه یاران خاص و نزدیک آن حضرت بود، تصریح کرد: با مطالعه در زندگی امام حسن عسکری(ع)، این مطلب به خوبی آشکار می شود که گاهی برخی یاران امام، از تنگنای مالی در محضر ایشان شکوه می کردند و حضرت گرفتاری مالی آنان را برطرف می کرد و حتّی در برخی موارد پیش از آنکه اظهار کنند، امام مشکل آنان را برطرف می کرد. این اقدام امام مانع می شد که آنان زیر فشار مالی، جذب دستگاه حکومت ستمکار عبّاسی شوند.

نامه نگاری یکی از راه های ارتباطی امام با شیعیان بود
وی ادامه داد: یکی دیگر از راه های ارتباطی امام با شیعیان نامه نگاری بود که از این طریق نیز سوالات بسیاری از شیعیان را پاسخ می دادند از طرفی نیز برخی از مورخان افراد شاخص شاگران امام را بیش از 100 نفر معرفی کردند که امام به صورت حضوری و یا از طریق نامه ایشان را با مبادی و مبانی دین اسلام و تشیع آشنا می کردند.
خیرآبادی ابراز کرد: علی بصری از شاگردان امام حسن عسکری(ع) بودند که به ایشان به دلایل فضائل علمی بالا و اینکه در همه ادیان صاحب نظر بوده و در مناظره با مخالفان همیشه پیروز بود به ایشان لقب ابوالادیان داده بودند.

خلفای عباسی ابزاری برای وزرای عباسی بودند
این استاد حوزه در خصوص اینکه منابع تاریخی در خصوص زندگی امام حسن عسکری اندک است افزود: امام در سن 28 سالگی به شهادت رسیدند از طرفی فقط 6 سال امامت کردند ولی با توجه به این موارد و شرایط دستگاه حکومتی که ایشان را به شدت تحت کنترل داشتند تربیت بیش از 100 شاگرد و اینکه ایشان یک شبکه شیعی را ایجاد کردند بسیار قابل توجه است اما در مقایسه با امیر المومنین(ع) که با توجه به عمر بابرکت ایشان در طی 63 سال و اینکه در دورانی با پیامبر(ص) بودند و شرایط خلافت و امامت ایشان و یا دوران امام رضا(ع) و آثار باقی مانده از این دو امام بزرگوار کمتر از ایشان منابعی برای استفاده شیعه به یادگارمانده است.

وی با اشاره به رفتار دستگاه عباسی با امام اظهار کرد: خلفای عباسی در حقیقت وسیله ای در اختیار وزرای عباسی بودند و از خود اختیاری نداشتند حتی در تاریخ آمده که روزی از اطرافیان معتضد عباسی وی را انچنان به باد کتک گرفته و سپس در اتاقی رها می کنند که جان می دهد و در همان اتاق مدفون می شود.
خیرآبادی با بیان اینکه دستگاه عباسی حتی در منزل امام نیز جاسوسانی داشتند،عنوان کرد: حتی در اواخر عمر امام نیز جاسوسان خلیفه عباسی در قالب طبیب به منزل امام آمد و شد داشتند و هر چند به امامت و فضائل ایشان معترف بودند اما با وی دشمنی می کردند و شهادت امام نیز نتیجه دنیا طلبی وزرای عباسی بود.

انتهای پیام