نظام پژوهشی همسو با نیازهای جامعه نیست

رضا اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اصفهان در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه سیاستگذاریِ مبتنی بر پژوهش در زمینه مسائل مختلف نیازمند برنامه‌ریزی‌های جامع‌تری است، اظهار کرد: در حال حاضر تصمیم‌گیری‌ها کمتر مبتنی بر پژوهش است، به‌دلیل اینکه پژوهش جایگاه بالایی در نظام بودجه‌ای کشور ندارد، البته تلاش بر این است که سهم پژوهش در بودجه کشور به شاخص یک درصد برسد. 
وی با اشاره به شکاف میان نظام تصمیم‌گیری و نظام اجرایی گفت: این شکاف موجب شده است که تصمیمات و برنامه‌های طراحی شده مبتنی بر یافته‌های علمی و پژوهشی نباشد، به این دلیل که پژوهش‌های مسئله‌محور جایگاه ضعیفی در کشور ما دارد، یعنی ارتباط میان صنعت و بازار با چالش‌های زیادی مواجه است که کمتر مورد توجه نظام علمی و پژوهشی قرار می‌گیرد. وقتی نظام پژوهشی مسئله‌محور نباشد و میان صنعت و بازار یا جامعه و دانشگاه فاصله وجود داشته باشد، پژوهش‌هایی که انجام می‌شود، متناسب با نیازهای جامعه نیست و همین مسئله‌محور نبودن موجب می‌شود که پژوهش بخشی تزئینی قلمداد شود.

پژوهش‌های دانشگاهی متناسب با نیازهای جامعه نیست
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اصفهان افزود: نظام مسئله‌یابی که در حوزه صنعت و بازار وجود دارد، به دانشگاه منعکس نمی‌شود و دانشگاه تصمیم‌گیری‌های خاص خود را انجام می‌دهد، یعنی گروه‌های حاضر در مجامع تصمیم‌گیری دانشگاه عناوین پژوهشی را تعیین می‌کنند و رایج‌ترین قالب‌های این حوزه، پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی است که نظام مسئله‌یابی آن معطوف به علایق و خواسته‌های دانشجویان و مبتنی بر انگیزش فردی است و یک نظام جمعی بر آن حاکم نیست؛ به همین دلیل یافته‌های پژوهشی عمدتاً زینت‌بخش قفسه‌های کتابخانه‌ها است و کمتر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
اسماعیلی اظهار کرد: اگر نظام‌های کلان تصمیم‌گیری در دولت، مجلس و قوه قضائیه، پژوهش‌محور و مبتنی بر یافته‌های علمی باشد و همین را از دانشگاه تقاضا کند و به سیستم‌های پژوهشی و پژوهشگران اعتبار ببخشد، از این حالت تسلسل خارج خواهیم شد؛ به همین دلیل هر بهایی که نظام‌های کلان تصمیم‌گیری برای پژوهش‌محوری قائل شوند، شاهد شکوفایی بخش پژوهش در عرصه کلان خواهیم بود. از طرف دیگر، سهم اقتصاد پژوهش از کل بودجه کشور باید مورد بازنگری قرار گرفته و حمایت بیشتری از نهادهای پژوهشی به عمل آید، ضمن اینکه حضور بیشتر بخش خصوصی و نهادهای غیردولتی در بخش پژوهش می‌تواند خلاقیت و نوآوری‌های جدیدی را به آن تزریق کند؛ همچنین باید وارد فرایند تربیت نیروی انسانی ماهر در بخش پژوهش شویم تا این افراد بتوانند جامعه را متناسب با یافته‌های جدید به حرکت درآورند، چنانکه شاهد حرکت‌های ارزشمندی در زمینه پژوهش‌های مربوط به تکنولوژی‌های پیشرفته نظیر نانو تکنولوژی هستیم که جایگاه علمی ارزشمندی را به کشور بخشیده و آن را وارد فرایند جدیدی ساخته است که قابلیت رقابت جهانی دارد.
وی اضافه کرد: کلیت نظام آموزش عالی پژوهش‌محور و تربیت‌کننده نیروی پژوهشگر نیازمند بازنگری جدی‌تر است تا بتواند دانش‌ها و مهارت‌های مختلف را به دانشجویان به‌ویژه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا آموزش دهد.

دنیای امروز نیازمند پژوهش‌های جمع‌گرایانه است
این پژوهشگر مطالعات فرهنگی و اجتماعی با تأکید بر اینکه نظام آموزشی باید از حالت حافظه‌محوری و تدریس‌های مبتنی بر جزوه خارج شود، گفت: دانشجویان باید از طریق آموزش‌های جمع‌گرایانه و فعالیت‌های جمعی آموزش داده شوند، چون در دنیای امروز پژوهش فردی دیگر پاسخگو نیست و نیاز به پژوهش‌های جمع‌گرا وجود دارد، یعنی افراد و گروه‌های مختلفی باید با یکدیگر همکاری کنند تا پژوهشی به سرانجام برسد. در عرصه‌های پژوهشی معمولا با تشکیل شرکت‌های دانش بنیان می‌توان از پژوهشگران بیشتر استفاده کرد و از موضوعاتی که ریسک بالایی دارند، حمایت کند. در واقع حمایت از ایده‌های پژوهشی خلاقانه که موجب رشد و شکوفایی و رونق اقتصاد می‌شود، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، علاوه بر این، حمایت از ایده‌پردازان در این زمینه نیز می‌تواند راهگشا باشد.
وی تصریح کرد: اگر نظام دانشگاهی ارتباطات قوی‌تری با بخش بازار و صنعت داشته باشد و به دل آنها برود، یا نمایندگان بخش بازار و صنعت وارد سیستم دانشگاهی شده و حتی عناوین دروس آموزشی و نیازهای خود را اعلام کنند، می‌توان شاهد شکوفایی بیشتری در این زمینه بود، ولی آنچه مهم است، گذر از آموزش حافظه‌محور و فردگرایانه به آموزش مبتنی بر خلاقیت، مسئله‌محور و جمع‌گرایانه است.
انتهای پیام