رفت و برگشت‌های تأثیرگذار «عبدالعزیز صیاد» در مقام بیات + تلاوت سوره نجم

به گزارش ایکنا؛ شعبان عبدالعزیز صیاد در سال 1940 در مصر به دنیا آمد و سال 1966 در رشته فلسفه از دانشگاه الازهر فارغ‌التحصیل شد.

او قاری‌ای بود که در کنار قرائت قرآن یک شخصیت علمی خوبی نیز از خود ساخته بود. پس از مدتی الازهری‌ها و عالمان این دانشگاه، عبدالعزیز صیاد را به دانشکده اصول‌الدین این دانشگاه دعوت کردند و به او کرسی تدریس دادند و از او خواستند که به استخدام رسمی این دانشگاه درآید. مرحوم صیاد در پاسخ به اینکه چرا این درخواست را نمی‌پذیرد؟ می‌گوید: «اگر این کار را می‌کردم، قطعاً قرائت قرآن من تحت‌الشعاع این مسئله قرار می‌گرفت. من نمی‌خواستم در قرائت قرآن کوتاهی کنم».

مرحوم صیاد کرسی دانشگاه الازهر را به صورت رسمی نپذیرفت، اما به صورت غیررسمی مباحث خوبی را در زمینه مفاهیم و تفسیر آیات قرآن تدریس کرد. شرح احادیث نبوی نیز از جمله دروسی است که عبدالعزیز صیاد تدریس ‌می‌کند.
خاطره‌ای از سیدمحمد خلیفه‌سلطانی، اولین مدیر گروه تلاوت رادیو قرآن، درباره مرحوم عبدالعزیز نقل شده است که وقتی وی در سال 1370 به اتفاق محمود صدیق منشاوی به ایران آمده بود، هرگاه که سؤالی از وی می‌شد که این سؤال در حوزه معارفی قرآن بود، مرحوم صیاد بلافاصله به آن پاسخ می‌داد. حتی اگر از محمود صدیق نیز سؤالی می‌کردیم، او در پاسخ می‌گفت که این سؤال را از عبدالعزیز صیاد بپرسید؛ چراکه وی در این زمینه حاذق است و می‌تواند به سؤال شما پاسخ دهد.

زیرکی و توجه عبدالعزیز صیاد به رسانه نیز یکی دیگر از نکات جالب توجه زندگی وی بوده است. صیاد در سال 1975 یعنی در 35سالگی در برابر هیئت مهارت‌سنجی رادیو قرار گرفت و با امتیاز عالی وارد رادیو شد، به‌ گونه‌ای که محمد شریف که یکی از اعضای این هیئت مهارت‌سنجی بود برای اولین بار و به شکل بی‌سابقه‌ای از او تمجید و تعریف کرد و این مورد را در تاریخ ثبت کرد و مطالبی را به صورت مکتوب در این باره نوشت.
طبق شیوه رادیو مصر، هنگامی که یک قاری می‌خواهد تا در آنجا کرسی تلاوت داشته باشد، باید برای تلاوت سه مرحله را بگذراند. مرحله اول قرار گرفتن در برابر هیئت مهارت‌سنجی است. مرحله دوم پس از پذیرفته شدن از سوی هیئت مهارت‌سنجی، مرحله‌ای است که قاری مدت شش ماه در استودیوی رادیو زیر نظر متخصصان رادیو، تلاوت‌هایی را تولید می‌کند که کارشناسان در این زمینه نکاتی را برای ضبط به قاری آموزش می‌دهند. پس از گذشت این مدت، به هر یک از قراء منتخب اجازه داده می‌شد تا در کرسی تلاوت صبحگاهی، که به صلاة‌الفجر معروف است، تلاوت زنده انجام شود. اما مرحوم صیاد از جمله قاریانی است که چنان در کار خود تبحر داشت که مرحله دوم را نمی‌گذارند، یعنی آن‌ قدر با موفقیت در برابر هیئت مهارت‌سنجی رادیو قرار می‌گیرد که بلافاصله برای تلاوت صبحگاهی دعوت می‌شود که این امر بی‌سابقه است. وی یکی از قاریانی است که یک هفته پس از این موفقیت در نماز جمعه تلاوت کرد  و رادیو و تلویزیون مصر به صورت مستقیم این تلاوت را پخش کردند.
از نکات دیگری که در زندگی مرحوم صیاد قابل توجه است رابطه خوب وی با تهیه‌کنندگان رادیو و تلویزیون بود. وی می‌دانست که اگر این کار را بکند، حوزه تلاوت‌هایش نشر پیدا می‌کند. لذا تقریباً می‌توان گفت صیاد از جمله قاریانی است که ناگفته‌ای در زندگی وی وجود ندارد و با تهیه‌کنندگان کمال همکاری را داشته است. همچنین، مطالب فراوانی از زندگی وی در برنامه‌های مختلف ثبت و ضبط شده است.
از دیگر نکاتی که می‌توان درباره عبدالعزیز صیاد به آن اشاره کرد، دقت وی در مدت زمان تلاوت بود که اگر برای مثال تهیه‌کننده‌ای از وی می‌خواست تا تلاوت خود را در 30 دقیقه انجام دهد، مرحوم صیاد برنامه خود را در 28 یا 29 دقیقه به پایان می‌رساند. لذا اگر به تلاوت‌های صیاد دقت کنیم، تقریباً تلاوت بالای 30 دقیقه ندارد.
عبدالعزیز صیاد پیش از عزیمت به سفری که به همراه شیخ مصطفی غلوش و شیخ محمد محمود طبلاوی برای شرکت در مسابقات بین‌المللی دوبی داشتند، به کویت رفتند و به مدت یک ماه (ماه رمضان) در آنجا به تلاوت پرداختند که در این مدت علاوه بر ضبط تلاوت‌های تحقیق، یک دوره تلاوت ترتیل نیز از این سه نفر به صورت مشترک ضبط شد.
صوت کارشناسی احمد فراهانی در برنامه رادیویی اکسیر را بشنوید.

تلاوت شعبان عبدالعزیز صیاد از سوره‌ مبارکه نجم

در ادامه زندگی عبدالعزیز صیاد، محمدرضا پورزرگری، مدرس و قاری بین‌المللی قرآن کریم اظهار کرد: مرحوم صیاد تلاوت خود را طبق معمول در مقام بیات دوگاه آغاز کرد و در بیات نوا ادامه داد. وی در «الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ» که غفله خاصی در «إِلَّا اللَّمَمَ» دارد، مقام بیات نوا را خواند.
پورزرگری ادامه داد: همچنین، در «إِنَّ رَبَّكَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ» از درجه چهار بیات به درجه چهار رست منتقل می‌شود و در «هُوَ أَعْلَمُ بِكُمْ» تقطیع و تکراری دارد که هم از لحاظ معنایی شنونده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هم اشاره‌ای به مقام رست چهارگاه دارد. وی در ادامه یکی از گوشه‌های مقام رست با عنوان مقام نوروز را قرائت می‌کند و در اینجا از قرار ثلاثی بیات از درجه پنجم وارد رست می‌شود و در «فَلَا تُزَكُّوا أَنْفُسَكُمْ» یک مدلاسیون را همراه با مقام رست در نیشابورک یا همان نوروز اجرا می‌کند.
وی با بیان اینکه مرحوم صیاد در ادامه دوباره برگشتی به مقام بیات دارد، گفت: یکی از ویژگی‌های مرحوم صیاد این رفت و برگشت‌های ایشان به مقام بیات بود که با حالت‌های مختلفی این کار را انجام می‌داد و با توجه به جذابیت صدایی که داشت، هیچ احساس یکنواختی نیز در تلاوت وی به وجود نمی‌آمد. مرحوم صیاد در ادامه تکرار «وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا وَيَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى» را دارد که بیات محیر را در ابتدای اکتاو دوم اجرا می‌کرد.
پورزرگری تصریح کرد: مرحوم صیاد دوباره تلاوت را با بیات نوا در اکتاو دوم ادامه می‌دهد و تلاوت به همین منوال ادامه دارد تا اینکه در «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى» بیات شوری می‌خواند و از آنجا یعنی «وَأَنَّ إِلَى رَبِّكَ الْمُنْتَهَى» جنس صبا را آغاز می‌کند. به هر حال مرحوم صیاد، مقام صبا را نیز خیلی حزن‌انگیز و تأثیرگذار قرائت می‌کردند. البته ویژگی صدای خود ایشان نیز بر حزن این مقام افزوده است. سپس، تلاوت را با مقام صبا ادامه می‌دهد و درواقع می‌توان گفت که از «وَأَنَّهُ هُوَ أَغْنَى وَأَقْنَى» مقام حجاز را آغاز می‌کند. سپس، تلاوت را همچنان در مقام بخش حجازنوا دنبال می‌کند و در آیه «وَقَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ» جنسی از سه‌گاه را اجرا می‌کند و با توجه به اینکه اوج خود را در حجاز آغاز کرده و در سه‌گاه فرود آمده، اینجا مقام حزام را قرائت می‌کند.
قاری بین‌المللی قرآن کریم اظهار کرد: صیاد در ادامه در «إِنَّهُمْ كَانُوا هُمْ أَظْلَمَ وَأَطْغَى» مقام سه‌گاه را ادامه می‌دهد و سه‌گاه را در «وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَى» دنبال می‌کند و اینجا حالت سه‌گاه نوا را قرائت می‌کند تا اینکه در تکرار «وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَى، فَغَشَّاهَا مَا غَشَّى، فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكَ تَتَمَارَى»(آیات53 تا 55) در اوج سه‌گاه اشاره به درجه ششم و مقام کردان سه‌گاه دارد. در اینجا دوباره یک تکرار در «وَقَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ» در درجه اول سه‌گاه اجرا می‌کند و سپس، «وَالْمُؤْتَفِكَةَ أَهْوَى» را تکرار کرده و اوج سه‌گاه را در این قسمت می‌خواند و در ادامه از «هَذَا نَذِيرٌ» تکرار مقام بیات را اجرا می‌کند و تلاوت خود را در گوشه‌های مختلف مقام بیات ادامه می‌دهد.

صوت کارشناسی پورزرگری در برنامه اکسیر را بشنوید.

یادآور می‌شود این تحلیل در برنامه «اکسیر» از شبکه رادیویی قرآن پخش شد. اکسیر پنجشنبه‌های هر هفته با مجری‌‌کارشناسی «احمد فراهانی»، مدیر گروه آموزش رادیو قرآن و با هدف بیان نکات آموزشی تلاوت‌های شاخص قاریان مصری به‌ روی آنتن می‌رود و در هر برنامه دو تلاوت الگو از قاریان صاحب‌سبک و تأثیرگذار پخش می‌شود. پس از هر تلاوت نیز دو کارشناس در زمینه مباحثی همچون آموزش، تحلیل و بررسی تکنیک‌ها و فنون تلاوت نکاتی را مطرح می‌کنند.
انتهای پیام